صبر حاتمی‌کیا برای فیلم حاج قاسم

سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: درست چند روز پس از شهادت حاج قاسم بود که محمد خزاعی تهیه‌کننده سینما با نقل یک روایت از درخواست ابراهیم حاتمی‌کیا در محضر رهبر انقلاب برای ساخت یک فیلم سخن گفته بود ولی حالا خبر می‌رسد حاتمی‌کیا این میدان را میدان جوانان خوانده است.
فکر کنید فیلم چمران را حاتمی‌کیا نساخته بود، واقعاً می‌شد پیش‌بینی کرد هر فیلمساز دیگری چمران را می‌ساخت نتیجه چیزی می‌شد شبیه خیلی از همین فیلم‌هایی که درباره فرمانده‌های بزرگ جنگ ساخته شد و اگر ساخته نمی‌شد، اتفاقی هم نمی‌افتاد.
ساخت فیلم بیوگرافیک کار ساده‌ای نیست، حسین مهدویان در «ایستاده در غبار» یک اثر زندگینامه‌ای از حاج احمد متوسلیان ارائه داد و سربلند بیرون آمد؛ فیلمی که در آن ابعاد شخصیتی و گوشه‌های مهمی از زندگی این فرمانده بزرگ جنگ از کودکی تا حضور در مبارزات ضد رژیم شاه و حضور در دفاع مقدس و مقابله با ضد انقلاب روایت شد، اما ابراهیم حاتمی‌کیا در فیلم «چ» دیگر اثر بیوگرافیک سینمای دفاع مقدس درباره شهید چمران با محوریت قرار دادن بحران در پاوه به شخصیت شهید چمران نزدیک شد و در طول فیلم به بخش‌هایی از زندگی شخصی و خصوصی چمران نیز نقب زد؛ دو فیلمی که در تاریخ سینمای ایران و دفاع مقدس آثار فاخر و ماندگاری محسوب می‌شوند و در حد و اندازه نام و آوازه این دو شخصیت بزرگ ساخته شده‌اند. شهید شیرودی و شهید کشوری نیز دو شهید نامدار دفاع مقدس بودند که در دهه ۷۰ زندگی آن‌ها تحت عنوان سریال «سیمرغ» از تلویزیون روایت شد و ارتباط مناسبی با مخاطبان برقرار کرد.
همچنین سریال «شوق پرواز» با بازی شهاب حسینی در دهه ۸۰ توانست ابعاد شخصیت عظیم شهید بابایی را به نحوی مناسب ترسیم و این شهید را قدری از مهجوریت خارج کند، اما در سینمای ایران آثاری هم ساخته شده‌اند که نه کسی آن‌ها را دید و نه ارتباطی با مخاطب برقرار کرد و نه حتی یک سکانس از آن آثار در ذهن‌ها ماندگار شد و باید دست به دعا برداشت که فیلم حاج قاسم ساخته شود و در دسته اول قرار گیرد.


مشغله حاج قاسم و صبر حاتمی‌کیا
حاج قاسم سلیمانی تنها سردار دفاع مقدس بود که برخی در زمان حیات پر برکتش از او به عنوان شهید زنده یاد می‌کردند و محبوبیتی بی‌بدیل در جامعه ایران داشت تا جایی که فیلمساز بزرگ دفاع مقدس ابراهیم حاتمی‌کیا در زمانی که او در قید حیات بود، مصرانه پیگیر ساخت فیلمی درباره او بود، حتی نقل شده یکبار از محضر رهبر انقلاب تقاضا کرده بود تا واسطه راضی کردن حاج قاسم برای ساخت فیلمی درباره او شوند؛ «در دیدار خصوصی که با ابراهیم حاتمی‌کیا خدمت مقام معظم رهبری رفته بودیم، آقا ابراهیم به حضرت آقا گفتند من خیلی دوست دارم فیلم زندگی حاج قاسم را بسازم، اما ایشان به هیچ عنوان راضی نمی‌شوند. حضرت آقا هم گفتند ایشان خیلی مشغله دارند و شاید دلیلش همین است، شما قدری صبر کن! بعد از آن سردار وحید هم گفتند می‌خواهید برویم خانه حاج قاسم و جلسه بگذاریم تا راضی‌شان کنیم، اما ایشان هیچ رغبتی ندارند.»
مشغله حاج قاسم و صبر حاتمی‌کیا پیوند خورد به شهادت مظلومانه سردار رشید سپاه اسلام به دست نیرو‌های امریکایی در سال پیش؛ شهادتی که شاید خیلی‌ها فکر می‌کردند رغبت حاتمی‌کیا را برای ساخت فیلم درباره حاج قاسم بیشتر کند، اما از ۱۱ دی ماه سال ۹۸ که سردار آسمانی شد تا دیروز حاتمی‌کیا در این باره حرفی نزده بود تا اینکه روابط عمومی سازمان اوج، کار ساخت فیلم با موضوع سردار از سوی حاتمی‌کیا را تکذیب کرد. «برخلاف ادعای مطرح شده، فیلم جدید ابراهیم حاتمی‌کیا درباره حاج قاسم نیست، خانم سلیمانی (دختر سردار) هم در این خصوص نه توافقی با ایشان داشته‌اند و نه جلوی کارگردانی را گرفته‌اند. دقایقی پیش آقای حاتمی‌کیا می‌گفت اتفاقاً این میدان، میدان جوانان است و باید راه را برای ادای دین آن‌ها به حاج قاسم باز کرد.»
محمد خزاعی می‌گوید: «تکه مصاحبه‌ای از حاج قاسم هست. ایشان خیلی آقای حاتمی‌کیا را دوست داشت. بعد از تماشای «به وقت شام» او را بوسید و ابراز لطف کرد و گفت این جزو معدود آثاری بود که در سینمای ایران جسارت داشت و تک‌تک واقعیت‌هایی که من لمس کردم و خاطرات آن برای من زنده شد.»
فیلم سردار را سردار می‌سازد؟
سردار سلیمانی چند سال پیش از ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان سردار عرصه فرهنگ ایران یاد کرده بود. معلوم است که ساختن فیلم درباره سردار از عهده سردار برمی‌آید و البته جوانان تازه نفس هم همانطور که حاتمی‌کیا اذعان کرده ممکن است مانند حسین مهدویان یک غافلگیری جدید در سینمای دفاع مقدس رقم بزنند، اما واقعاً دست سینمای ایران چه اندازه از وجود چنین فیلمسازانی پر است. حقیقت ماجرا این است که ستاره‌هایی، چون حاتمی‌کیا ممکن است صد‌ها سال دیگر هم در سینمای ایران ظهور نکنند. این یک حقیقت تلخ است.
اینکه ابراهیم حاتمی‌کیا زمانی نه چندان دور آنقدر به ساخت فیلمی درباره سردار سلیمانی راغب بوده که این موضوع را در محضر رهبر انقلاب مطرح کرده و حالا دیگر از آن همه رغبت اثری نیست، احتمالاً به ضایعه شهادت سردار و داغ عظیم فقدان او بازمی‌گردد؛ داغی که آنقدر سنگین و عظیم است که باعث می‌شود حاتمی‌کیا همچنان برای ساخته شدن فیلم حاج قاسم صبر کند ولی می‌توان امیدوار بود فیلمسازی که سردار سلیمانی پیش از شهادت از او به عنوان سردار فرهنگی کشور یاد کرده است، روزی نه چندان دور از تصمیمش برای ساخت این فیلم خبر بدهد؛ فیلمی که در صورت ساخته شدن احتمال دارد مانند خیلی از آثار حاتمی‌کیا غافلگیرکننده باشد. اینکه حاج قاسم دقیقاً چه سلوکی داشت که پیش از شهادت قلب‌های بخش عمده‌ای از جامعه ایرانی را تسخیر کرد و چنان تشییع پیکری برای او رقم خورد، روایتی است که ترسیم آن کاری بس دشوار است، اما حاتمی‌کیا ثابت کرده از عهده کار‌های سخت برمی‌آید. اینکه فیلمساز دوست‌داشتنی ما فعلاً دست نگه داشته به احتمال زیاد ناشی از همین دشواری‌ها در ترسیم شخصیت سردار است.