ایران و چین اتحاد در پیچ تغییر نظم جهانی

 سرانجام به نظر می رسد بعد از حدود پنج سال از آغاز ابتکارات برای تدوین سند همکاری های 25 ساله ایران و چین ، آن چنان که گفته می شود این سند  قرار است در آینده نزدیک و حداکثر تا پایان امسال به تایید نهایی دو کشور برسد . فارغ از همه گمانه زنی ها و احتمالات درباره جزئیات این سند -که در گزارش امروز روزنامه خراسان بر اساس اطلاعات موثقی منتشر شده- باید به این سوال پاسخ داد که اصولا چنین سندی چه ابعاد راهبردی و منافعی برای دو کشور خواهد داشت؟ در این که در عالم سیاست  و روابط بین الملل نمی توان دوست دایمی و همیشگی  متصور بود و منافع تعیین کننده نهایی و اصل حاکم در روابط جهانی است، تردیدی نیست ،حتی اگر بتوان یکی دو نمونه خلاف این قاعده را یافت .اما اکثر کشورها با لحاظ کردن همین قاعده سعی می کنند حداکثر منافع خود را از شرایط موجود کسب کنند. نگاهی به شرایط حاکم در نظام جهانی به ویژه روابط متشنج و شاید بتوان گفت بحرانی چین با آمریکا که از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ با جنگ تعرفه ها آغاز شد، در کنار تحرکات بلوک غربی در دریای جنوبی چین و سپس ماجرای کرونا و اکنون چالش هنگ کنگ،  نشان می دهد چین که طی برآوردهای  اقتصادی در یک دهه آینده به اولین قدرت اقتصادی جهان بدل  خواهد شد، در حوزه سیاسی  نیز در حال تعریف جدید از نقش خود در صحنه جهانی است. نقشی که قطعا باید حافظ جایگاه اقتصادی اولین قدرت اقتصادی جهان باشد.تکانه های حضور پکن در عرصه روابط بین الملل به خوبی برای ما قابل رویت است این که برای اولین بار در کنار روسیه در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به نفع ما رای می‌دهد یا آن چنان که منابع آگاه به ما گفته اند برای قطعنامه آینده آمریکا درباره تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران رای وتو کنار گذاشته از جمله این تحرکات است .قطعا دولتمردان پکن دراین رویکرد نمی توانند قدرتی مانند ایران آن هم در منطقه حساسی به نام خاورمیانه را نادیده بگیرند لذا می توان گفت  این چهره جدید چین   با رویکرد های جمهوری اسلامی ایران در صحنه منطقه ای و جهانی  قرابت های زیادی دارد .بنابراین در یک برآورد کلان آن چه مشخص است زمینه  های خوبی برای بنا نهادن یک همکاری مستمر و طولانی که اکنون در قالب سند همکاری 25 ساله ایران و چین مطرح  شده، وجود دارد.  جدای از این نگاه  کلان، برخی موارد جاری نیز نزدیکی ایران و چین در شرایط فعلی را  موجه تر جلوه می دهد . در حقیقت یکی از مشکلات اصلی ما در سال های اخیر در حوزه سیاست خارجی که به اقتصاد ما نیز رسوخ کرده موضوع تحریم ها و فشارهای اقتصادی غربی ها به ویژه آمریکاست که حتی با توافقی به نام برجام و گفت و گوهای دوجانبه با  آمریکا نیز حل نشد و پس از یک دوره کوتاه آرامش باز هم تنش ها به اوج رسید و موضوع فروش نفت و مبادلات مالی کشور دچار وقفه و مشکل شده است .در این شرایط سخت چین تنها کشوری است که به صورت رسمی و غیر رسمی نفت ما را وارد می کند و در واردات نیز تا حد زیادی نیازهای ما را برطرف می سازد و این یعنی کار بانکی و بیمه و حمل و نقل هم انجام می دهد که ما در دنیا مشکل داریم و بسیاری از کشورهای دیگر انجام نمی دهند. بماند که  میل شدید و دایمی چین به نفت و گاز و فراورده های نفتی همچون پتروشیمی  نیز این همکاری را برای رونق توسعه اش توجیه می کند.می توان نتیجه گرفت  با نهایی شدن این سند ، چین با اعتماد و سهولت بیشتری  با ایران  کار  خواهد کرد  که در مجموع شرایطی مکمل برای اقتصاد و سیاست دو طرف ایجاد کرده که می تواند بهانه بسیار خوبی برای نزدیکی تهران و پکن باشد. بدیهی است هر گونه رابطه و قرارداد بلند مدت با چین به معنی محدودیت رابطه با دیگر کشور ها نخواهد بود کما این که خود چین شبیه چنین سندی را با 80کشور دیگر نیز دارد. در این میان ایران اهرم هایی مانند رابطه با روسیه و هند دو  رقیب منطقه ای  و جهانی چین را به عنوان برگه هایی به منظور متعادل سازی و گرفتن امتیاز های متناسب در این خصوص می تواند مدنظر داشته باشد .در هر صورت   سند 25 ساله می تواند فصل جدیدی را در روابط تهران و پکن بگشاید به گونه ای که دو کشور در فضایی با معادله برد – برد و با روابطی راهبردی در مناسبات دوجانبه منطقه ای و بین الملل، در حوزه های متنوع و متفاوت با هم افزایی یکدیگر منافع مشروع خود را از دنیای پرتلاطم فعلی به دست آورند.