روزنامه ایران
1398/09/02
جای خالی #من_ هم_می‌آیم
مریم شهبازی
خبرنگار
روز کتابگردی امسال در حال و هوایی متفاوت از دوره‌های قبل برگزار شد؛ به‌دنبال قطعی اینترنت و در دسترس نبودن شبکه‌های مجازی، نه خبری از هشتگ مردمی #من_هم_می آیم بود و نه خبری از تیزرهای تبلیغاتی اهالی نشر تا با انتشار آن در فضای مجازی از مردم برای حضور در کتابفروشی‌ها دعوت کنند. هرچند که به‌هرحال نمی‌توان منکر حضور کتابخوان‌های حرفه‌ای و برخی اهالی فرهنگ و هنر در این طرح شد که همچون سال‌های گذشته به این پویش مردمی پیوستند و دست یاری به کتاب و اهالی اش دادند.
اتفاقی که رسانه ملی از کنارش بی‌تفاوت گذشت
سی‌ام آبان ماه، پنجشنبه‌ای که گذشت به ششمین دوره برگزاری روز کتابگردی تعلق داشت؛ روزی که سنگ بنای آن را شش سال قبل احمد مسجدجامعی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات گذاشت و از مردم خواست به کتابفروشی‌ها بروند تا هم دیداری با اهالی کتاب داشته باشند و هم به این بهانه متوجه ضرورت حمایت از کتابفروشی‌ها شوند که بیش از هر زمان دیگری نگرانی تعطیلی آن احساس می‌شد. در چند سالی که از آغاز برگزاری هفته کتاب می‌گذرد شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام، با وجود تمام اما و اگرهایی که از سوی برخی مسئولان متوجه‌شان است تأثیری جدی در دعوت مردم به حضور در این پویش مردمی داشتند. از جمله مصادیق آن هم می‌توان به راه‌اندازی هشتگ #من_هم_می آیم اشاره کرد که از یک هفته قبل از برپایی روزکتابگردی در صفحات شخصی اغلب مردم و حتی چهره‌های مطرح حوزه‌های مختلف جا خوش می‌کرد و از مردم برای حضور در کتابفروشی‌ها دعوت می‌کرد.
امسال اما خبری از همیاری تبلیغات خودجوش فضای مجازی برای پیوستن به کتابگردی نبود؛ حتی برخی ناشران و کتابفروشان تأکید داشتند که با وجود ساخت تیزرهای تبلیغاتی، موفق به پخش آنها نشده‌اند. در این شرایط رسانه ملی هم تلاشی در جهت این اطلاع‌رسانی انجام نداد تا حداقل بخشی از اطلاع‌رسانی را که شبکه‌های اجتماعی طی این سال‌ها برعهده داشتند جبران کند و روالی همچون سابق در پیش گرفت.
ناصر میرباقری، مدیرمسئول انتشارات خانه فرهنگ و هنر گویا از جمله ناشرانی‌ست که با وجود مشکلات فعلی همچنان برای برگزاری روز کتابگردی تلاش کرده، کتابفروشی این مؤسسه هم از معدود کتابفروشی‌های سطح پایتخت است که تعداد قابل توجهی از مردم و اهالی فرهنگ و هنر در آن حضور پیدا کردند. با این حال او هم منکر تأثیر منفی ناآرامی‌ها و قطعی اینترنت در کاهش تعداد مراجعه‌کنندگان نبود و گفت:«هم در بحث اطلاع‌رسانی با مشکل روبه‌رو شدیم و هم در ارتباط با تبلیغاتی که برای پخش آنها در فضای مجازی برنامه‌ریزی کرده بودیم.»
کم رونقی کتابفروشی‌ها، حتی آنهایی که اسم و رسمی میان اهالی فرهنگ و کتابخوانان دارند اتفاقی بود که نمی‌شد از آن صرفنظر کرد. میرباقری در همین رابطه ادامه داد:«اگر قرار باشد مقایسه‌ای میان کتابگردی امسال و سال گذشته در کتابفروشی خودمان داشته باشم به گمانم خود ما 70 درصد با کاهش مراجعه‌کنندگان روبه‌رو شدیم.»
در کنار همه اما و اگرهایی که متوجه برگزاری روزکتابگردی این دوره بود نمی‌توان از برخی اتفاقات خوبی که همین پویش بهانه‌ای برای شنیدنش شد هم صرفنظر کرد. سیلی که نوروز برخی مناطق کشورمان را گرفتار کرد آسیب زیادی به کتابفروشی‌های استان لرستان زد که در رأس آنها شهر پلدختر قرار داشت. احمد مسجدجامعی در دیداری که روزکتابگردی با برخی کتابفروشی‌های سطح پایتخت داشت از اهدای 10 هزار عنوان کتاب به این شهر خبر داده است. شاید جالب باشد که بدانید در سطح مناطق 22 گانه شهر تهران، 22 کتابخانه ویژه نابینایان فعال شده است، این هم خبر خوب دیگری‌ست که مسجدجامعی پنجشنبه درباره‌اش صحبت کرد. یکی از نگرانی‌های روزهای اخیر کتابفروشان احتمال حذف معافیت مالیاتی آنها به درخواست اداره امور مالیاتی‌ست و این در شرایطی‌ست که اوضاع و احوال خوبی بر صنعت نشرمان حاکم نیست؛ مسجدجامعی در این رابطه هم اظهار امیدواری کرده که معافیت مالیاتی همچنان ادامه داشته باشد و درباره پیگیری آن از سوی تشکل‌ها و صنوف نشر هم صحبت کرده است.
توفیق سبحانی، مولوی پژوه پیشکسوت کشورمان هم از جمله افراد شرکت‌کننده دراین روز بود، او حضور در چنین روزهایی را فرصت مغتنمی عنوان کرد که در خلال آنها می‌توان به بررسی برخی معضلات امروز نشر و حوزه کتاب پرداخت. شرایطی که بر کتابفروشی‌های راسته خیابان انقلاب در این روز حاکم بود متفاوت از سایر کتابفروشی‌های سطح پایتخت و بویژه محدوده کتابفروشی‌های خیابان کریم‌خان بود. شاید بخشی از آن نشأت گرفته از این باشد که کتابفروشی‌های انقلاب اغلب به فروش کتاب‌های کمک درسی و دانشگاهی تعلق دارند. ناصرالدین حسن‌زاده، مجموعه‌دار کتاب و از کتابفروشان راسته انقلاب به در نظر گرفتن تخفیف‌های فصلی گلایه و تأکید دارد: «اینکه برای خرید کتاب یارانه در نظر گرفته شود خوب است اما با اجباری که در ارائه کارت ملی وجود دارد مخالفم، اصلاً این در شأن کتابخوان‌ها نیست که به آنها بگوییم باید کارت ملی بدهید تا تخفیف بدهیم.»
وعده نصب تابلوی راهنمای کتابفروشی‌ها در پایتخت
با وجود فقدانی که در بحث اطلاع‌رسانی وجود داشت برخی چهره‌های فرهنگی- هنری طبق روال سال‌های گذشته در این روز شرکت کرده بودند، از جمله آنها می‌توان به داریوش مؤدبیان اشاره کرد که او هم از سرنوشت تیزرهای تبلیغاتی گفت و اینکه قطعی اینترنت باعث ضعف در اطلاع رسانی شده، هرچند که بر اساس مشاهده‌های شخصی‌اش در نهایت معتقد است که روز کتابگردی امسال هم موفق برگزار شده است. سهیل محمودی، شاعر و مجری تلویزیون هم از دیگر چهره‌های شرکت‌کننده در این روز بود، او در پاسخ به اینکه ثبت چنین روزهایی در تقویم فعالیت‌های فرهنگی چه تأثیری برجای می‌گذارد، گفت:«مردم و اهالی کتاب با وجود مشکلات اقتصادی و شرایطی که این مدت شاهد بودیم روزکتابگردی بازهم دعوت مردفرهنگ تهران، احمد مسجدجامعی را پذیرفتند.» او تأثیر چندانی برای قطعی اینترنت قائل نیست و حتی تأکید دارد عاشقان واقعی کتاب همیشه پیگیر خبرهای مرتبط با آن هستند؛ محمودی تأکید دارد برپایی چنین پویش‌هایی نه به اتکای حمایت دولت‌ها، بلکه با توجه به علاقه‌مندی‌های شخصی‌ست که رخ می‌دهد. عبدالحسین مختاباد، خواننده موسیقی سنتی هم گفت:«ای کاش حداقل ماهی یک مرتبه روز کتابگردی برگزار شود، نمی‌دانم چطور، اما باید کاری کرد که زندگی روزمره مردم با کتاب عجین شود. در شرایطی که برخی تأکید دارند چیزی به پایان عصر کتاب‌های چاپی باقی نمانده باید تلاش شود مردم از مطالعه دور نشوند.»
یکی دیگر از خبرهایی که همزمان با کتابگردی مسئولان فرهنگی از کتابفروشی‌ها منتشر شد اتفاقی‌ست که در منطقه 2 شهرداری رخ داده و به دنبال آن کتابفروشی‌های این محدوده شهری همچون خیابان‌ها و معابر دارای تابلوی راهنمای شهری شده‌اند. آن طور که برخی مسئولان شهرداری گفته‌اند قرار شده این اتفاق در سایر منطق شهرداری تهران هم عملی شود.
رضا رفیع، مجری و شاعر طنزپرداز هم یکی دیگر از افرادی بود که در روز کتابگردی شرکت کرده بود، او هم گفت:«به قول مولانا کوشش بیهوده به از خفتگی‌ست. بنابراین هرگونه تلاشی که در مسیر توسعه و ترویج کتابخوانی انجام شود مغتنم و قابل قدردانی‌ست. کتابگردی در یک روز و هفته خاص از کارهای بسیار خوبی‌ست که با استقبال خوبی هم از سوی اهالی فرهنگ و هم مردم مواجه شده‌اند.»
محمدعلی جعفریه، مدیرمسئول نشر و کتابفروشی ثالث هم معتقد به کاهش تعداد مراجعه‌کنندگان به‌دلیل فقدان دسترسی به فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی‌ست. با این حال او برخلاف دیگر همکارانش تأکید دارد طی این یک هفته فروش کتاب آنقدرها هم بد نبوده چراکه مردم کار دیگری برای گذران اوقات فراغت خود نداشته‌اند و بیش از قبل به سراغ مطالعه رفته‌اند. او هم خلوت بودن کتابفروشی‌ها را در نتیجه قطعی شبکه‌های مجازی می‌داند.
ششمین روز کتابگردی هم با وجود مشکلاتی که متوجهش بود برگزار شد، روزی که به گفته ناشران بهانه خوبی‌ست برای در میان گذاشتن مشکلات پیش روی اهالی نشر. مسئولان شرکت‌کننده در این روز هم از برخی وعده‌های پیش رو گفتند، حالا باید دید چقدر در جهت تحقق آنها تلاش خواهند کرد؛ مشکلاتی که در رأس آنها شاید بتوان به بحث احتمال حذف معافیت مالیاتی کتابفروشان اشاره کرد که تازه‌ترین نگرانی آنان در شرایط اقتصادی فعلی به شمار می‌آید.
از مسئولیت‌مان در برابر آیندگان غفلت نکنیم
طاها بهبهانی
استاد دانشگاه، نقاش و مجسمه ساز
از باقی مردم خبر ندارم؛ از اینکه چطور از برگزاری روز کتابگردی باخبر شدند یا حتی چه تعدادی از آن بازماندند. اما می‌توانم از قول خودم و دیگر هنرمندان هم سن و سالم به نکته‌ای اشاره کنم. ما هنرمندان پیشکسوت همچون زنجیره‌ای به هم متصل هستیم. بنابراین وابستگی چندانی به فضای مجازی نداریم که اگر قطع شود از خبرهای مورد علاقه‌مان بازبمانیم. البته از این گفته‌ام نباید اینگونه برداشت شود که مخالف عملکرد مثبت فضای مجازی هستم، نه! بحثم بر سر این است که آدم پیگیر هر اتفاقی که باشد بالاخره به گونه‌ای از آن باخبر میشود. به گمانم شرایط عرصه کتاب به گونه‌ای ست که هر برنامه، حادثه و اقدامی که یک گام ما را به سوی کتاب ببرد اتفاق مثبتی را برای آیندگان رقم خواهد زد. البته این قبیل اقدامات باید از خانواده‌ها شروع شود، فراموش نکنیم غیر از مسئولیتی که در برابر خودمان و زندگی‌مان داریم، در برابر آیندگان هم باید پاسخگو باشیم. اینکه دیدیم حتی در شرایط نامطلوب اقتصادی فعلی عده‌ای از مردم و اهالی فرهنگ و هنر روز کتابگردی فارغ از همه مشکلات گردهم آمدند نشأت گرفته از همین تفکر است.
سایر اخبار این روزنامه
جای خالی #من_ هم_می‌آیم
برای مبارزه با فساد پیشگیری مقدم بر بگیر و ببند است
حسن یزدانی تنها امید طلایی کاروان ایران در المپیک
مسیر «پسا واقعه»
گروه‌های اجتماعی را باید وارد فرآیند تصمیم‌گیری کنیم
شماره دوم «ایران ماه» منتشر شد
گام سوم پرداخت کمک معیشتی
رتبه‌بندی معلمان با سابقه بیش از 2 سال
کاهش تورم آبان ماه
اتصال اینترنت در کشور آغاز شد
گمشده در جاده‌های فقر
مسئولان مواضع امروز خود را از یاد نبرند
چهار روایت و سه گروه در یک مسأله
ضرورت بازگشت به اصول توسعه سیاسی
ضرورت ادغام حاشیه در متن
