بازگشت سیاستمداران پایان رخوت احزاب

گروه سیاسی/ زمستان است و جامعه ایرانی درگیر با مصایب کرونا و تحریم و در برابر ده‌ها بیم و امید کمابیش امتداد همان وضعیتی را تجربه می‌کند که اسفند سال گذشته به مشارکت پایین و 42.5 درصدی در انتخابات مجلس یازدهم منتهی شد. احزاب و تشکل‌ها اما تلاش دارند رخت رخوت از تن بیرون کنند و وضعیتی متفاوت را رقم بزنند. در نزدیک به 10 روز گذشته تعدد بیانیه‌های انتقادی صادر شده پیرامون موضوعاتی مانند انتقاد از محدودسازی حق انتخاب مردم در اصلاحیه مجلس بر قانون انتخابات، برگزاری مجازی کنگره‌های حزبی و پیگیری ایده‌هایی برای اجماع‌سازی در میان تشکل‌های هر دو جریان عمده اصولگرا و اصلاح‌طلب نشانه‌هایی از تلاش برای بازگشت سیاست‌ورزان به گود سیاست و رقابت بوده است؛ تلاشی که تکیه امید آن به رونق یافتن بازار سیاست در میان جامعه ایرانی است. تنها با این تفاوت که دست‌کم بر‌اساس اخبار رسمی و غیر‌رسمی یک‌بار دیگر اصولگرایان با تعدد کاندیداهای حاضر با یراقی مواجهند که از ابراز تمایل برای حضور در انتخابات باکی ندارند و در سخنرانی‌های پیشا انتخاباتی از یکدیگر پیشی می‌گیرند و اصلاح‌طلبان با فهرستی از کاندیداهای احتمالی مواجهند که مؤکداً تمایل‌شان را برای کاندیداتوری رد می‌کنند.
شورای ائتلاف نیروهای انقلاب که نخستین‌بار پاییز 98 و برای سامان دادن به اردوگاه اصولگرایان در انتخابات مجلس یازدهم شکل گرفت حالا یک‌بار دیگر محملی است برای آغاز کمپین انتخاباتی این جریان. روز پنجشنبه محسن رضایی و غلامعلی حداد عادل به عنوان سخنرانان همایش رؤسا و دبیران استانی این تشکل با سخنانی که بر محور انتقاد پنهان و آشکار از دولت‌های پیشین و حاضر و تأکید بر ضرورت رجوع به سنت‌های انقلابی بود مطلوب خود از انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم را تصویر کردند.
به گزارش ایلنا، محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در سخنان خود با این پیش‌بینی که «بالاخره یک نفر از بچه‌های انقلاب، دولت آینده را در دست می‌گیرد» گفت: «مردم می‌گویند نظام برای ما فکری کند و ما را از دست نامحرمان نجات دهد. در دهه پیش‌رو باید الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را پایه‌گذاری کنیم و این پایه‌ریزی در شرایطی که لیبرال‌ها یا ناکارامدها در آینده قدرت را، در دست داشته باشند محقق نمی‌شود.» رضایی اما برای منتخب انقلابی ریاست جمهوری شرط‌هایی هم گذاشت. اینکه «همه نیروهای انقلاب باید در دولت آینده حضور داشته باشند» و این‌طور نباشد که «یک برادر حزب‌اللهی رئیس جمهور شود و بیاید بگوید من تیم خودم را دارم و با هر کسی نمی‌توانم کار کنم.»
حداد عادل رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی هم با گفتن این نظر که «نظام سلطه راضی نیست ما در انتخابات ۱۴۰۰ دولتی از جنس مجلس داشته باشیم» ابراز امیدواری کرد «قوه مجریه‌ای پدید بیاید که راه درست و مردمی دو قوه قضائیه و مقننه را ادامه دهد و در تراز انقلاب باشد.» به گزارش خبرآنلاین، او پس از طرح انتقاداتی که عمده مشکلات جاری کشور را از قبال عملکرد دولت می‌دانست، گفت: «باید همه امکانات خودمان را به صحنه بیاوریم و این اشتباه است که خیال کنیم چون در انتخابات مجلس پیروز شدیم حتماً در ریاست جمهوری هم پیروز می‌شویم. اگر این احساس در ما به وجود بیاید، شکست قطعی است.»


وی با انتقاد از عملکرد دولت، مدعی شد: بعید نیست که مقداری ارز آزاد کنند یا قولش را بدهند یا با معادلات پولی ‌و ‌مالی بازی کنند و قیمت ارز و سکه پایین بیاید و مردم به یک سمت و سوی بروند، باید احزاب و تشکل‌ها و جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین و سایر روحانیون به میدان بیایند و همه آورده خود را به حساب انقلاب بریزند و این بت‌پرستی است که بگوییم باید به حساب من و تشکل من باشد، بلکه باید در انقلاب و اسلام فانی شویم. رقیب می‌خواهد دوگانه‌ای تحت عنوان مذاکره و جنگ خلق کند و این تله‌ای هست که نباید در آن بیفتیم.
جریان اصلاحات که تا پیش از انتخابات مجلس یازدهم چندین پیروزی انتخاباتی متوالی داشت و بخش قابل توجهی از آن پیروزی‌ها را مدیون فراهم شدن یک اجماع درونی و هدایت سبد رأی خود به سمت فرد یا فهرستی واحد بود، حالا در فقدان فعالیت مؤثر شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان در تکاپوی شکل دادن به نهاد اجماع‌ساز جدید است. تاکنون آخرین خبری که از روند تشکیل این نهاد مخابره شده به نقل از جواد امام عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات است که به ایلنا، گفته: «تشکیل نهاد اجماع‌ساز براساس شاخص‌هایی که به تصویب رسیده در دست اقدام است و فکر می‌کنم که در هفته آینده به یک جمع‌بندی خوبی برسیم که در این‌صورت ان‌شاءالله نتیجه را اعلام خواهیم کرد.»
تا آن زمان به‌نظر می‌رسد کنگره‌های احزاب اصلاح‌طلب از جمله فرصت‌هایی هستند که فعالان مؤثر در این جریان سیاسی می‌توانند در آن به بیان مواضع خود درباره مسائل جاری کشور و طرح انتقاداتی نسبت به عملکرد خود طی سال‌های اخیر بپردازند. یک هفته پس از برگزاری کنگره مجازی حزب اتحاد ملت، این حزب اصلاح‌طلب ندای ایرانیان بود که محملی شد تا چهره‌هایی مانند محمدرضا عارف، صادق خرازی ، عباس آخوندی و محسن هاشمی به عنوان چهره‌هایی که قابلیت نامزدی در انتخابات 1400 را دارند به بیان مواضع خود بپردازند.
به گزارش ایلنا، عارف در این کنگره مجازی استفاده از هرگونه کاندیدای عاریه‌ای در انتخابات پیش‌رو را توهین به جریان اصلاحات دانست و با ابراز نگرانی از تأثیر منفی تحریم‌ها و مشکلات بر مشارکت سیاسی مردم در انتخابات اصلاح‌طلبان را با دو مانع بزرگ مواجه دانست: «تحدید و تخریب همیشگی از سوی جریان تندروی داخلی» و «تلاش و اولویت دادن جریان برانداز و ضدانقلاب به ناامید کردن مردم از اصلاحات.» او افزود: «ما باید با تابلوی اصلاح‌طلبی و با رویکرد و برنامه‌های مشخص و با تکیه بر تجارب موفق دولت اصلاحات، اعتماد مردم را دوباره جلب کنیم.»
محسن هاشمی رئیس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی و دیگر سخنران این کنگره هم در بیان دغدغه‌های خود گفت: «اگر انتخابات سال آینده با مشارکت کم برگزار شود، تندروهای داخلی فرصت پیاده کردن عقاید خود را پیدا خواهند کرد و براندازان نیز تقویت خواهند شد.» او در عین حال تأکید کرد: «نقش و وظیفه ما احزاب این است که به‌صورت شفاف و روشن به سمت اصلاح گام برداریم، اما نه ساختارشکنانه که احساس براندازی ایجاد نکند.» هاشمی با تأکید بر ضرورت راه‌حل‌یابی برای چالش‌های اقتصادی کشور تأکید کرد: «به جای درگیری و مسیر تنش‌زا، رویکردهای تنش‌زدایانه را در پیش بگیریم.» هاشمی که از وی به عنوان یکی از نامزدهای اصلاح‌طلبان یاد می‌شود اما در گفت‌و‌گو با ایرنا یک بار دیگر تأکید کرده که نامزد 1400 نمی‌شود.
صادق خرازی دبیرکل حزب ندای ایرانیان هم در ششمین مجمع عمومی این حزب با بیان اینکه «مشکل امروز کشور و جامعه این است که کسی گوش شنیدن ندارد و با شناخت نادرست خود مشکلات کشور را به خارج نسبت دهند»، گفت: «بزرگ‌ترین مشکل کشور مدیریت است و همان کسانی که در تمامی احزاب پدرخوانده هستند و بر احزاب چپ و راست کشور خیمه زدند، می‌خواهند تصمیم بگیرند.» سخنان انتقادی خرازی در حالی بود که ساعاتی پس از برگزاری کنگره معاون اجرایی «ندا» از تمایل شعب استانی این حزب برای حضور در انتخابات با کاندیداتوری دبیرکل‌شان خبر داد.
به این ترتیب و بر اساس مجموعه تحولات روزهای اخیر تشکل‌های سیاسی اصولگرا و اصلاح‌طلب می‌توان پیش‌بینی کرد که بعید است انتخابات 1400 دست‌کم از سوی سیاستمداران با سردی مواجه شود که در زمستان 98 تجربه شد. شاید امیدواری به تحولات مثبت تا بهار آینده بی‌تأثیر نیست.