گروه صنعت و تجارت: ایران برای توسعه صادرات غیرنفتی خود، روی بازار کشورهای همسایه و منطقه حساب ویژهای باز کرده و قصد دارد در سالهای آینده این عدد را به بالاترین سطح ممکن برساند. این در حالی است که کارنامه تجارت خارجی کشورمان در دی ماه شش میلیارد و ۷۳۲ میلیون دلار بود که سهم صادرات، دو میلیارد و ۹ از صادرات۵۱ میلیون دلار و سهم واردات سه میلیارد و ۷۸۱ میلیون دلار بوده است. بررسی گزارش های منتشر شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد که کارنامه تجارت کشورمان در مجموع ۱۰ ماه سال جاری ۱۲۲ میلیون و ۷۹۰ هزار تن کالا به ارزش ۵۸ میلیارد و ۷۰۲ میلیون دلار بوده که سهم صادرات ۹۴ میلیون و ۵۴۱ هزار تن به ارزش ۲۸ میلیارد و ۶۳ میلیون دلار و سهم واردات ۲۸ میلیون و ۲۴۹ هزار تن کالا به ارزش ۳۰ میلیارد و ۶۳۹ میلیون دلار بوده است.

تجارت خارجی کشور در دی ماه، رشد ۵۵ میلیون دلاری در واردات و کاهش ۶۹۳ میلیون دلاری در صادرات را نسبت به آذر ماه تجربه کرده است. در آذرماه عملکرد تجارت خارجی کشور هفت میلیارد و ۳۷۰ میلیون دلار بود که سهم صادرات سه میلیارد و ۶۴۴ میلیون دلار و سهم واردات سه میلیارد و ۷۲۶ میلیون دلار بوده است اما در دی ماه، تجارت خارجی به شش میلیارد و ۷۳۲ میلیون دلار رسید که نسبت به آذر ماه، ۶۳۸ میلیون دلار کاهش تجارت را با ۸.۶ درصد، شاهد بودیم که در این میان صادرات با کاهش ۱۹ درصدی به دو میلیارد و ۹۵۱ میلیون دلار و واردات با رشد ۱.۵ درصدی به سه میلیارد و ۷۸۱ میلیون دلار رسید.

براساس آمارهای رسمی سازمان توسعه تجارت، سال گذشته میزان صادرات غیر نفتی ایران در مرز ۴۳ میلیارد دلار قرار گرفت که با توجه به تداوم شرایط تحریم و تغییر در قیمت مبنای صادراتی، عملکرد قابل دفاعی بود. در سال جاری اما با توجه به شیوع ویروس کرونا، میزان صادرات ایران نیز مانند دیگر کشورهای جهان به شکل قابل توجهی کاهش یافت. کاهش تقاضا تحت تاثیر قرنطینه در بسیاری از کشورها و محدود یا مسدود شدن مرزهای مشترک تحت تاثیر کرونا، اصلی ترین عامل در کاهش این آمار صادرات بود. با وجود تداوم شیوع کرونا، در نیمه دوم سال جاری، صادرات ایران بار دیگر رشد کرد و حتی برخی صادرکنندگان امیدوارند تا پایان سال، کاهش به وجود آمده در ماههای ابتدایی به حداقل کاهش پیدا کند.

در میان مقاصد اصلی صادراتی ایران، کشورهای همسایه و منطقه اصلیترین گزینه برای صادرات به شمار میروند. در کنار چین که همچنان اصلیترین شریک تجاری کشور به حساب میآید، آمارها نشان میدهد که عراق، افغانستان و ترکیه اصلیترین مقاصد کالاهای ایرانی بودهاند و در واردات نیز سهم کشورهایی مانند امارات متحده عربی و ترکیه نسبت به دیگر کشورها بالا بوده است. با این وجود براوردها نشان میدهد که بازار کشورهای همسایه و منطقه، در طول سال بیش از ۱۱۰۰ میلیارد دلار واردات دارند اما سهم ایران از این بازار هنوز بسیار پایین است. در چنین شرایطی رییس سازمان توسعه تجارت از یک برنامه ریزی جدید برای توسعه صادرات به این کشورها خبر داده است. زادبوم گفته است که از سال ۱۳۹۷ تا کنون سالانه ۵ تا ۷ درصد به میزان صادرات ایران به کشورهای همسایه افزوده شده است؛ به گونه ای که در سال ۱۳۹۷ صادرات به کشورهای همسایه ۵۴ درصد از مجموع صادرات و زیر ۲۴ میلیارد دلار بود اما در سال ۱۳۹۸ به نزدیک ۶۰ درصد رسیده و امسال نیز از این مقدار بیشتر شده است. کشورهای همسایه بیش از ۱۱۰۰ میلیارد دلار واردات دارند و به فرموده مقام معظم رهبری باید ۲۰ درصد از این سهم را داشته باشیم که این خود رقمی حدود ۲۰۰ میلیارد دلار خواهد بود. در سالهای اخیر صادرات غیرنفتی ایران حدود ۴۴ تا ۴۵ میلیارد دلار بوده است و این ظرفیت وجود دارد که صادرات را با اتکا به منابع کشور و تولید داخلی افزایش دهیم.

آمارها نشان میدهد صرف نظر از کشورهایی مانند عربستان سعودی و بحرین که عملا از ایران وارداتی ندارند، دیگر کشورهای منطقه مانند سوریه، عمان، کشورهای آسیای میانه و حتی کشورهایی مانند عراق، ظرفیت قابل توجهی برای بدل شدن به بازار کالاهای ایرانی دارند و از این رو برنامه ریزی برای توسعه صادرات به کشورهای همسایه، احتمالا در همین فضا تعریف خواهد شد.

خودتحریمی مشکل اصلی صادرکنندگان

معاون استانهای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کشور گفت: ۷۰ درصد مشکلات برای امر صادرات مربوط به خودتحریمیهای داخل کشور است، متاسفانه شاهد صدور بخشنامههای غیرکارشناسی و ساعتی در حوزه تولید و صادرات هستیم. مظفر علیخانی درآمد ارزی و بازگشت ارز به چرخه اقتصادی را یکی از کارکردهای صادرات در کشور عنوان کرد و گفت: کارآفرینی، تولید و توزیع ثروت، برقراری عدالت اجتماعی، ایجاد اشتغال، افزایش درآمد مردم جامعه و ... از دیگر کارکردهای صادرات است. وی با بیان اینکه بهعلت خودتحریمی داخلی، مشکلات ناشی از کرونا و تحریمهای ظالمانه شاهد کاهش صادرات از کشور
در چند سال اخیر بودیم، خاطرنشان کرد: ۷۰ درصد مشکلات برای امر صادرات مربوط به خودتحریمیهای داخل کشور است، متاسفانه شاهد صدور بخشنامههای غیرکارشناسی و ساعتی در حوزه تولید و صادرات هستیم، این مسئله موجب اختلاف بین سیاستگذاران و فعالان اقتصادی در کشور میشود.

علیخانی با اشاره به سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی، یادآور شد: کارآفرینی، درونزایی اقتصاد، برونگرایی و مردمی کردن اقتصاد از کلیدواژههای مهم در این سیاستهای ابلاغی است، دولت باید دست از تصدیگری در اقتصاد بردارد و تنها در این حوزه سیاستگذار باشد. معاون استانهای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی کشور با بیان اینکه در سال گذشته تنها هشت میلیون دلار صادرات نفت از کشور داشتیم و این رقم امسال نیز کاهش داشت، افزود: بنابراین واردات مواداولیه، تامین نهادههای مورد نیاز بخشهای تولیدی، واردات تجهیزات، گسترش رفاه، مبارزه با کرونا و ... توسط فعالان اقتصادی در کشور انجام شد، همچنین این قشر نقش موثری در مبارزه با جنگ اقتصادی در کشور داشتند. وی با تاکید بر اینکه تجربه نشان داده است که دولت کافرمای خوبی نیست، تصریح کرد: معمولا مذاکرات سیاسی کشورها برای کسب منافع اقتصادی است، دولت برای موفقیت در اقتصاد به بخش خصوصی اعتماد و برای تصمیمگیری و تصمیمسازیها با فعالان بخش خصوصی مشورت کند.