قصد مجلس؛بستن دست ديپلمات ها- تخريب رابطه با آژانس

آرمـــــان مــلـي- عليــرضا پــورحسين: مجلس يازدهم يک فوريت طرح لغو تحريم‌ها را در هفته جاي به تصويب رساند. در بخشي از اين طرح آمده است که سازمان انرژي اتمي ايران وظيفه دارد، راکتور 40 مگاواتي آب سنگين اراک را که به موجب برجام در حال بازطراحي و بهينه‌سازي بوده، ظرف مدت 4 ماه از تاريخ تصويب اين قانون با برنامه زمانبندي معين از طريق احياي قلب راکتور به شرايط قبل از برجام برگرداند. بر اساس اين طرح، دولت موظف است بر اساس بندهاي 36 و 37 برجام، ظرف مدت 2 ماه از تصويب اين قانون، دسترسي‌هاي نظارتي فراتر از پروتکل الحاقي بر اساس برجام را متوقف کند. در اين طرح آمده است پس از 3 ماه از تصويب اين قانون، اگر روابط بانکي ايران در اروپا و ميزان خريد نفت توسط آنها از ايران به شرايط عادي و رضايت‌بخش بازنگشته باشد، دولت مکلف است اجراي داوطلبانه پروتکل الحاقي را متوقف نمايد. بندهايي که به‌شدت مي‌تواند بار ديگر ايران را در ورطه‌اي که در ماه‌هاي گذشته نزديک بود در آن گرفتار شود، به دام بيندازد و حتي برخي اين اقدام مجلس را به گونه‌اي بهانه دادن به دست بدخواهان کشور مي‌دانند تا بار ديگر پرونده ايران را به شوراي حکام و پس از آن به شوراي امنيت بکشاند. اقداماتي که به نظر مي‌رسد بايد در اجراي آن بسيار با احتياط عمل کرد. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با جلال ساداتيان، سفير پيشين ايران در بريتانيا داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
دخالت در امور دستگاه سياست خارجي کشور که امري بسيار تخصصي است چه تبعاتي مي‌تواند داشته باشد؟
در ديپلماسي فارغ از اينکه حاکميت در اختيار چه کسي است، بايد دست ديپلماسي باز باشد. کشورها از ابزار مختلف خود استفاده مي‌کنند و گاهي محدوديت‌هايي ايجاد مي‌کنند يا گاهي اعتراض‌هاي خود را از طريق مجلس مطرح مي‌کنند يا سازمان‌هاي مردم‌نهاد نقدهايي انجام مي‌دهند يا حتي از بازرگانان براي ترميم روابط خود با کشور ديگر استفاده مي‌کنند تا نقش مردم نيز در اين ميان مشخص شود و نظر بخش خصوصي نيز اعلام مي‌شود تا نظر جامعه نيز مورد استفاده قرار گيرد اما اگر روابط را به تابو بدل کنيم، محدوديت‌هايي زيادي براي دستگاه ديپلماسي ايجاد خواهيم کرد و عملا دست دستگاه ديپلماسي اينگونه بسته خواهد شد و حتي اقدامي برخلاف منافع کشور نيز مي‌تواند باشد.
بزرگ‌ترين ايرادي که مي‌توان به طرح لغو تحريم‌ها از سوي مجلس وارد دانست، چه موردي است؟


طرحي که مجلس تنظيم کرده است عملا محدود کردن وزارت امورخارجه است و به اين شکل با توجه به جو سياسي کشور به دنبال کنترل کردن دولت هستند. اين طرح مجلس امکان مانور و تحرک را از دولت مي‌گيرد و اين امر سبب مي‌شود تا نتايج مطلوب براي کشور حاصل نشود. با توجه به شرايطي که جامعه و مردم در آن قرار گرفته‌اند و مشکلاتي که وجود دارد، قانون نبايد کار را سخت‌تر کند. دستگاه ديپلماسي بايد با مشورت مقامات بلندپايه کشور امکان تحرک داشته باشد. در برجام نيز همين اتفاق افتاد و گام به گام و قدم به قدم آنچه در حال رخ دادن بود به مقامات کشور گزارش داده شد و تاييد مي‌گرفتند و گام‌هاي بعدي را برداشتند. برجام عملا برخلاف اعتراض برخي که به چه علت به سرعت تصويب شد اما تمامي مراحل قانوني را طي کرد و حتي مجلس نيز آن را تصويب کرد. رهبري و رياست‌جمهوري و ساير مقامات عالي‌رتبه نيز در جريان قرار گرفتند. اين روش به مراتب روش درست‌تري است تا اينکه امروز بخواهند با قانون محدوديت ايجاد کنند. اين امر سبب مي‌شود حتي در گفت‌وگوها نيز محدوديت وجود داشته باشد. طرح امروز مجلس که در آن بندي منعطف نيز گنجانده شده است نيز با اشکالات زيادي رو‌به‌رو خواهد شد زيرا بسيار زمانبر خواهد بود.
آيا طرح مـــجلس خــللي در روابط ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ايجاد خواهد کرد؟
به نظر مي‌رسد که اين طرح مجلس منجر به مخدوش شدن دوباره روابط ايران و آژانس مي‌شود. حل مشکل ميان ايران و آژانس در هفته‌هاي اخير به آن علت بود که ايران از خود رفتاري منعطف نشان داد. مشکل آژانس با ايران اين بود که دو سايت حساس را بايد مورد بازديد قرار دهد. ايران به علت اينکه اين سايت‌ها نظامي بود و فعاليت هسته‌اي در آنها وجود نداشت اجازه بازديد به بازرسان آژانس نمي‌داد و آنها به دنبال مخالفت ايران آن را به قطعنامه‌اي عليه ايران در شوراي حکام بدل کردند. اگر در آن مقطع زماني قطعنامه دومي عليه ايران تصويبب مي‌شد، پرونده ايران به شوراي امنيت ارجاع داده مي‌شد. رفتن پرونده ايران به شوراي امنيت سبب مي‌شد تا آن چيزي که ترامپ به دنبال آن بود سريع‌تر برايش محقق شود. ترامپ به دنبال اجماع‌سازي عليه ايران در شوراي امنيت بود و اگر ايران از خود انعطاف نشان نمي‌داد امروز اين اتفاق رقم خورده بود و ترامپ به آنچه نياز داشت دست پيدا مي‌کرد. ايران با قيد شرط اينکه آژانس صرفا يک‌بار اجازه بازديد از دو سايت ايران را دارد، اين مشکل را حل کرد و بعد از آن نيز مشاهده کرديم که آژانس به نفع ايران گام برداشت و انعطاف‌هاي لازم را در خصوص ايران لحاظ کرد. اين ابزاري است که ديپلماسي نياز دارد تا کشور را از ورطه نجات دهد به اين شکل که دست و پاي وزارت و امور خارجه بسته نشده باشد و بتواند با ابزاري که دارد به نفع کشور عمل کند. دستگاه ديپلماسي به اين شکل مي‌تواند از منافع ملي کلان کشور دفاع کند. بنابراين اين طرح مجلس که براي آژانس محدوديت ايجاد مي‌کند، بار ديگر شايد روابط ايران و آژانس را مخدوش کند و شايد بار ديگر قطعنامه‌اي در شوراي حکام عليه ايران صادر شود.