شور و شعور حسینی

سید سلمان صفوی
رئیس مرکز بین‎المللی مطالعات صلح در لندن
1. شیعیان که همواره در طول تاریخ در اقــــــلیت بــــوده‌انـــد، به‌خاطر فرهنگ غنی خویش در تطبیق برنامه‌های فرهنگی با شرایط حاکم، مهارت، انعطاف و ممارست بسیار داشته‌اند؛ بدون شک در دوره پاندمی کووید۱۹ نمی‌توان به ‌شکل گذشته زیست و حتی عزاداری کرد. تشیع با توجه به «نظریه اجتهاد» که فصل ممیز و ممتاز آن با دیگر مذاهب است؛ نیازمند برنامه‎ریزی خلاقانه‎ای برای ایجاد طریق نوین برگزاری مراسم مذهبی خویش براساس مقتضیات زمان و مکان است.در حماسه حسینی سه عنصر نقش اساسی دارند: شور، شعور و مرام حسینی. با برگزاری مراسم عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) در فضای دیجیتالی و مشارکت همگانی از خانه‌ها در این مراسم زنده، علاوه بر حفظ شور و شعور حسینی؛ می‎توان آن را به همه جهان گسترش داد. امروز شیعیان جهان می‎توانند از طریق فضای مجازی از کشورها و قاره‌های مختلف، سخنان علمای ما را استماع نمایند.
این پاندمی همراه با اندوه مصیبت حسینی، شرایط را برای تحقیق و تفکر بیشتر در باب فرهنگ حسینی و عاشورایی و استفاده صحیح از فضای مجازی فراهم نموده است. با استفاده از این فرصت و تحقیق و تدبر پیرامون اهداف قیام سیدالشهدا می‌توانیم زندگی خود را براساس ارزش‌های حسینی تنظیم کنیم.


2. مرام حسینی که ناظر به حکمت عملی نهضت امام عاشقان است، به عمل فردی و اجتماعی نیاز دارد. شهادت امام حسین(ع) برای حفظ حیات فرهنگ آزادگی اسلام، پویایی جامعه اسلامی و تأکید بر آزادی انسان بود. لذا نخستین درس قیام حسینی؛ تقدم منافع جامعه بر منافع فردی است. به‌خاطر تمایلات شخصی نباید اسباب گسترش بیشتر این ویروس مرگبار را در جامعه فراهم کرد. در حال حاضر اساس بیانیه مشترک علمای شیعه در بریتانیا و کانادا این است که در شرایط پاندمی کووید19 مراسم حسینی از طریق مجازی در این دو کشور برگزار ‌شود.
دیگر اینکه، در راستای مرام حسینی، هر ساله به تأمین نیازهای محرومان جامعه از طریق نذورات حسینی اقدام می‎کنیم؛ «قَالَ شُعَیبُ بنُ عَبدِالرَّحمنِ الخُزاعى: وُجِدَ عَلى ظَهرِالحُسَینِ بنِ عَلِىٍّ (علیه السلام) یومَ الطَّفِّ اَثَرٌ، فَسَألوا زَینَ العابِدینَ (علیه السلام) عَن ذلِک. فَقالَ: هذا مِمّا کانَ ینقُلُ الجِرابَ عَلى ظَهرِهِ اِلى مَنازِلِ الأرامِلِ وَ الیتامى وَ المَساکینِ.» [مناقب ۴: ۶۶. بحار ۴۴: ۱۹۰ ح ۳] (شعیب بن عبدالرحمن خزاعى گوید: روز عاشورا اثری (سیاهى) بر شانه‎هاى امام حسین(ع) دیدند. از امام زین‌العابدین(ع) از سبب آن سؤال کردند. امام فرمودند: این اثر حمل غذا به خانه‎هاى فقرا و یتیمان و محرومین است) اما امسال باید در حد توانمان، هر یک از ما، نذر سلامتی هموطنانمان کنیم؛ هر قدمی که در جهت سلامت نگه داشتن خود و جامعه باشد بی‌شک گامی در راستای اخلاق حسینی است.
3. امروز «إنَّ الحُسَین مِصبَاحُ الهُدی وَ سَفینَـه النَّجَاه» به‌ معنای پیشگامی شیعه در سبک جدید زندگی در دوره تمدن دیجیتالی با تمسک به ارزش‌های حسینی است. شیعیان با نشان دادن بلوغ فکری و فرهنگی و اجتهاد پیشتاز و مبتکرانه در ایجاد روش‌های نوین در برگزاری شعائر مذهبی به جهانیان، ثابت می‌کنند در عصر پست مدرن و پاندمی نیز بدون ایجاد خطر جانی برای جامعه؛ حافظ و عامل به ارزش‎های دینی خود هستند. در شرایطی که رسانه‎های معاند کمین کرده‎اند تا با دستاویز قرار دادن نحوه عملکرد شیعیان در ایام عزاداری حسینی، موج جدیدی از حملات تبلیغاتی علیه ایران و ارزش‎های تشیع به افکار عمومی جهانی پمپاژ کنند؛ بر عاشقان حسینی است که مراسم بیداربخش مصیبت و حماسه حسینی را با آگاهی و هوشیاری برگزار نمایند، به نحوی که گواه مرام و شعور حسینی باشد.
امروز جهان نیازمند مرام امام حسین(ع) مُنادی آزادگی، مقاومت در مقابل ظلم، جنبش اصلاح دینی و اصلاحات سیاسی و اجتماعی تحت لوای ارزش‎های حکمت خالده است. در حالی که جهانیان به ایران و شیعیان و چگونگی رفتار مذهبی آنان در دوره پاندمی چشم دوخته‏ اند، می‎توانیم با کاربرد روش‎های متناسب با دوره پاندمی کووید۱۹ و تبدیل این تهدید به فرصت؛ بلوغ فکری - فرهنگی - هنری و خلاقیت حسینی خود را نشان دهیم.