روزنامه وطن امروز
1399/01/30
دام وام!
مهدی مظهر*: پیشنهاد دریافت وام 5 میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول برای مقابله با کرونا، تنها در صورتی از سوی این نهاد پذیرفته میشود که ایران شروط صندوق را برای دریافت وام بپذیرد. با توجه به نفوذ آمریکا در این نهاد بین‌المللی، احتمالاً شرط آنان همکاری ایران با FATF خواهد بود. به گزارش «وطن امروز»، پس از شیوع ویروس کرونا در ایران که سبب تعطیلی بخش زیادی از کشور و کاهش تولید شد، ضرورت حمایت از بخش‌های اقتصادی آسیب‌دیده از کرونا احساس شد. در همین راستا، یکی از گزینه‌هایی که دولتمردان برای پیشگیری و درمان کرونا و مقابله با تبعات اقتصادی شیوع این بیماری در کشور مطرح کردند، استفاده از منابع مالی صندوق بین‌المللی پول به صورت وام بود. از این رو عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در 22 اسفند 98 اعلام کرد: «ایران طی نامه‌ای به رئیس صندوق بین‌المللی پول، خواستار بهره‌مندی از«تسهیلات تأمین مالی سریع (RFI)» به مبلغی در حدود ۵میلیارد دلار شده است». اما استفاده از این تسهیلات با چه اما و اگرهایی روبه‌رو است؟ شروط صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام صندوق بین‌المللی پول برای اطمینان از اینکه کشورها توان بازپرداخت وام‌های اعطایی این صندوق را خواهند داشت، پیش‌شرط‌هایی برای اعطای وام به کشورها قرار می‌دهد و از کشور متقاضی وام می‌خواهد تعهد دهد سیاست‌های اقتصادی پیشنهادی از سوی صندوق را برای غلبه بر شرایط اضطراری انجام خواهد داد. از همین رو است که اعطای وام به اعضای صندوق، پس از انجام مذاکراتی درباره پذیرش پیش‌شرط‌های صندوق صورت می‌گیرد و گاهی این مذاکرات، روندی طولانی‌مدت پیدا می‌کند. به عنوان نمونه «جمشید نورمحمدزاده» رئیس بانک ملی تاجیکستان بهمن‌ماه 97 طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که مذاکرات میان مقامات پولی تاجیکستان و صندوق بین‌المللی پول در زمینه برنامه حمایت از اقتصاد این کشور آن هم برای یک وام 220 میلیون دلاری، 2 سال است ادامه دارد. * اما صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام به اعضای خود، چه پیش‌شرط‌هایی دارد؟ پیش‌شرط‌های اقتصادی صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام بخشی از پیش‌شرط‌های صندوق بین‌المللی پول، اجرای سیاست‌هایی است که این صندوق به کشورها پیشنهاد می‌کند. به عنوان نمونه به گفته وزیر دارایی و رئیس‌کل بانک مرکزی مصر در فروردین‌ماه سال گذشته، صندوق بین‌المللی پول در پاسخ به درخواست این کشور برای اعطای وام جهت افزایش ظرفیت تولید انرژی، اعطای این وام را مشروط به افزایش قیمت سوخت در این کشور کرده است. همچنین به نقل از برخی مقام‌های وزارت دارایی پاکستان در آبان‌ماه 97، صندوق بین‌المللی پول در مقابل اعطای وام به این کشور خواستار کاهش ارزش روپیه، افزایش مالیات و افزایش قیمت برق در این کشور شده است. اگرچه پاکستان ابتدا در مقابل شرایط تحمیلی به این کشور مقاومت کرد اما در نهایت پس از چندین دور مذاکره، بالاخره در اردیبهشت 98 این کشور توانست وام 6 میلیارد دلاری را دریافت کند. با این حال دریافت این وام، به قیمت کاهش یا حذف یارانه از برخی مایحتاج زندگی بود که موج جدیدی از گرانی‌ها را در این کشور پدید آورد. بخش دیگری از پیش‌شرط‌های صندوق بین‌المللی پول، مربوط به اصلاحات ساختاری در اقتصاد کشورهای متقاضی وام است. به عنوان نمونه رئیس بانک ملی تاجیکستان، پیش‌شرط‌های صندوق بین‌المللی پول را جهت اعطای وام به این کشور، انجام دسته‌ای از اصلاحات قانونگذاری بانکی در تاجیکستان اعلام کرده است. ازبکستان نیز همکاری گسترده‌ای با صندوق بین‌المللی پول در زمینه توسعه بخش مالی و انجام اصلاحات کلان اقتصادی دارد. به طور کلی، مهم‌ترین سیاست‌ها و اصلاحاتی که صندوق بین‌المللی پول در مقابل اعطای وام به کشورهای در حال توسعه یا کمترتوسعه‌یافته پیشنهاد می‌کند، «آزادسازی تجارت»، «اعمال محدودیت در اجرای سیاست‌های پولی و بانکی»، «محدود کردن عرضه پول»، «کاهش هزینه‌های دولت با هدف جبران کسری بودجه» و «آزادسازی نرخ ارز» است. این در حالی است که اجرای بسیاری از این موارد ممکن است با اقتضائات داخلی کشورها سازگار نباشد. بی‌جهت نیست که برخی کشورها همچون غنا اعلام کرده‌اند اجرای برنامه‌های صندوق بین‌المللی پول را متوقف می‌کنند. با این حال این سؤال وجود دارد که آیا شروط صندوق بین‌المللی پول، به همین جا ختم میشود؟! * خواسته‌های سیاسی - امنیتی صندوق بین‌المللی پول اگرچه در نگاه نخست چنین به نظر می‌رسد که صندوق بین‌المللی پول، صرفاً یک نهاد اقتصادی در عرصه بین‌الملل است و تنها ملاحظات اقتصادی را در اعطای وام به اعضا در نظر می‌گیرد اما شواهد نشان می‌دهد موضوع فراتر از این است و این نهاد در برابر اعطای تسهیلات به کشورها، در مسائلی فراتر از امور اقتصادی نیز دخالت می‌کند. به عنوان نمونه یکی از شروطی که صندوق بین‌المللی پول برای اعطای وام به پاکستان قرار داده بود، کاهش 4 تا 5 درصدی بودجه دفاعی این کشور بوده است. قرار دادن چنین شرطی گویای این واقعیت است که برخی اعضای قدرتمند صندوق بین‌المللی پول همچون آمریکا، برای اعمال فشار به کشورهای دیگر، از نفوذ خود در صندوق بین‌المللی پول سوءاستفاده کرده و اعطای وام را مشروط به خواسته‌های سیاسی خود می‌کنند؛ مثلاً مقامات آمریکایی در سفر خود به پاکستان در آذرماه 97 اعلام کرده بودند که دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول توسط پاکستان، مشروط به همکاری این کشور با آمریکا در زمینه صلح در افغانستان است! اگرچه ممکن است ادعا شود که پرداخت وام RFI (تسهیلات تأمین مالی سریع) بدون هیچ پیش‌شرطی صورت می‌گیرد اما خود صندوق چنین ادعایی ندارد! شواهد نیز خلاف چنین ادعایی را نشان می‌دهد. به عنوان نمونه، پس از آنکه گوآیدو در بهمن 97 خود را رئیس‌جمهور ونزوئلا خواند، این کشور در بحبوحه مشکلات داخلی و بین‌المللی درخواست استفاده از تسهیلات اضطراری صندوق بین‌المللی پول را داد که با پاسخ منفی این نهاد روبه‌رو شد. به گفته کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول، دلیل مخالفت با این تقاضا این بوده که اکثر اعضای صندوق نمی‌دانند چه فردی را به عنوان رئیس‌جمهور ونزوئلا به رسمیت بشناسند! این در حالی است که سازمان ملل و بسیاری از کشورهای جهان دولت مادورو را به عنوان دولت رسمی ونزوئلا به رسمیت می‌شناختند و تنها آمریکا و برخی کشورهای اروپایی و متحدان منطقه‌ای آمریکا بودند که خواستار کناره‌گیری مادورو بودند. نفوذ آمریکا در صندوق بین‌المللی پول و استفاده ابزاری از این نهاد بین‌المللی توسط این کشور به اندازه‌ای آشکار است که حتی خود آنان نیز ابایی از بیان آن ندارند. ریچارد نفیو در کتاب «هنر تحریم‌ها» به صراحت به این موضوع پرداخته و می‌گوید: «مؤسسات مالی بین‌المللی نظیر صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی به صورت خاص از شمول برنامه‌های ایران به دلیل نفوذ آمریکا کنار گذاشته شده بودند، یعنی عملاً آمریکا کاری کرده بود که ایران در این نهادهای بین‌المللی نمی‌توانست پروژه جدیدی را آغاز کند یا آن را پیش ببرد». در چنین شرایطی این سؤال پیش می‌آید که صندوق بین‌المللی پول در صورت موافقت با اعطای وام 5 میلیارد دلاری به ایران، چه خوابی برای ما دیده است؟! *کارشناس اقتصاد بین‌الملل *** [وام صندوق بین‌المللی پول، حربه دیگری برای ترغیب ایران به همکاری با FATF] با توجه به نفوذ آمریکا در صندوق بین‌المللی پول و دشمنی آشکار این کشور با ایران، هرگز نمی‌توان به اعطای وام توسط این صندوق خوشبین بود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد آمریکا که تاکنون از هیچ راهی نتوانسته ایران را مجاب به همکاری با FATF کند، این بار می‌خواهد از حربه اعطای وام استفاده کند. هیچ بعید نیست در آینده نزدیک بشنویم مقامات صندوق بین‌المللی پول اعلام کنند پرداخت وام به ایران، منوط به اصلاح سازوکارهای مبارزه با پولشویی و همکاری با FATF است! امید است دولتمردان ایران خوشبینی نسبت به نهادهای به ظاهر بین‌المللی و در واقع تحت نفوذ آمریکا را کنار گذاشته و عطای این تحفه را به لقایش ببخشند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
