خروج از پروتكل الحاقي به تثبيت تحريم‌ها مي‌انجامد

آرمـان ملي – عليـرضا پـورحسيــن: يــکي از نــماينــدگان مجــلس در صحبت‌هايي بر اين باور بود که برجام سندي است که جز با رفع تحريم‌ها باقي نخواهد ماند و همان‌گونه که دوره بزن و برو تمام شده، دوره تحميل ننگ‌نامه و تحميق ملت‌ها تمام شده است و با اشاره به مصوبه دوازدهم آذرماه مجلس يازدهم مبني بر لغو تحريم‌هاي آمريکا عنوان کرد که مجلس در راس امور است و اگر آمريکا، انگليس، فرانسه و آلمان نجنبند، اسفندماه با پروتکل الحاقي خداحافظي کرده و ناظران ان‌پي‌تي بايد از کشور خارج شوند. گره برجام فقط با رفع تحريم باز خواهد شد و مجلس ميدان عمل را براي مسئولان باز خواهد کرد. اين صحبت‌ها در حالي مطرح مي‌شود که بارها بسياري از کارشناسان اين مسير براي رفع تحريم‌ها را پرخطر دانسته و عنوان کرده‌اند بايد راه‌هاي جايگزين را در پيش گرفت. امروز در برهه‌اي از زمان قرار گرفته‌ايم که وزيرخارجه ايالات‌متحده در توئيتي عنوان کرده خواستار حل مشکل با ايران از طريق ديپلماسي است و وزير امور خارجه انگليس نيز از رايزني با آنتوني بلينکن همتاي آمريکايي‌اش بر سر توافق هسته‌اي خبر داد. حرکاتي ديپلماتيک که شايد بهترين مسير براي پيشبرد آن در اين روزها کميسيون مشترک برجام و وزيرخارجه کشورمان باشد؛ زيرا در صورت خروج از پروتکل الحاقي بار ديگر کشور گرفتار مشکلات سال‌هاي گذشته خواهد شد. درراستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با قاسم محبعلي، مديرکل پيشين خاورميانه وزارت خارجه داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
خروج از پروتکل الحاقي چه نتايجي خواهد داشت؟
خروج از پروتکل الحاقي به معناي خروج از برجام است. اصولي که در برجام پذيرفته اين است که بايد تا مدت 8 سال پروتکل الحاقي به‌صورت داوطلبانه اجرا و پس از 8 سال به تصويب مجلس برسد. خروج از اين روند به اين معناست که ديگر برجام اهميتي ندارد. تصميم سياسي اروپا در اين زمينه مي‌تواند موثر باشد. ايالات‌متحده که در برجام حضور ندارد اما اگر اروپا درخواست برگزاري جلسه شوراي امنيت کند شرايط سخت خواهد شد. جلسه شوراي امنيت نيز بدون توافق به پايان خواهد رسيد و در آن جلسه برجام ملغي و قطعنامه‌هاي 2231 نيز ملغي مي‌شود و 6 قطعنامه قبلي کار را دشوار مي‌کند. در گذشته به اين علت اروپا و اعضاي شوراي امنيت درخواست فعال‌سازي مکانيزم ماشه از سوي ايالات‌متحده را نپذيرفتند؛ زيرا ايران قصد خروج از پروتکل الحاقي را نداشت اما اين‌بار تصميم متفاوتي اتخاذ خواهند کرد. اين‌بار اروپا و آمريکا با يکديگر هماهنگ هستند. ايران پس از اين اتفاقات متحمل تحريم‌هاي بين‌المللي نيز مي‌شود و ذيل بند 41 فصل هفت منشور سازمان ملل قرار مي‌گيرد و اگر اقدام ديگري انجام شود، ذيل بند 42 قرار خواهد گرفت و اقدامات اجرايي مجاز مي‌شود که يکي از آنها ابزار نظامي است.
مسير کم‌هزينه‌تر در ازاي خروج از پروتکل الحاقي چيست؟


پيشنهاد وزيرخارجه کشورمان در راستاي برداشتن گام‌هاي مشترک و کميسيون مشترک برجام بهترين جايگزين است. در داخل خود توافق هسته‌‌اي مکانيسمي تعبيه شده که کميسيون مشترک است و کميسيون مشترک يک هماهنگ‌کننده دارد. اين هماهنگ‌کننده مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپاست و منصب ديگر او، هماهنگ‌‌کننده کميسيون مشترک است. او مي‌تواند از سمتش در کسوت هماهنگ‌کننده کميسيون مشترک براي هماهنگ‌‌سازي اقداماتي که لازم است ايران و ايالات‌متحده انجام دهند، استفاده کند. به‌طور مشخص، اقدامات ايران همواره تحت نظارت و راستي‌‌آزمايي آژانس بين‌‌المللي انرژي اتمي بوده و ما نشان داده‌‌ايم که به قول‌‌هايمان عمل کرده‌‌ايم. بازگشت همزمان طرفين به تعهدات و اجراي گام‌به‌گام تعهدات شيوه مناسبي است. گام‌هاي متناظر اين فرصت را ايجاد مي‌کند تا راستي‌آزمايي‌ها نيز انجام شود و طرفين از طرف مقابل خيالشان راحت شود. رفع تحريم‌ها و پايبندي به تعهدات از اين مسير به مراتب راحت‌تر شکل خواهد گرفت. بايد گفت‌وگو کرد زيرا از اين طريق است که مشکلات حل مي‌شود و نيازي به طرف ثالث براي ميانجيگري نيز نيست. اين توافق با صحبت‌هاي رودررو قابل ايجاد است. امروز هم به نفع ايران است و هم به نفع ايالات‌متحده که کشورهاي ثالث در اين موضوع وارد نکنند.
تاکيد مقامات آمريکايي بر استفاده از ديپلماسي نيز در راستاي همين پيشنهاد است؟
هنوز مشخص نيست دولت بايدن در اين عرصه چه تصميمي گرفته اما آنها فقط از ايران مي خواهند به تعهدات خود پايبند شود، در حالي که اين آمريکاست که از برجام خارج شده است. ايران که بيشترين لطمه را از تحريم‌ها خورده است اما آمريکا گويي عجله‌اي ندارد، درصورتي‌که ايران نياز دارد هر چه زودتر به وضعيت اقتصادي خود سروساماني دهد. البته بايد توجه داشت آنها از برهم‌خوردن برجام ضرر مي‌کنند. به همين علت بايد گام‌هاي خود را هوشمندانه برداريم و حواسمان به امور باشد.