بن علوی بازهم در تهران



گروه سیاسی / رفت و آمدهای دیپلماتیک ایران و کشورهای منطقه  در بحبوحه یکی از تنش آمیزترین برهه‌های رابطه تهران و ریاض شتاب گرفته است. یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان روز گذشته تنها چند روز بعد از دیدار با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی‌اش در مسقط راهی تهران شد و با همتای ایرانی خود دیدار و گفت و گو کرد.
به گزارش ایسنا، طرفین در این دیدار ضمن تاکید بر روابط برادرانه، ممتاز و راهبردی دو کشور در خصوص آخرین تحولات منطقه‌ای گفت‌وگو و تبادل نظر کردند.


پیش از او نیز «تمیم بن حمد آل ثانی»، امیر قطر کمی بعد از تنش نظامی میان تهران و واشنگتن به دیدار مقام‌های ایرانی آمد.
اگرچه مجاری رسمی خبر، این رفت و آمدهای دیپلماتیک را در چارچوب رایزنی‌های مستمر دوجانبه اعلام می‌کنند اما به نظر می‌رسد مقام‌های کشورهای عربی در خلال رایزنی‌های فشرده خود، به طور ویژه‌ای کاهش تنش میان تهران و ریاض و فراهم کردن زمینه برای برقراری رابطه بین این دو کشور را در دستور کار خود قرار داده‌اند. پیش‌تر تلاش‌های سیاسی برای نزدیک کردن دیدگاه کشورهای حوزه خلیج فارس و در رأس آنها عربستان و ایران  از سوی کشورهایی چون پاکستان آغاز شده بود و حالا به نظر می‌رسد سلطنت‌‌نشین عمان می‌کوشد این تلاش‌ها را رهبری کند.
روابط  تهران- ریاض در دی ماه سال 1394 در پی حمله برخی گروه‌های معترض خودسر به سفارت عربستان قطع شد و میراثی جز قطع شدن همه مناسبات سیاسی و اقتصادی و افزایش تنش میان دو طرف باقی نگذاشت تا جایی که این تیرگی روابط سیاسی حالا به حوزه‌های ورزشی هم رسیده است. از زمان قطع روابط ایران و عربستان، دو کشور تنش‌های لفظی کم سابقه‌ای با یکدیگر داشته‌اند و وقوع برخی تحولات سیاسی و منطقه‌ای از اوج گرفتن تنش در آب‌های خلیج فارس بر سر حمله به نفتکش‌ها گرفته تا حمله موشکی به میادین نفتی آرامکوی عربستان و درگیری نظامی میان تهران و واشنگتن که با حمله موشکی ایران به پایگاه «عین الاسد» امریکا همراه بود، ضرورت کاستن از تنش میان ایران و عربستان را بیش از گذشته حائز اهمیت کرده است. بویژه در هفته‌های اخیر اقدام نظامی تلافی جویانه ایران علیه امریکا که نشان دهنده توان بازدارندگی آن در مواجهه با رویکرد نظامی یکی از بازیگران نظامی بزرگ خارج منطقه بود، در کنار سیاست خارجی متزلزل عربستان که بویژه پس از فرو رفتن در باتلاق جنگ خودخواسته یمن، در داخل این کشور هم با زمزمه‌های نارضایتی مواجه است، سبب شده است تا تنش‌های پدید آمده از طریق تأسی به ابتکارات فردی مقام‌های منطقه‌ای در مسیر کاهش تنش قرار گیرد.
این مسأله بویژه در حالی مورد توجه قرار می‌گیرد که ابوظبی به‌عنوان یکی از متحدان اصلی ریاض، در چند ماه گذشته مذاکراتی را با مقامات امنیتی مرزی تهران ترتیب داد و چندی بعد مقامات مرزبانی دو کشور دیدار کردند.
متعاقب همین دیدارها بود که گفته شد محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نیز برای به جریان انداختن گفت‌وگو با تهران چندان بی میل نیست. چه روزنامه «وال استریت ژورنال» در آذرماه پیش از تلاش‌های محرمانه عربستان سعودی برای بهبود روابط با ایران خبر داد و دلیل آن را نگرانی فزاینده عربستان از خطرات بحران احتمالی برای اقتصاد متکی به نفت این کشور دانسته است.
نقطه عزیمت گفت‌وگوهای
ایرانی - عربی
این تحولات کمی پیش از اوجگیری تنش میان تهران و واشنگتن صورت گرفته بود. تنش‌هایی که پس از شهادت فرمانده سپاه قدس ایران از سوی امریکا و پاسخ نظامی ایران، همان قدر که عوامل و دلایل برای بالاگرفتن تنش میان کشورهای صاحب نفوذ منطقه را هم بالا می‌برد، برخی واقعیت‌ها و نگرانی‌های ناشی از تسری دامنه‌های آن به کشورهای عربی سبب شد زمزمه‌هایی پیرامون دو چندان کردن تلاش‌های متمایل به سمت و سوی گفت‌وگو و حل اختلافات به گوش برسد.  این در حالی است که مقام های ایرانی از ماه ها پیش با ارائه طرح ابتکارعمل «صلح هرمز» و تلاش‌هایی که برای تبیین ابعاد آن به جریان انداخته‌اند از همه کشورهای منطقه برای ایجاد همگرایی و یافتن زمینه‌های مشترک همکاری دعوت به عمل آورده‌اند. بی تردید عربستان یکی از کشورهای کانونی این طرح است که مشارکت آن می‌تواند مقدمات اجرای طرح صلح منطقه‌ای را به ارمغان بیاورد. ایران با وجود اوجگیری اختلافات با امریکا و شرکای منطقه‌ای‌اش بر این رویکرد اصولی خود تأکید می‌کند که رابطه با کشورهای منطقه در زمره اولویت‌های سیاست خارجی ایران است و بویژه با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر منطقه، تمایلی به تشدید اختلافات بوجود آمده ندارد.
این چنین است که در روزهای اخیر مقام‌هایی در سطوح بالای منطقه از پاکستان، قطر و عمان دست به کار شده‌اند و طرحی را دنبال می‌کنند که بی تردید سرفصل آن، پیشنهاد آغاز گفت‌وگوی ایرانی- عربی و مذاکره برای برطرف کردن اختلافات است و نقطه عزیمت آن، کاستن از رابطه پرتنش تهران و ریاض است.