تحلیل سیاسی هفته

بسم‌الله الرحمن الرحیم
در این هفته با گذر از «شب یلدا» که صرفاً به واسطه یک دقیقه، طولانی‌ترین شب سال لقب گرفته، وارد زمستان و ماه‌های پایانی سال 98 شدیم. هفته جاری شهرهای بزرگ کشور بویژه تهران همچنان زیر آوار دود و آلودگی هوا قرار داشت و مراکز آموزشی نیز ناامیدانه و به اجبار، تن به تعطیلی دادند ولی یاد کنیم از زمان درازی که بیش از 1181 سال از عمر بشریت در یلدای غیبت گذشته و بشریت در آلودگی نکبت‌بار عصر غیبت فرو رفته و آلودگی نفوس از حد هشدار گذشته و سال‌هاست که زندگی‌ها تعطیل رسمی شده ولی آنچنان جان ‌سختیم که طلب ظهور را جدی نگرفته و عمل صالح در جهت فرج و گشایش را سرلوحه اعمال خود قرار نداده‌ایم!
این روزها تصمیم‌گیری در اتاق‌های دربسته و توسط مدیران و مسئولانی که اطلاع دقیق و کاملی از اوضاع و احوال مردم عادی و معیشت افراد کم‌درآمد و بیکار ندارند، جامعه را به وضعیت شکننده‌ای کشانده که باید هرلحظه انتظار یک عکس‌العمل پیش‌بینی نشده‌ای را داشت.
غفلت از حال و روز مردم، سال‌هاست که بر بدنه مدیران جامعه مستولی گشته و مسابقه برای کسب قدرت، به دغدغه اصلی برخی مسئولان و فعالان سیاسی که خود را داعیه‌دار حمایت از مردم نیز می‌دانند، تبدیل شده است. این مردم فقیر که امروز در پیچ و خم گرفتاری‌های کمرشکن تنها مانده‌اند، اگر به خیابان‌ها بریزند و به کسانی که حق آنها را خورده و با تکیه بر شهدای آنان، کرسی‌های مدیریتی خود را مستقر کرده‌اند اعتراض کنند، نباید آنها را محکوم و بازی‌خورده دشمنان معرفی کرد. مقصر کسانی هستند که در مطالعات آینده‌نگرانه و جامعه‌شناختی، هرگز به موضوعاتی از قبیل محرومیت اقتصادی، سرخوردگی‌های اجتماعی، بی‌عدالتی‌ها، بروز رفتارهای اعتراضی در حوزه‌های اجتماعی و ده‌ها موضوع دیگر توجه نکرده و «سیاست منهای افکار عمومی‌» را پیشه کرده و عملکرد خود را در بروز حوادث آینده و بی‌توجهی به حقوق اساسی و نیازهای مردم به دست فراموشی سپرده‌اند.


متاسفانه در بررسی و تحلیل رخدادهای اجتماعی از جنس اعتراضات، مدیران بلافاصله واکنشی عمل می‌کنند و دقت‌نظر درستی درباره اینکه چرا جامعه به این سمت می‌رود را ندارند؛ جامعه‌ای که متاسفانه در بسیاری از حوزه‌ها، مشکلات را رهاشده می‌بیند و اراده‌ای را در میان مدیران برای حل و فصل مشکلات نمی‌بیند و در عوض جبران ناکارآمدی، برخوردهای شعاری بیش از هر وقت دیگری وضعیت را دردناک‌تر می‌کند.
اکنون زمان آن فرارسیده که مسئولین نظام و مدیران جامعه برای تحقق عدالت اجتماعی و رفاه عمومی تلاش کنند و زمینه بیان شفاف مسائل را با مردم فراهم سازند و در حوزه‌هایی نظیر اقتصاد، سیاست، فرهنگ و مسائل اجتماعی، از بکارگیری دایره لغات و واژگان شعاری و مبهم که اثرات چندانی در زندگی مردم نداشته و برعکس باعث پائین آمدن ضریب اعتماد، مشارکت و امنیت عمومی هم شده، دست‌ بردارند و براساس واقعیات سخن گفته و تصمیم‌گیری کنند.
در این هفته همزمان با انتشار خبر خروج لایحه FATF از دستور کار مجمع تشخیص مصلحت – هرچند که تکذیب شد – ولی برخورد عملی برخی از اعضای مجمع نشان می‌دهد تا وقتی که اقدامی از سوی مقامات عالی نظام صورت نپذیرد، تلاش‌های سیاسی این لایحه را همچنان در پارکینگ مجمع به صورت بایگانی شده نگه خواهند داشت و امیدی به بررسی آن نیست. به همین خاطر، جمعی از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به رهبر انقلاب از ایشان برای حل این مشکل استمداد طلبیدند. امضاکنندگان این نامه با تشریح تبعات نپیوستن به این لایحه و قرار گرفتن در لیست سیاه آن، ابعاد محدودیت‌های اعمال شده بر کشور و مردم را متذکر شده و خواستار ورود ایشان برای خارج کردن این لایحه از بن‌بست ایجاد شده در مجمع تشخیص مصلحت نظام شدند.
در موضوعات خبری خارجی، این هفته تحولات عراق، لبنان و موضوع بازتاب استیضاح ترامپ، از اهمیت بیشتری برخوردار بودند. پس از ماه‌ها تنش و کشمکش سیاسی روز گذشته منابع خبری عراق اعلام کردند که گروه‌های سیاسی بر نخست‌وزیری «اسعد العیدانی» استاندار بصره توافق کرده‌اند. به گزارش این منابع، فراکسیون ائتلاف «البناء» در مجلس که اکثریت را در دست دارد در نامه به «برهم صالح» رئیس‌جمهور عراق، العیدانی را به‌عنوان نخست‌وزیر پیشنهاد و از صالح درخواست کرده است وی مامور تشکیل کابینه شود.
در پی کناره‌گیری عادل عبدالمهدی، بیش از یک ماه است که عراق در بلاتکلیفی تعیین دولت به سر می‌برد و تاکنون چند نفر به‌عنوان جانشین المهدی مطرح شده‌اند که مورد توافق جمعی قرار نگرفته‌اند. به گفته ناظران مسائل عراق، امتیازی که العیدانی از آن برخوردار است این است که هم موافقت گروه‌های سیاسی را دارد و هم از مقبولیت در بین معترضین برخوردار است.
همزمان با این تحول، روز سه‌شنبه مجلس عراق، قانون جدید انتخابات را نیز به تصویب رساند. براساس این قانون، انتخاب افراد به صورت مستقل، جای انتخاب از طریق سهمیه احزاب را می‌گیرد. آیت‌الله سیستانی طی هفته‌های اخیر نسبت به تسریع در تشکیل دولت و تصویب قانون انتخابات تاکید کرده بود. اما در لبنان، موضوع تعیین نخست‌وزیر جدید با کارشکنی دوباره حزب «المستقبل» به ریاست سعد حریری همچنان بلاتکلیف ماند. پس از چندین روز بحث و جدل سیاسی، «حسن دیاب» به عنوان نامزد نخست‌وزیری مطرح شده است که عمده احزاب سیاسی لبنان با آن اعلام توافق کرده‌اند به جز حزب‌المستقبل به سرکردگی سعد حریری. حریری روز گذشته باردیگر تاکید کرد که نه در دولت آینده شرکت می‌کند و نه به آن رای اعتماد می‌دهد.
کارشکنی سعد حریری صدای اعتراض رئیس‌جمهور و رئیس مجلس لبنان را برانگیخت. عون از حریری خواست از مخالفت با تشکیل دولت دست بردارد و نبیه‌بری نیز به حریری هشدار داد با آتش بازی نکند. ناظران بر این عقیده‌اند که حریری در صدد است با گرفتار کردن لبنان در بن‌بست سیاسی، سیاست خود را، که تشکیل کابینه با چهره‌های موردنظرش می‌باشد، تحمیل کند.
موضوع استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان، این هفته بازتاب یافت. اقدام دموکرات‌ها در استیضاح کردن ترامپ، هرچند موجب برکناری وی نشده ولی ضربه سنگینی به ترامپ زده است. ترامپ که با تهدید و دشنام‌گویی سعی داشت مجلس نمایندگان را از موضوع استیضاح منصرف کند اکنون در شرایط دشواری قرار گرفته و موقعیتش تضعیف شده است هرچند می‌خواهد وضعیت را عادی جلوه دهد.
به نوشته نشریه آمریکایی نیویورک‌تایمز، دموکرات‌ها به دنبال آن هستند که فرآیند استیضاح دوم ترامپ را نیز آماده سازند و در مقابل، جمهوریخواهان در عین حال که دل‌خوشی از ترامپ ندارند درصدد هستند تا با یکپارچه کردن صفوف خود و حمایت ظاهری از ترامپ، موقعیت فعلی را حفظ کنند. این موضوع که آینده سیاسی ترامپ چگونه خواهد شد در ابهام قرار دارد ولی آنچه آشکار است دودستگی کم‌سابقه در جامعه آمریکا و هیات حاکمه این کشور می‌باشد.