فرونشست سه منطقه تهران

نشست زمين باعث ايجاد شکاف‌هاي عميق در سطح زمين، کج شدن لوله‌هاي چاه، خرابي ساختمان‌ها و لوله زائي چاه‌ها مي‌شود. لوله زائي به پديده‌اي گفته مي‌شود که در آن به‌دليل نشست زمين قسمتي از لوله چاه به خارج از سطح زمين رانده مي‌شود. بررسي‌ها نشان مي‌دهد که در ميان مناطق 22 گانه تهران در مناطق شمالي و بطور کلي در شهر تهران دو عامل براي فرونشست وجود دارد که عامل اول فرسودگي تاسيسات شهري از جمله فرسودگي لوله‌هاي آب و نشت آب و در نتيجه نشست زمين ناشي از اين عامل است و عامل ديگر حفاري‌هاي صورت گرفته است. بارها و بارها با فرونشست زمين در پايتخت مواجه شد‌ه‌ايم.
گستردگي اتوبان‌هاي بين‌شهري در محدوده فرونشست
رئيس بخش زلزله‌شناسي مرکز تحقيقات راه، مسکن و شهرسازي با اشاره به تهديد فرونشست زمين براي راه‌آهن تهران-جنوب، تهران- تبريز و مترو به شتاب حفر چاه‌هاي غيرمجاز در بازه زماني سال‌هاي 79 تا 83 اشاره کرد و گفت: 8/1‌ميليون نفر در زون فرونشست تهران ساکن هستند. علي بيت‌اللهي اظهار کرد: فرونشست جنوب تهران گستره‌هاي جنوبي و جنوب غرب آن را تا اراضي پايين دست ورامين و پيشوا تهديد مي‌کند و زون فرونشست در جنوب شهر تهران علاوه بر مناطق شهري تهران، نسيم‌شهر، صباشهر، اسلامشهر، باقرآباد، کهريزک، چهاردانگه و نصيرآباد را نيز در بر مي‌گيرد. او با بيان اينکه قسمتي از راه‌آهن تهران - جنوب و تهران - تبريز در اين محدود قرار دارد، افزود: اتوبان آزادگان، جاده قديم کرج، اتوبان تهران- ساوه و جاده قديم ساوه و جاده احمدآباد مستوفي، بلوار رسول اکرم، بلوار غدير و جاده شهريار و بزرگراه کمربندي دوم تهران از بزرگراه‌ها و جاده‌هاي مهمي است که در اين محدوده واقع شده است. او با اشاره به نتايج بررسي‌هاي مرکز تحقيقات راه درباره فرونشست جنوب تهران اظهار کرد: بر اساس اطلاعات رقومي موجود و در دسترس، طول خط راه‌آهن قرار گرفته در زون فرونشست حدود 120 کيلومتر است. همچنين براين اساس 25 کيلومتر از خطوط مترو در همين زون واقع‌اند. همچنين اتوبان‌هاي بين‌شهري نيز در محدوده فرونشست گستردگي طويلي دارند که جمع طول آنها حدود 200 کيلومتر است. او ادامه داد: راه‌ها و معابر شهري و بين‌شهري اصلي و فرعي نيز جمعا طولي در حدود 2300 کيلومتر را در محدود فرونشست دارند، ضمن اينکه حدود 21 دهنه پل در منطقه فرونشست قرار گرفته است که به‌عنوان نقاط مهم ارتباطي مسيرها به هم تلقي مي‌شود. برخي از اين پل‌ها در منطقه فرونشست دچار ترک و شکاف در اثر فرونشست شده‌اند. او با اشاره به اينکه فرودگاه مهرآباد در جوار زون فرونشست قرار دارد، تصريح کرد: دو انبار مواد نفتي و سوختي و حدود 44 جايگاه پمپ بنزين و 15 جايگاه پمپ گاز، 30 کيلومتر خط لوله نفت، 70 کيلومتر خطوط فشاري قوي، 200 کيلومتر خطوط اصلي گاز، پنج منطقه شهري تهران، هشت شهر، 99 آبادي در زون فرونشست قرار دارند. بيت‌الهي با اعلام اينکه يک‌ميليون و 847‌هزار و 264 نفر روي زون فرونشست جنوب پايتخت زندگي مي‌کنند، گفت: بر اساس آمار 251‌هزار و 480 دستگاه ساختمان، 288 مرکز آموزشي، 57 بيمارستان و 66 کارگاه توليدي نيز در اين زون قرار گرفته‌اند. به گزارش تسنيم، او تاکيد کرد: قرارگيري فرودگاه مهرآباد در حاشيه اراضي و زون فرونشست زمين يکي از مهمترين عوامل ريسک فرونشست را در اين محدوده به‌وجود آورده است. قرارگيري فرودگاه در حاشيه زون فرونشست امکان پديداري ترک‌ها و شکاف‌هاي سطح زمين را در اين محدوده فراهم مي‌سازد. نکته مهم ديگر واقع شدن تعدادي از گسل‌هاي لرزه‌زاي منطقه در زون فرونشست است. طول گسل‌هاي موجود در محدوده فرونشست حدود 165 کيلومتر برآورد شده است.
ساخت شهري بدون استاندارد


يک عضو شوراي شهر تهران درباره فرونشست پايتخت در گفت‌وگو با «آرمان ملي» مي‌گويد: شهر تهران با مجموعه‌اي از چالش‌ها و ابرچالش‌ها روبه‌روست. دليل آن اين است که طي دهه‌هاي گذشته اساسا تمام واگذاري‌ها و زيرساخت‌هاي که در شهر تهران ايحاد شده بدون رعايت اصول اساسي شهرسازي معماري، مقررات ملي ساختمان و استانداردهاي حوزه شهرسازي بوده و شهرداران تهران هم تنها به ظاهر شهر و ايجاد برخي از پروژه‌هايي عمراني توجه داشتند که بيشتر نماد عيني داشته و مردم آنها را مشاهده مي‌کردند. محمد سالاري مي‌افزايد: اين مساله باعث شده که امروز ما با بافت‌هاي فرسوده گسترده مواجه باشيم. او ادامه مي دهد: در کنار آن مجموعه شبکه انتقال نيرو، آب، برق، گاز و امثالهم بدون حداقل‌هاي استاندارد ساخته شده‌اند که در زير شهر قرار دارند. سالاري عنوان مي کند: با توجه به وضعيت آب و هوايي کره زمين و به‌ويژه اينکه تهران در ناحيه نسبتا خشک و نيمه خشک قرار دارد، سطح آب‌هاي زير زميني به شدت کاهش يافته که بخشي به علت تغييرات آب و هوايي و کمبود جدي بارش است. از اين رو چالش ديگري در کنار گسل‌هاي قابل توجه زلزله اضافه شد که به نوعي نگراني جدي براي شهروندان و مسئولان ايجاد کرده است. اين عضو شوراي شهر تهران بيان مي‌کند: طي دهه‌هاي گذشته شهري را ساخته‌ايم که استانداردهاي لازم در آن رعايت نشده است. از سوي ديگر، قسمت عمده درآمد شهرداري در حوزه ساخت و ساز است و صدور مجوزها براي مال‌ها درآمد قابل توجهي را ايجاد مي‌کند. اينجاست که ما نگرانيم چرا اين وضعيت رخ داده است. در اصل مي‌توان گفت که به‌دليل عدم آگاهي مردم مطالبات از مديران شهري و منتخبان شوراهاي شهر آنچنان که بايد و شايد رخ نداده است. او بيان مي‌کند: در واقع شهروندان فکر مي‌کردند که اگر شهردارها مجموعه‌اي گسترده در حوزه سخت‌افزاري بزنند ممتازند، در حالي که صرف انجام کارهاي عمراني در مديريت شهري تاثيرگذار نبوده است. سالاري اظهار مي‌کند: آنچه مهم است رعايت اصول شهرسازي و معماري بوده که اميدواريم با آگاهي مردم، همراهي رسانه ها به‌عنوان رکن چهارم دموکراسي و با ايجاد شبکه هاي اجتماعي بتوانيم مطالبات واقعي شهروندان را مطرح کنيم و به مسير اصلي که موجب ارتقاي کيفيت زندگي است برگرديم.