روزنامه ابتکار
1399/11/02
آواز امیری چگونه ثبت ملی شد؟ آوازهای مازنی در صف ثبت ملی
فاطمه امینالرعایاایران سرزمینی است مملو از گنجینه‌های فرهنگی، گنجینه‌هایی که در طول تاریخ برخی از بین رفته‌اند و برخی به ما رسیده‌اند تا برای آیندگان حفظ‌شان کنیم. آداب و رسوم، غذاها، قصه‌ها، نواها و آوازها همگی بخشی از میراث این مرز و بوم هستند. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین وظایف ما در دنیای کنونی ثبت ملی این میراث ناملموس برای حفظ و نگهداری آن‌ها است. چندی پیش آوازی مازندارنی به نام «آواز امیری» در فهرست ملی میراث ناملمموس ثبت شد. در ادامه گفت‌وگویی داریم با سیدمحمد شاملو، کارشناس موسیقی، نوازنده و مدرس که این پیشنهاد ثبت این آواز را به سازمان میراث استان مازندران داد.
بر اساس اعلام دفتر ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی، روز 17 دی‌ماه امسال، آواز امیری خوانی که از جمله میراث ناملموس فرهنگی مازندران است که در فهرست ملی ثبت شد. سید محمد شاملو، کارشناس موسیقی، نوازنده و مدرس موسیقی است که پیشنهاد ثبت این آواز را مطرح کرد. در ادامه گفت‌وگو «ابتکار» با او را پیرامون این پرونده و آواز امیری می‌خوانید:
آواز امیری چیست؟
این آواز از گذشته تا امروز توسط چوپانان و ... خوانده می‌شده است. این اشعار منتسب هستند به امیر پازواری بود. او از شاعران بسیار قدیمی در مازندران بود که چوپانان اشعار او را در دستگاه‌های موسیقی مختلف به شکل آواز می‌خواندند. ما در مازندران چندین آواز داریم که آواز امیری به قلب تپنده مازندران معروف شده است. ما نمی‌توانیم بگوییم که قطعا شاعر این آواز امیر پازواری بوده اما چون این اشعار نسل به نسل گشته و این اشعار او بیشتر در آواز امیری دیده شده، این نوع آواز به نام «آواز امیری» نام گرفت. در دستگاه دشتی و در برخی گوشه‌ها این آواز را می‌خوانند. این آواز سینه به سینه به امروز رسیده و در قالب سوال و جواب خوانده میشود.
به چه دلیل به فکر ثبت ملی این آواز افتادید و فکر می‌کنید ثبت ملی آن چه کمکی به حفظ آن برای نسل‌های بعد خواهد کرد؟
در کشور میراث ملی ثبت نشده فراوانی وجود دارد که در صورت ثبت نشدن، در آینده به سوی نابودی می‌روند. وقتی اثری به ثبت ملی می‌رسد، در طول سالیان می‌تواند آموزش داده شود و به این طریق زنده بماند. اینگونه میراث جاویدان می‌ماند. من تلاش‌هایی هم در جهت احیای پیانوی ایرانی داشتم که هدف بیشتر غنی‌سازی آن بود تا رو به نابودی نرود. آوازهای مازندران جزو ارکان اصلی موسیقی مازندران است و تاکنون فعالیت آکادمیکی در این زمینه انجام نشده بود و بیشتر کارها، حول و حوش کارهای هنری بود. در جلسه ثبت ملی این آواز این سوال را مطرح کردند که چرا تا پیش از این چنین آوازی به ثبت ملی نرسیده و از این اتفاق ابراز تاسف کردند.
چقدر موسیقی مازندران دارای پتانسیل لازم برای ثبت آوازهای دیگر در فهرست ملی میراث ناملموس است؟
مازندران میراث بسیاری دارد. در موضوع موسیقی سازهای محلی بسیاری موجود هستند. اما در شاخه آواز، آواز نجما، آواز کتولی و دیگر آوازها وجود دارند که امکان ثبت ملی دارند. ما در تلاشیم که آواز کتولی را در سال 1400 به ثبت ملی برسانیم. آوازها میراث ارزنده مازندران هستند. من می‌خواستم علاوه بر اینکه این آواز امروز خوانده میشود، فراموش نشود و آیندگان هم آن را بشنوند و فرهنگ استان غنی‌سازی شود. من حتی برای آواز امیری در سطح جهانی مقاله‌ای آماده کرده‌ام که بازخورد بسیار خوبی از کشورهای دیگر داشتم تا جایی که سه کشور تقاضا کردند آن را به صورت کامل برایشان شرح دهم. جهان موسیقی امروز به دنبال عنواین بکر و نوین است. به همین چنین موضوعاتی دلیل بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد. ما در نظر داریم در آینده برای ثبت این آواز در حافظه جهانی نیز اقدام کنیم. من از هنرمندان مازندران می‌خواهم به میراث ناملموس‌مان دقت کنند. این میراث باید به همه شناسانده شود و ثبت شود. چون شاید ما نباشیم، اما این هنر باید باقی بماند.
اشاره کردید که این آواز به صورت سینه به سینه تا امروز به ما رسیده است. یکی از مشکلات ما در کل کشور، کم توجهی و کم علاقگی جوانان به موسیقی محلی و نواحی است. امروز بین جوانان مازندرانی موسیقی نواحی استان چقدر رواج دارد؟
در گام اول مردم باید این هنر را بشناسند. به نظر من هنرمندان می‌توانند تا جایی سلیقه موسیقایی مردم را تعیین کنند. در حال حاضر در مازندران این آوازهای محلی، بین قدیمی‌ها طرفدار دارد اما در بین جوانان بیشتر موسیقی پاپ مورد توجه است. آوازهای کهن ما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و بیشتر خواننده‌های پاپی که در استان و کشور فعالیت دارند، شنیده می‌شوند. اگر موسیقی‌های قدیمی و محلی استان بیشتر اجرا و نواخته شوند، قطعا بیشتر هم مورد توجه قرار می‌گیرند. به صورت مثال استاد خوشرو، از بزرگان موسیقی مازندران، وقتی قطعه‌هایی را می‌خواندند بسیاری از جوانان از آن استقبال می‌کردند. اجراهای متفاوت توسط اساتید می‌توانند در زنده ماندن و رواج این آوازها تاثیرگذار باشند. هر فرد به نسبت منطقه خود می‌تواند نواهای فولکلور و سنتی را رواج دهد. موسیقی سنتی امروز در کشور ما کم شنیده میشود. اگر اساتید ما دیدی چند وجهی به شاگردان‌شان بدهند به موسیقی کشور کمک کرده‌اند.
صحبت پایانی...
هنرمندان کشور ما از گذشته تا امروز میراث‌های کشور ما بودند که نیاز به حمایت داشتند. در فرهنگ موسیقایی غرب، علاوه بر قوی بود نوازنده، از قطعه‌های ماندگار حمایت صورت گرفته است. آهنگساز غربی مانند بتهوون جاودان مانده که ما بعد از این همه سال قظعاتش را گوش می‌دهیم و می‌نوازیم. ما در کشور بتهوون‌های ایرانی داشتیم و داریم و ما باید از آن‌ها حمایت کنیم که صدا و سازشان برای همیشه برای ما بماند.
سایر اخبار این روزنامه
واکنش ظریف به ادعای دیدار نماینده ایران با تیم بایدن
تخت روانچی با آمریکا مذاکره نداشته است
پیمان مولوی
کلاف سردرگم بازار سرمایه و اقتصاد ایران
وزیر بهداشت اعلام کرد
آغاز واکسیناسیون کرونا در کشور قبل از ۲۲ بهمن
آواز امیری چگونه ثبت ملی شد؟
آوازهای مازنی در صف ثبت ملی
رئیس جمهوری در جلسه هیئت دولت:
زندگی سیاسی ترامپ تمام شد، اما برجام زنده ماند
«ابتکار» حواشی کشمکش‌های اخیر سیاسی میان دولت و مجلس را بررسی کرد
اقتصاد و جامعه، گروگان دعواهای سیاسی
بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا وارد کاخ سفید شد
سوگند با وعده تعامل
عبدالناصر همتی:
بخشی از پول‌های بلوکه شده، آزاد شده است
استنکاف وزیر ارتباطات از اجرای حکم قوه قضائیه برای فیلتر کردن اینستاگرام
آذری جهرمی به بازپرسی فراخوانده شد
محمد جواد ظریف:
اجرای کامل برجام در گرو رفع تحریم‌هاست
بایدن به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا وارد کاخ سفید شد
سوگند با وعده تعامل
