روزنامه مردم سالاری
1398/08/27
تراژدی فساد و زایش مداوم؛ مشکل کجاست؟
شوربختانه روزی نیست که خبر از دستگیری فردی، معاونی و مسئولی به علت فساد، در رسانهها منتشر نشود و این غیر از جنبههای اپیدمیفساد است که بنا به دلایلی هرگز رو نمیشود یا بصورت خزنده زیر پوست جامعه در جریان است و اراده ای برای مبارزه با آن وجود ندارد.اینکه مفسدان دستگیر و ارقام نجومیِ مفسده آنان در جامعه بصورت شفاف اطلاع رسانی شود امری نیکو است اما رواج انواع و اقسام فساد با رقمهای عجیب و غریب در جامعه و مطرح شدن آن در فضای عمومیبدون انجام اقدامات بایسته اثرات منفی نیز به دنبال دارد. اولاً حساسیت مردم از فرطِ شنیدن انواع فسادها با رقمهای کلان آرام آرام نسبت به خصایص زننده فساد تقلیل مییابد و مثل سایر خبرها صرفاً واکنشی روتین نسبت به آنها خواهند داشت و عملاً از فرطِ تکرار، اپیدمیفساد قبح خود را از دست میدهد!
ثانیاً مایه تعجب مردم میشوند که از خودشان میپرسند چرا اقیانوس فساد تمامیندارد و مگر این ابرِ باران زای فساد چقدر پتانسیل باروری دارد که اینگونه خودش را بازتولید میکند و پایانی برآن هویدا نیست. چرا و چگونه با این همه نهادهای ناظر، فساد، قدرتِ شکل گیری، استمرار و از همه مهمتر توانِ همه گیرشدن و بازتولیدکردن خودش را دارد؟! آن هم فسادهایی که از عهده یک فرد یا حتی اقلیتی هم بر نمیآید و رخ دادنش مستلزم مجموعه ای از نهادها و افراد است. چه چیزی موجب شکل گیری فساد و چه مکانیزمی باعث هارمونی این چرخه میشود؟
نقاط تاریک زیادی پشت این پدیده خوابیده است. بلاشک مردم میدانند که یک فرد به تنهایی قادر به اخذ این همه وام با رقم نجومینیست مگر اینکه مجموعه ای از عوامل در زنجیره ای از هم ارزیِ منافع، این فساد را رقم زده باشند. بدون شک رقم چشمگیری نیز نصیبِ سایر جاده صافکنهای این ارقام شده است. وقتی در شرایط عادی مردم برای اخذ رقمهای ذره ای با انواع استعلامات و ضمانتها روبرو میشوند چگونه رقمهای کلان به سادگی از این موانع میگذرند و اینگونه بر منافع عمومیچنبره میزنند؟
بصورت خوشبینانه دستگیری آخرین زنجیره این چرخه فساد، محاکمه او و حتی برگشت این پول دردی از پروسه فساد را درمان نخواهد کرد! چرا که صرفاً مهره ای از فرایند و ساختار فسادزا سوخته شده و چون مدار مجدداً بر همان مسیر میچرخد، فرد دیگری زنجیره فساد را دنبال میکند و چرخه معیوبِ مبارزه با فساد ناکام خواهد بود. از این زاویه دستگیری فرد فاسد هیچگونه ضربه کاری بر پیکر تنومند فساد وارد نمیآورد و مشخصاً شاخه ای از آن قطع شده است که آن هم با تاسی به ریشهها دوباره خودش را بازتولید خواهد کرد. برای مبارزه با فساد باید با برنامه و حساب شده عمل کرد که ضمن اثرگذاری و هرس شاخ و برگ آن، ریشهها را نیز از بین برد تا بار دیگر فساد از جای دیگری و به شکل دیگری خودش را نمایان نکند.
چرا و چگونه فساد همه را مغفول میکند تا جایی که با سرعت مطمئنه سیر میکند و مادامیکه به کوه برخورد کند، تازه نهادهای ناظر و مسئول به فکر چاره کار و گزارش و بعد هم محاکمه (آن هم محاکمه بخشی از کوه یخ که سر از آب بیرون آورده نه بخش اعظم فساد که زیر آب است) و باز پس گیری منابع به یغمارفته اقدام میکنند؟ چه عواملی آنها را از شئون نظارتی شان دور میکند؟ ابزار لازم برای نظارتِ بهینه را در اختیار ندارند؟ یا میبینند و گزارش هم میکنند اما نهادهای ذی ربط ترتیب اثر نمیدهند؟
تقریباً بدیهی است که یک فرد بدون هماهنگی با نهادها و موسسات مختلف قادر به فساد چشمگیری نخواهد بود. محاکمه یک فرد و برگرداندن منابع اختلاسی به معنی مبارزه با فساد و اجرای عدالت نیست. عدالت وقتی محقق خواهد شد که فساد و اختلاسهای کلان را بصورت مجموعه ای دید و همه اعضا به تناسب نقش آفرینی شان در پروسه فساد در معرض عدالت قرار بگیرند. مبارزه با فساد را باید به صورت یک استراتژی دید و ترسیم کرد و صفر تا صد آنرا متناسب و هماهنگ مطابق با قانون طی کرد. در مبارزه با فساد هیچ ملاحظه ای جز مر قانون نباید در نظر گرفته شود و وابستگی حقیقی و حقوقی نباید دستاویزی برای گریز هیچ شخصیتی از کمند عدالت بشود. در غیر این صورت مبارزه با فساد از مضمون واقعی اش تهی خواهد شد و در نهایت شاه مهرهها در فضایی مصون از نظارت به مسیر خود ادامه خواهند داد.
لویاتان فساد که حیات عمومیرا به مخاطره انداخته است بواسطه مسائل متعددی اعم از ساختاری، اجتماعی، اخلاقی، نهادی و حتی بی تفاوتی مردم ایجاد میشود. استمرار آن نیز به واسطه نقش آفرینی عوامل چندگانه است. ریشه کنی آن نیز اراده قوی و بدون ملاحظه میخواهد. اکنون که قوه قضائیه شروع خوبی در مبارزه با فساد داشته است باید با حرکتی آرام و باطمانینه در بستری از مطالعه همه جانبه، بدون توجه به نقش و جایگاه افراد؛ فاسدان، مروجان فساد و حامیان فساد را در چنگالِ قانون گرفتار و بی هیچ ملاحظه و فارغ از گونه گرایشهای جناحی و مرامیتادیب نماید. بدین گونه آبِ رفته از جوی اعتماد و سرمایه اجتماعی را به جوی برمیگرداند. فساد به سان یک هیولا و اژدهای هفت سر در بخشها و عرصههای مختلف رخنه کرده، ساختارها و ارزشها و مهمتر از همه سلامت جامعه را به شدت تهدید میکند، استمرار حیات جامعه مستلزم مبارزه بی امان و بدون مماشات با این جرثومه خانه برنداز است.
سایر اخبار این روزنامه
مردم صف خود را از اخلالگران جدا کنند
تراژدی فساد و زایش مداوم؛ مشکل کجاست؟
خبر
همیشه برای گوش مخاطبانم ارزش قائل بودم
هشدار آیت الله سیستانی به نخست وزیر عراق
جنگ منافع در سوریه با پایگاههای نظامی خارجی
عوامل اصلی اغتشاشات شناسایی شدهاند
اعتراض بنزینی به رئیس مجلس در صحن بهارستان
از تصمیم سران قوا درباره بنزین حمایت میکنم
نشست مشترک قوای سهگانه در مجلس برای قیمت بنزین