مازوت‌سوزی در حلق شهروندان

سرویس جامعه جوان آنلاین: بیش از یک هفته است که آلودگی هوا دست از سر تهران برنمی‌دارد، حتی بارش چند باره باران هم نتوانست هوای پایتخت را پاک کند. این روز‌ها که هوای آلوده، گروه‌های حساس را در معرض خطر قرار داده‌است، مسئولان به جای حل مسئله، باز هم طبق هر سال به‌دنبال انداختن تقصیر آلودگی برگردن یکدیگر هستند. آمار مرگ و میر به دلیل آلودگی هوا بسیار بیشتر از کرونا است، اما کرونا باعث شده وضعیت بحرانی‌تر شده آلودگی هوا عملاً از ذهن‌ها دور شود. اعضای شورای شهر هم خبر داده‌اند، چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده، دولت مجبور شده که مازوت‌ها را در شهر‌ها بسوزانند.

با شدیدتر شدن آلودگی هوای تهران و ایجاد پدیده «مه دود»، اعضای شورای شهر تهران به شرایط موجود اعتراض کرده و خطاب به سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو، سوخت نیروگاه‌ها را علت آلودگی هوای تهران دانسته‌اند. آرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر از احتمال استفاده از مازوت در تهران سخن گفته و به اداره صنعت، معدن و تجارت استان تهران و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی تهران در این‌باره تذکر داده‌است. همچنین زهرا نژاد بهرام، عضو هیئت رئیس شورای شهر تهران در این‌باره گفت: «بر اساس اظهارات معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط‌زیست کشور، چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم‌های بین‌المللی کسی خریدارشان نیست، مجبور هستیم به این موضوع تن بدهیم که این مازوت‌ها را در شهر‌ها بسوزانند. نکته قابل‌توجه دیگر اینکه خودِ ایشان اعلام کرده‌اند آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا شش برابر افزایش می‌دهد.» البته داریوش گل علیزاده، معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهارات شورای شهری‌ها را رد کرده و با تأکید بر اینکه مشکل آلودگی هوای تهران مربوط به مازوت نیست، گفت‌: «آلودگی روز‌های اخیر مربوط به تجمع آلودگی‌های مختلف از جمله منابع خودروی است که دیزل‌سوز هستند و منجر به افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۵/ ۲ میکرون در هوا می‌شوند.»
وی با بیان اینکه اتوبوس‌های فرسوده تهران سهم ۶۰ درصدی در آلودگی هوای تهران را بر عهده دارند، نقش ۲۰ درصدی موتورسیکلت‌ها و ۱۰ درصدی خودرو‌های فرسوده را نیز در ایجاد این نوع آلودگی بی‌تأثیر ندانست و اظهار داشت‌: «راه‌حل این معضل نوسازی ناوگان فرسوده و نصب فیلتر دوده روی خودرو‌های دودزا است.»


تهران باید تعطیل شود
به عقیده کارشناسان در شرایط ناسالم بودن هوا باید حتماً کمیته اضطرار تشکیل و برای تعطیلی تهران فکری شود. آنطور که در آیین‌نامه‌های قانون هوای پاک آمده؛ قرارگیری مداوم دو روز در شرایط ناسالم، هشدار‌دهنده است و در این شرایط باید فعالیت‌های عمومی شهر تا کاهش غلظت آلاینده‌ها تعطیل شود.
بهزاد اشجعی، کارشناس آلودگی هوا با بیان اینکه طبق آیین‌نامه‌های قانون هوای پاک تداوم دو روز با شرایط نارنجی و قرارگیری شاخص کیفیت هوا بالاتر از عدد ۱۰۰ مساوی با شرایط اضطرار است، گفت: «تصمیمات اتخاذشده درباره آلودگی هوا باید مطابق با شرایط قرمز باشد.»
او با اشاره به اینکه بنابر پیش‌بینی هواشناسی آلودگی هوا تا روز چهارشنبه در شهر‌های صنعتی از جمله تهران ادامه خواهد داشت، گفت: «براساس این شرایط باید روز سه‌شنبه در تهران محدودیت‌های عبور و مرور در نظر گرفته شود و فعالیت‌های عمومی شهر تعطیل شود.»
واکنش‌ها در فضای مجازی
موضوع آلودگی هوا در شبکه‌های اجتماعی نیز واکنش‌های بسیاری داشته‌است؛ کاربری با نام آقای میم در صفحه توئیتر خود نوشت: «صبح که از خواب پامیشی میزنی بیرون یه بوی دوده زیبایی تو هواست که انسان احساس میکنه وارد اگزوز یک کامیون خاور شده. صبح و شب دور تا دور تهران دارن مازوت میسوزونن، بعد میان میگن علت آلودگی هوا نداشتن معاینه فنیه.»
مهدی حسینی نیز در این باره توئیت زد: «هر سال در دنیا حدود ۷ میلیون مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا داریم، اما کرونایی که تمام جهان را درگیر خودش کرده تا امروز کمتر از ۲ میلیون فوتی داشته‌است.» کاربر دیگری با نام الناز شکوهی در صفحه‌اش نوشت: «امیدوارم تهران زود‌تر تعطیل بشه، چون واقعاً اکسیژن نیست، سعادت‌آباد و شوش هم نداره کل تهران خاکستری شده‌است.» فاطمه کاکویی هم با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان نسبت به آلودگی هوا توئیت زد: «تراژدی آلودگی هوا ادامه دارد و دیگر مدیریت باد هم اصلاً مؤثر نیست. وگرنه که هیچ سازمان و ارگان و اداره‌ای هیچ‌گاه مسئول آلودگی هوا نبوده و نیست. کمیته اضطرار آلودگی هوا هم که دیگر ضرورتی برای تشکیل ندارد.»
۸۵ درصد آلودگی‌ها مربوط به وسایل نقلیه و سوخت آن‌ها
اسماعیل کهرم، فعال محیط‌زیست درباره تشدید آلودگی هوا در تهران به «جوان» می‌گوید: «هر سال شاهد آن هستیم که هر سازمانی قصد شانه خالی کردن از مسئولیت خود برای حل معضل آلودگی هوا را دارد، در حالی که همه آن‌ها در این معضل سهیم و شریک هستند.»
او با بیان اینکه هر سازمان باید سهم خود را در بحران آلودگی هوا بپذیرد، می‌گوید: «تحقیقات نشان داده که ۸۵ درصد آلودگی‌ها مربوط به وسایل نقلیه و سوخت آنهاست. یعنی سهم زیادی از این آلودگی بر دوش خودروسازان است، از طرفی سوخت وسایل نقلیه، سوختی نیست که آلودگی کمی ایجاد کند. در حال حاضر کشور‌های پیشرفته از یورو ۷ استفاده می‌کنند و این در حالی است که مسئولان کشور ما در سال گذشته با افتخار اعلام کردند که از یورو ۴ برای سوخت وسایل نقلیه استفاده می‌کنند که البته همین را هم بعید می‌دانم.»
کهرم ادامه می‌دهد: «شورای شهری‌ها درباره «مازوت» می‌گویند و انتقاد می‌کنند، حرف آن‌ها درست است. در واقع مازوت که ته‌مانده سوخت‌های نفتی و ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها و تنور نانوایی‌ها و موتور‌های دیزلی و برخی نیروگاه‌هاست که آلودگی زیادی را در شهر ایجاد کرده است.»
وزارت صنایع هم مقصر است
این فعال محیط‌زیست با اشاره به اینکه ۳۰ درصد صنایع کشور در تهران قرار گرفته‌است، اظهار می‌دارد: «قرار بود که در ۱۰۰ کیلومتری تهران، هیچ صنعتی اضافه نشود، اما شاهد آن بودیم که مدیران دولتی طی هشت سال گذشته، کارخانه‌هایی را در نزدیک تهران اضافه کردند، کارخانه‌هایی که از مازوت استفاده و هوا را آلوده می‌کنند، بنابراین باید وزارت صنایع را نیز در آلودگی هوا مقصر دانست.»
او ادامه می‌دهد: «متأسفانه وسایل حمل و نقل عمومی نیز استاندارد‌های لازم را ندارد و آلاینده‌های بیشتری تولید می‌کند، زیرا که وسایل حمل و نقل عمومی کشور‌های دیگر را که می‌خواهند اسقاط کنند، وارد کشور می‌کنیم، خودرو‌هایی که کارکردش را در کشور‌های پیشرفته انجام داده را با تعویض چند قطعه در داخل کشور حرکت می‌دهیم تا آلودگی تولید کنند!»
رشد ساختمان‌ها به جای فضای سبز!
کهرم به اهمیت فضای سبز در شهر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «با ساخت و ساز‌های بی‌رویه در تهران، فضای سبز را از بین بردیم. این ساخت و ساز‌ها نمی‌توانند جلوی دود و دم را بگیرند و اکسیژن بدهند، همین موضوع باعث تشدید آلودگی هوا شده‌است.»
او به ساخت و ساز ممنوع ساختمان‌ها در ارتفاع که عامل دیگر آلودگی هواست، اشاره و تصریح می‌کند: «قانون ساخت و ساز‌های بالاتر از هزارو ۸۰۰ متر را ممنوع کرده‌است، اما مگر این قانون رعایت می‌شود؟ مگر دانشگاه علوم و تحقیقات در ارتفاع ساخته نشده‌است؟ که به دنبال آن، ساختمان‌های دیگر نیز پشت دانشگاه علوم تحقیقات ساخته شده‌است، اما مگر کسی اهمیت می‌دهد؟»
کهرم به عوارض ناشی از آلودگی هوا اشاره می‌کند و می‌گوید: «با بی‌توجهی مسئولان، آلودگی هوا به مردم تحمیل و وارد ریه‌های آن‌ها می‌شود. افرادی که سینه‌های خس‌خسی و کودکانی که لب‌ها و ناخن‌های کبود دارند، حاصل بی‌توجهی مسئولان نسبت به حل مشکل آلودگی هواست. متأسفانه از دیگر عارضه‌های آلودگی هوا نیز کم‌هوشی کودکان است.»
فقط «باد» می‌تواند به داد تهران برسد
این فعال محیط‌زیست درباره وضعیت حمل و نقل عمومی و تأثیر آن بر آلودگی هوا می‌گوید: «محیط‌زیست می‌گوید چرا واگن قطار نمی‌آورید و حمل و نقل عمومی را توسعه نمی‌دهید؟ که مسئولان در جواب یک حرف تکراری می‌زنند و می‌گویند: «پول نداریم.» خب همین می‌شود که نمی‌توانیم جلوی اتومبیل‌های تک‌سرنشین را بگیریم یا مردم را به استفاده از حمل و نقل عمومی دعوت کنیم. بنابراین باید گفت که مقصران معضل آلودگی هوا شبیه به یک پارچه هستند که در هم تنیده‌اند و باید تمام تار و پود آن برای رفت آلودگی هوا کمک کنند.»
کهرم تأکید می‌کند: «در این مقطع زمانی از سال، آلودگی هوا بیشتر محسوس است، زیرا که شرایط سکون پیش می‌آید، باد نمی‌آید و باران و طوفان نمی‌شود. آن وقت است که لایه‌ای از آلودگی هوا روی سر شهر را می‌گیرد و دست از سرمان برنمی دارد. آقای کلانتری هم در این‌باره گفته‌اند چاره چیست؟ اینکه باید دعا کنیم تا باد بیاید و ما را از آلودگی هوا نجات دهد! آقای کلانتری با این وضعیت عملکرد خود و دیگر مسئولان، حرف حساب زده‌اند که فقط باد می‌تواند به داد تهران و ساکنانش برسد.»