روزنامه ابتکار
1399/05/28
در روزگار کرونا چگونه می‌توان در ایام محرم با استفاده از فرهنگ و هنر عزاداری کرد؟
تعزیه در قاب امن از کروناگروه فرهنگ و هنر – چند ماهی است که کرونا همه چیز را تحت‌الشعاع قرار داده است. تمام فعالیت‌ها و گردهمایی‌های اجتماعی حالتی متفاوت پیدا کرده‌اند. ماه رمضان امسال، شکلی متفاوت با هر آنچه تا به حال می‌شناختیم داشت. تمامی مناسک تا جای ممکن به صورت آنلاین برگزار شدند تا بتوانیم با کمک هم سرعت گسترش این ویروس را کاهش دهیم. این روزها که به پیشواز ماه محرم می‌رویم، بسیاری از مسئولان از شکل‌ها و فرصت‌های جدیدی برای عزاداری صحبت می‌کنند، شیوه‌هایی که هم عزاداری امام حسین(ع) هرچه باشکوه‌تر برگزار شود و هم با کرونا مقابله کنیم.
شاید هرگز فکر نمی‌کردیم که روزی شب‌های قدر یا عزاداری‌های محرم را اینگونه سپری کنیم. هرگز تصور نمی‌کردیم مجبور باشیم به جای شرکت در هیئت‌ها و مراسم مذهبی آنها را به صورت آنلاین و خانگی برگزار کنیم اما امروز ویروسی به نام کرونا مجبورمان کرده هر آن چیزی که تصورش را نمی‌کردیم، ببینیم. اما حالا که برگزاری عزاداری ایام محرم به سبک و سیاق گذشته چندان میسر نیست، چگونه می‌توان آن را برگزار کرد؟ چقدر می‌توان از ظرفیت‌های فضای مجازی در این زمینه بهره جست؟ تعزیه یکی از آیین‌های قدیمی مرتبط با ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان است، آیینی که امروز در زمره هنرهای نمایشی قرار می‌گیرد. در دوران کرونا دیدیم که از فیلم-تئاترهایی که در بستر پلتفرم‌های آنلاین بارگذاری شده بود، استقبال بسیار خوبی صورت گرفت. حال بسیاری از کارشناسان معتقدند می‌توان با استفاده از تصویربرداری تعزیه‌ها و نمایش آنها در بستر وب راهکاری تازه برای عزاداری‌های محرم به کار بست. همچنین تجربه ایام شب‌های قدر و استفاده از شبکه‌های اجتماعی نیز می‌تواند یکی از روش‌های برگزاری عزاداری‌های این روزها در کنار سایر روش‌ها باشد.
همچنین از آنجا که دیدیم می‌توان با فاصله‌گذاری‌های اجتماعی و استفاده از ماسک تئاتر دید، می‌توان برگزاری تعزیه‌های گوناگون در فضاهای باز و با فاصله‌گذاری‌های اجتماعی مناسب را نیز به عنوان یکی از راهکارها درنظر گرفت.
اما شعر و کتابخوانی در حوزه محرم و عاشورا نیز می‌تواند در درک بیشتر اهداف سرور و سالار شهیدان یاری‌رسان باشد. رضا اسماعیلی، شاعر، درباره چگونگی برگزاری مراسم محرم امسال به گونه‌ای که مصوبات و توصیه‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا نیز رعایت شود، اظهار کرد: تعظیم مناسک و شعائر اسلامی لازم است. ولی این تکریم و تعظیم باید مطابق با مقتضیات زمان صورت گیرد. ضمن این‌که در این شرایط از ظواهر مناسک و شعائر باید فراتر رفت و بیشتر به ارزش‌هایی که در متن و بطن شعائر است توجه کرد. بدیهی است سبک زندگی در دوران کرونا با سبک زندگی در دوران پیش و پس از کرونا به ضرورت متفاوت خواهد بود. دیگر این‌که این مسئله - کرونا - یک مسئله کلان، فرامذهبی و فرادینی است و همه ما - فارغ از این‌که چه دین و مذهبی داشته باشیم - به حکم انسان بودن موظفیم خودمان را با شرایط جدید انطباق دهیم. یعنی حفظ مصالح و تامین سلامت عمومی جامعه اقتضا می‌کند ما به شیوه‌ای زندگی کنیم که مردم جهان از این بیماری در امان بمانند تا رفته‌رفته این بیماری هولناک ریشه‌کن شود.
اسماعیلی در ادامه گفت: شهید مطهری در این خصوص می‌فرماید: «جای شک و تردید نیست که تعلیمات اسلام بر اساس حفظ و رشد و سلامت جسم است. علت حرمت بسیاری از این امور، مضر بودن آنها به حال بدن است. یکی از مسلمات فقه این است که بسیاری از این امور به این دلیل تحریم شده‌اند که برای جسم انسان ضرر دارند. محرم و عاشورای حسینی نیز یک ظاهر دارد و یک باطن.
این شاعر آیینی ظاهر محرم را برگزاری مراسم عزاداری در حسینیه‌ها، تکایا و راه‌اندازی دسته‌های عزاداری حسینی در شهر دانست و بیان کرد: ولی در شرایط فعلی، برگزاری مراسم عزاداری حسینی، باید متناسب با مصالح و منافع عمومی جامعه باشد. عقلانیت دینی نیز می‌گوید حفظ جان از اهم واجبات است. بنابراین به جای برگزاری عزاداری به شیوه‌های مرسوم سنتی، با در نظر گرفتن شرایط، باید در برگزاری عزای حسینی اجتهادگونه عمل کنیم تا جامعه از شر ویروس کرونا در امان بماند. یعنی مراسم بهگونهای برگزار شود که سلامت جامعه را به خطر نیندازد. این نگرش دقیقا منطبق بر آیات و روایات دینی و قرآنی است. شارع مقدس نیز حفظ جان را واجب تر از تقید به شکل خاصی از شعائر می‌داند. آری، باید عقل را چراغ راه خود قرار دهیم و تا زمان برطرف شدن خطر به توصیه کارشناسان سلامت، اجتماعات مذهبی را با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی برگزار کنیم.
او سپس در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی برگزاری جلسات شعرخوانی شاعران آیینی در ایام محرم با بیان این‌که امسال جلسه‌های شعرخوانی در اکثر موارد به صورت مجازی و غیرحضوری برگزار میشود گفت: البته صداوسیما و رسانه‌های عمومی می‌توانند این تهدید را به فرصت تبدیل کنند؛ یعنی با طراحی برنامه‌های مناسب، از ظرفیت ادبی جامعه برای گرامیداشت ماه محرم و تکریم حماسه حسینی استفاده کنند. شهادت امام حسین(ع) و یارانش، اعظم مصائب عالم و آدم است و هیچ مصیبتی بالاتر از آن نیست. اگر تا قیام قیامت هم بر این مصیبت بگرییم و عزاداری کنیم، باز هم جا دارد.
رضا اسماعیلی ادامه داد: ولی صحبت این است که عزاداری بر امام حسین(ع) ادب و آدابی دارد باید این عزاداری با اهداف امام حسین(ع) قابل انطباق باشد و باعث به حاشیه راندن ارزش‌های قیام حسینی و وهن خاندان رسالت نشود. از بزرگ‌ترین اهداف قیام حسینی، اصلاح اجتماعی، ظلم‌ستیزی، مبارزه با جهل و گمراهی و احیای کرامت‌های انسانی است. پس در عزاداری از هر چیزی که باعث خدشه عزت نفس و تحقیر کرامت انسانی شود، باید بپرهیزیم. باید در مسیری حرکت کنیم که باعث احیای ارزش‌های معنوی و انسانی قیام انسان‌ساز حسینی شود.
اسماعیلی در پایان محرم امسال را فرصتی خوب برای بیشتر خواندن دانست و بیان کرد: محرم امسال فرصت خوبی است تا ورای گفته‌ها و شنیده‌ها و مشهورات و به صورت مستقیم و بلاواسطه با مراجعه به منابع و مقاتل معتبر، درباره عاشورا و قیام حسینی بیشتر بخوانیم و بدانیم. باید فارغ از های و هیاهو، در خلوتی معنوی به مطالعه و پژوهش درباره شخصیت امام حسین(ع)، یارانش و اهداف متعالی قیام عاشورا بنشینیم. مطالعه کتاب‌های عالمان بزرگی چون شهید مطهری و دکتر شهیدی در شناخت هویت و شناسنامه نهضت عاشورا به ما کمک بزرگی می‌کند. باید با معرفت‌اندیشی زنگار خرافه و گزافه را از سیمای عاشورا پاک کنیم و این واقعه بی‌بدیل را از فروافتادن در دامچاله روزمرگی و روزمرگی‌ها حفظ کنیم. عاشورا الفبای «حق‌خواهی»، «ظلم‌ستیزی»، «آزادگی» و مرامنامه راستی و رستگاری است، برای انسان بودن، باید عاشورا را نفس کشید و زندگی کرد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از تاثیر کشف قیمت خودرو در بازار بورس گزارش می‌دهد
بورس، پادزهری برای صنعت خودرو، نه بازار خودرو
جلال خوش‌چهره
ترامپ زخمی است
در فاصله ۷۷ روز مانده تا انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا دموکرات‌ها پیشتازند
بایدن-هریس جلوتر از ترامپ
تهرانی‌ها بیش از سایر هموطنان تورم را تحمل می‌کنند
سیر نزولی نرخ تورم سالیانه در پایتخت
کووید19 باعث تحولات گسترده‌ای در جامعه شده است
کرونا و تغییر سیمای زندگی
رقبای انتخاباتی سابق در جلسات سران قوا برای حل مشکلات هم‌افزایی کنند
عبور گشایش اقتصادی از مسیر همکاری سه قوه
در روزگار کرونا چگونه می‌توان در ایام محرم با استفاده از فرهنگ و هنر عزاداری کرد؟
رئیس قوه قضائیه:
مردم خواستار رسیدگی به کاستی‌ها و برخورد متناسب با تخلفات و مفاسد هستند
وزیر نفت:
در تمام میادین مشترک بزرگ نفتی از همسایگان جلوتریم
بورس ایران؛ شوالیه تاریکی یا روشنایی؟!
