جاده‌های استان سیستان و بلوچستان قربانگاه مردم

مطهره مرادی *- استان سیستان و بلوچستان دومین استان پهناور کشور و یکی از محروم ترین این استان ها، در صدر سوانح رانندگی است. سالانه تعداد زیادی از مردم این استان بر اثر تصادفات جاده ای که عمدتاً به دلیل غیراستاندارد بودن جاده هاست، جان خود را از دست می دهند یا مجروح می شوند. محرومیت این استان از نظر زیرساخت و امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی سبب شده است که بسیاری از مجروحان سوانح رانندگی پیش از رسیدن به مراکز درمانی جان خود را از دست داده یا قطع عضو شوند.
میزان بالای تصادفات جاده ای در استان عواملی نظیر: جولان کاروان‌های قاچاق سوخت و انسان، برخورد با دام و احشام ( خصوصا شتر) ، فاصله زیاد مراکز جمعیتی و فقدان مجتمع خدماتی رفاهی در طول محورها به تناسب راهها، درصد بسیار پایین بزرگراه نسبت به جاده‌های دو طرفه، افزایش تردد با سرعت غیر مجاز در محورهای ارتباطی، عدم راه اندازی سامانه ثبت تخلف در کل محورهای ارتباطی سیستان و بلوچستان و حضور نداشتن پلیس راه در محورهای روستایی، کاهش دید افقی در جاده‌های استان در اثر طوفان و ریزگردها، سرعت غیرمجاز، نبود امکانات رفاهی در جاده‌ها، کمبود آزادراه‌ها، عدم کیفیت جاده‌ها و زیرساخت‌های جاده ای مناسب و... دارد. عوامل نامبرده دست به دست هم داده اند که:
1- هر 2 ساعت یک تصادف رانندگی توام با جراحت در استان رخ دهد؛
2- در هر یک ساعت و نیم یک نفر در جاده‌های استان به دلیل تصادفات مجروح شود؛


3- روزانه 2 انسان در جاده‌های استان سیستان و بلوچستان جان خود را از دست بدهند؛
اما گویا عامل انسانی مستمسکی برای مسئولین امر شده تا برای پاک کردن صورت مساله و سرپوش گذاشتن بر ضعف‌های مدیریتی در راهداری‌ها و وزارت راه و کتمان نامناسب و ناایمن بودن راه‌ها و جاده‌های استان شده است.
بر اساس آمار ارائه شده توسط سازمان پزشکی قانونی کل کشور در هشت ماهه اول سال 99 تعداد متوفیان ناشی از تصادفات جاده‌ای 652 نفر و تعداد مصدومین 4507 نفر است که نزدیک به دو برابر میانگین کل کشور را به خود اختصاص داده است.
یکی از مهمترین عوامل در تصادفات جاده ای، وجود شرایط آب و هوایی نامساعد در هنگام رانندگی است. شمال استان سیستان و بلوچستان به دلیل موقعیت اقلیمی و بیابانی بودن دارای بادهای 120 روزه و طوفان‌های شدید به صورت دائمی است که متاسفانه تاکنون دستگاه‌های اجرایی از جمله سازمان محیط زیست و راهداری فکری برای این معضل طبیعی نکرده‌اند.
مورد دیگر آن که شرایط توپوگرافی استان به گونه‌ای است که فاصله شهرها با یکدیگر بسیار زیاد است، مثلا منتهی الیه جنوب تا مرکز استان ۹۵۰ کیلومتر فاصله دارد،یا فاصله جنوبی‌ترین نقطه استان تا شمالی‌ترین نقطه‌اش 1200 کیلومتر است اما متاسفانه در حدفاصل این راه‌ها امکانات کافی برای استراحت رانندگان از قبیل مجتمع‌های اقامتی رفاهی و حتی پمپ بنزین وجود ندارد. لازم به‌ ذکر است که مجموعا تنها 29 مجتمع خدمات رفاهی بین راهی در استان وجود دارد که رتبه کشوری استان در این مورد نیز 29 است و متاسفانه به همین تعداد مجتمع نیز مجوز داشتن پمپ بنزین نیز داده نمی‌شود.
۵۱ در صد مردم سیستان و بلوچستان ساکن روستاها هستند اما حتی در روستاهای بزرگ نیز پمپ بنزینی دیده نمی شود. این در حالی است که بیشتر روستاییان برای ۴ لیتر بنزین زدن باید ۵۰ کیلومتر طی مسیر کنند و این به خستگی آنها می‌افزاید.
میانگین کشوری نسبت بزرگراه به جاده آسفالته در کشور ۲۱ کیلومتر است، اما این نسبت در سیستان و بلوچستان ۴ کیلومتر است. استان ما با وجود پهناور بودن، دارای جاده های غیراستاندارد و بسیار خطرناکی است. ما در کل استان تنها 299 کیلومتر بزرگراه داریم که آن هم در شمال استان قرار دارد که آمار نیز نشان می‌دهد بیشترین تصادفات و تلفات جاده ای در بخش جنوبی استان متمرکز شده است. 299 کیلومتر بزرگراه برای استانی با وسعت بیش از 180 هزار کیلومتر بسیار ناچیز است و عملا جاده‌های ترانزیتی استان هیچ فرقی با جاده‌های روستایی ندارد. به دلیل غیراستاندارد بودن راه ها بیشتر تصادفات از روبه‌رو اتفاق می افتد. جاده‌ها کم عرض و بی‌کیفیت هستند و با کوچک ترین اشتباهی از سوی راننده یا نقص فنی خودرو شاهد تصادفات وحشتناکی هستیم که گاهی چندین خانواده را عزادار می کند. این در حالی است که استان سیستان و بلوچستان استان ترانزیتی است و با توجه به وجود بندر بین المللی چابهار و عبور کالاها از خلیج فارس به آسیای مرکزی و افغانستان تعداد خودروهای سنگین در جاده ها زیاد است و این موضوع سبب افزایش تصادفات جاده ای و از بین رفتن آسفالت راه ها شده است.
استان سیستان و بلوچستان شاهراه ارتباطی کشورهای آسیای میانه و کشور افغانستان است اما تحمل ترافیک ماشین‌های سنگین و نیمه سنگین باری، مسافری و ترانزیتی را ندارد به شکلی که کمتر اتفاق می‌افتد در جاده‌های این استان شاهد حوادث تلخ رانندگی در هر ماه و هفته نباشیم
نکته تاثربرانگیزتر این است که شهرهای کوچک وضعیت بدتری دارند و روستاها هم اصلا جاده به آن معنا ندارند. نمی توان نام جاده را بر راه های روستایی ما گذاشت. به همین دلیل بسیاری از زنان باردار نمی توانند به درمانگاه برسند و گاهی در کنار جاده و زیر سایه درختان وضع حمل می کنند.
از طرف دیگر استان با وجود آنکه ۱۱.۵درصد از کل جاده های کشور را دارد، اما تنها صاحب یک درصد از آزادراه ها یعنی رتبه آخر در کشور است، که باعث هم مسیری خودروهای سنگین و سبک در جاده‌ها می‌شود، که این خود یکی از عوامل بالا رفتن میزان تصادفات جاده‌ای در سیستان و بلوچستان می‌شود. ۴۶ درصد حوادث رانندگی استان ناشی از واژگونی و برخورد دو وسیله با یکدیگر است.
مرگ در استان ما در یک قدمی راننده‌هاست و هر روز می توان آن را به چشم دید و آن را احساس کرد. هر روز می توان خانواده هایی را دید که صدای ناله و شیون‌شان دل هر انسانی را به درد می آورد.علاوه بر این سقط جنین نیز وجود دارد. به دلیل اینکه وسایل نقلیه مناسب وجود ندارد مادران باردار باید در این راه‌ها و جاده‌های خطرناک و حتی خاکی پشت وانت باری طی مسیر کنند تا به بیمارستان برسند و بسیاری قبل از رسیدن به بیمارستان بر اثر تکان‌های شدید در دست اندازهای نیم متری، سقط جنین می کنند.
همه این عوامل دست به دست هم داده تا سیستان و بلوچستان رشد فزاینده ای در تصادفات جاده ای داشته باشد. مطالبه مهم مردم سیستان و بلوچستان دو بانده کردن جاده‌ها است اما نیاز است که تمام جاده‌های استان تبدیل به بزرگراه شوند زیرا جاده‌های استان طاقت حجم بالای تردد خودروهای سبک و سنگین را ندارند و این سبب بالا بودن میزان تصادفات و تلفات و مرگ و میر ناشی از آن‌ها است. به همین دلیل لازم است که مسئولان استانی برای حل این مشکل نگاه ملی و فراستانی‌ را در سیاست‌گذاری های خود لحاظ کنند.
* کارشناس مسائل اجتماعی
سایر اخبار این روزنامه