مکانیسم ماشه و شانس آمریکا

یوسف مولایی‪-‬ با پایان رای‌گیری شورای امنیت درباره تحریم‌های تسلیحاتی ایران و رد پیش نویس قطعنامه‌ای که ایالات متحده تنظیم کرده بود آمریکا بر راه‌اندازی مکانیسم ماشه تاکید کرده است. درباره اینکه آیا واشنگتن به عنوان عضوی که از برجام خارج شده آیا می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند یا خیر گمانه زنی‌های بسیاری مطرح است اما واقعیت این است که موضوع بحث بسیار پیچیده‌ای را شاهد هستیم که برای اولین بار در تاریخ مناسبات بین‌المللی رخ می‌دهد و سابقه مشابهی ندارد که بتوان با استناد به آن روند حقوقی روشنی را تعیین کرد. تفسیرهای مختلفی وجود دارد و آمریکا تاکید می‌کند مکانیسم ماشه به عنوان ابزاری است که نه در اختیار اعضای برجام بلکه به واسطه قطعنامه 2231 در اختیار اعضای دائم شورای امنیت است.به لحاظ نظری قضاوت در این زمینه دشوار است. به هرحال اگر آمریکا موفق شود در این باره جلسه شورای امنیت را تشکیل دهد کار برای آنها آسان‌تر خواهد شد چرا که در آن صورت با توجه به اینکه رای‌گیری به صورت سلبی و برعکس حالت عادی است اگر همه اعضا
موافق ادامه تعلیق تحریم‌ها نباشند تحریم‌ها بازخواهد گشت. به عبارت دیگر رای ایالات متحده
به تنهایی برای بازگشت قطعنامه‌های تحریمی سابق کفایت می‌کند. چالش‌هایی که وجود دارد این است که باید همه اعضا در این جلسه حضور داشته باشند و مشخص نیست آمریکا با چه مکانیسمی این موضوع را پیش خواهد برد. به هرحال آمریکایی‌ها از حقوق دانان برجسته‌ای برخوردار هستند و شاید بخشی از اینکه گفته می‌شود به دنبال مکانیسم ماشه خواهند رفت تبلیغاتی باشد اما قطعا آنها به لحاظ حقوقی روی این مسئله کار کرده اند. نکته‌ای که وجود دارد این است که در برجام پیش‌بینی حقوقی مناسبی در این زمینه انجام نشده است که اگر کشوری به خواست خود از این توافق خارج شد آیا می‌تواند به خواست خود بازگردد یا اقدامی را انجام دهد؟ یا نیاز به موافقت سایر اعضا دارد. این نقاط گنگ حقوقی یکی از گزینه‌هایی است که به آمریکا این فرصت را می‌دهد که روی مکانیسم ماشه مانور دهد، چرا که وضعیت به لحاظ حقوقی شفاف نیست و نیازمند تفسیر است. حتی در این زمینه آمریکا می‌تواند با وجود مخالفت سایرین از دیوان بین‌المللی دادگستری نظر مشورتی بخواهد بنابراین با توجه به پیچیدگی موضوع و برخی گره‌های حقوقی نمی‌توان ارزیابی دقیقی داشت که آیا ایالات متحده می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند یا خیر.