پاك‌كردن صورت‌مسأله

اگر به لحاظ حقوقي نگاه كنيم مي‌توانيم ميان سه پديده حكومت، دولت يا قوه مجريه و شهرداري به‌عنوان يك نهاد عمومي غيردولتي تفكيك و تمايز قائل شويم هم از حيث اختيارات و هم وظايف و كاركرد. ولي از نظر مردم اين سه پديده جدا از هم نيستند. يك خودرو را در نظر بگيريد. از نظر مصرف‌كننده خودرو بايد تعداد معيني از افراد را با راحتي، سرعت، هزينه و استهلاك مناسب از يك نقطه به نقطه ديگر برساند. حالا فرض كنيم كه موتور آن قوي باشد، ولي كمك‌فنرها بسيار ضعيف. طبعا بايد نسبت به اين مورد اخیر معترض بود، ولي درد اصلي درمان‌نمي‌شود، زيرا كل خودرو از تردد و حمل مسافر به‌صورت ایمن ناتوان خواهد شد. مردم به جزئيات اين خودرو كاري ندارند، كاركرد كلي آن براي آنها مسأله است. اگر اجزاي خودرو زبان‌داشتند، نمي‌توانستند تقصير را به گردن يكديگر بيندازند. اگر مي‌انداختند كسي نمي‌پذيرفت، چون با ضعيف‌بودن يك بخش، قدرتمندي بخش‌هاي ديگر هيچ فايده‌اي براي كاركرد خودرو ندارد.
اكنون چند روزي است كه مثل هر ‌سال با پديده اينورژن يا وارونگي هوا در فصل پاييز مواجه مي‌شويم. به عبارت ديگر هواي طبقات بالايي گرم‌تر از هواي نزديك به زمين  و همين امر موجب افزايش غلظت ذرات آلوده‌كننده مي‌شود. اين امر در همه جا رخ‌مي‌دهد، ولي در شهرهايي كه از سياست درست برای مصرف انرژي برخوردار نيستند، شديدتر است و در ايران و به‌ويژه تهران و اصفهان و برخي شهرها اين مسأله شدت دارد. امسال هم در پاييز با اين پديده مواجه شده‌ايم و شدت آن بيشتر از پيش است، به طوري كه مدارس و دانشگاه‌ها تعطيل شده‌اند. پرسش اين است كه چه بايد كرد؟ ظاهر قضيه اين است كه متولي اصلي ماجرا شهرداري تهران است، ولي آقاي شهردار با جمله عجيبي همه را در يك شوك قرار داد. آنجا كه گفت «ديشب غلظت ذرات معلق به ٢٠٠ رسيده بود و لازم است تا خطر را جدى بگیریم. تهران بايد با اين شرايط تخليه شود. پس از افزایش قیمت بنزین، تهران با چالش جدیدتری هم مواجه شده و آن بحران در حمل‌ونقل عمومی است.»
 خب! اگر قرار بود تخليه‌شدن تهران راه‌حل باشد، نيازي به شهردار و شهرداری نبود. اين را كه مردم عادي بهتر مي‌توانند حل‌كنند. مردم هنگامي كه ببینند كار از پيش نمي‌رود و دارند مي‌ميرند، شهر را ترك مي‌كنند. اگر موشك‌باران‌هاي تهران را در ‌سال 1365 به ياد داشته باشيد، اين اتفاق مي‌افتاد گو اينكه ابعاد خسارات موشك‌باران بسيار كمتر از آلودگي هواست.
شهرداري نمي‌تواند و نبايد چنين پیشنهادي را بيان كند. وظيفه شهرداري تعامل با دولت و حكومت و بالعكس است كه مسأله آلودگي هوا را اگر نه حل، حداقل تخفيف دهند. مردم مشكل را از نگاه همه اين نهادها مي‌دانند. هر كدام به نسبت مسئوليت دارند. بايد به روشني گفت كه سهم عوامل گوناگون در آلودگي هواي شهر چيست و حل تك‌تك اين عوامل نيازمند چه راهبردهايي است؟ و كدام نهاد مسئول آن است و هزينه اجراي آنها چيست؟ والا تعطيلي شهر فقط پاك‌كردن صورت مسأله است.