دولت نسبت به نوسانات نرخ ارز بی‌تفاوت نباشد

دکترجعفر قادری*: دولت تأمین‌کننده عمده ارز کشور است و می‌تواند با کاهش یا افزایش قیمت آن، بر نرخ نهایی تأثیرگذار باشد. ممکن است در شرایط فعلی و با توجه به محدودیت درآمد ارزی، نقش دولت در نوسانات قیمت ارز کمرنگ‌تر شده باشد اما در زمان‌هایی نشانه‌هایی بر دخالت دولت در قیمت ارز وجود دارد.  چندین عامل بر قیمت ارز تأثیرگذار است، از جمله خریداری و عرضه و پاسخ یا عدم پاسخ به تقاضاها و انتظارات جامعه از دولت اما نکته قابل توجه این است که نوسانات قیمت ارز به بی‌ثباتی در جامعه دامن می‌زند و سبب می‌شود عملا شرایطی به وجود آید که سرمایه‌گذار نسبت به آینده اطمینان نکند و نداند وضعیت نرخ ارز در آینده به چه شکل خواهد بود؛ در نتیجه واردات، صادرات و سرمایه‌گذاری با مشکلاتی رو‌به‌رو می‌شود. از سوی دیگر این بی‌ثباتی و عدم اطمینان سبب می‌شود سرمایه‌داران به جای اینکه نقدینگی را در بازار بورس و سرمایه‌گذاری‌های مفید و مؤثر به کار ببرند، آن را به صورت ارز یا ریال احتکار کرده و منابع ارزی را راکد نگه دارند.  متأسفانه نوسانات قیمت ارز در بازار سبب می‌شود ارز به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شود و در عرصه توزیع درآمد، بهم‌ریختگی به وجود آید؛ کسانی که تولید‌کننده کالای صادراتی هستند و ارز به دست می‌آورند وضعیت مالی بهتر کسب می‌کنند و کسانی که شغلی وابسته به واردات دارند با افزایش نرخ ارز، هزینه‌های کالای وارداتی‌شان افزایش می‌یابد و همین امر باعث می‌شود حتی کالاهای غیرقابل تجارت هم متأثر از نرخ ارز وضعیت بی‌ثباتی پیدا کنند، بویژه در جامعه ما که تولید وابسته به خارج است و برخلاف تصوری که وجود دارد، افزایش نرخ ارز در کشور منجر به صادرات بیشتر نمی‌شود، در حالی که در کشورهایی که تولید مستقل از خارج است، افزایش نرخ ارز منجر به افزایش صادرات می‌شود.  به دلیل آثار مخربی که نوسانات قیمت ارز به همراه دارد، مجلس در جلسات مختلفی که با رئیس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و برخی مسؤولان دولتی داشت، تذکر داد نرخ ارز یک متغیر کلیدی در اقتصاد ما است و دولت نمی‌تواند نسبت به نوسانات نرخ ارز بی‌تفاوت باشد، بنابراین دولت باید تمام تلاش خود را بکند تا در نرخ ارز، ثبات حاصل شود. در ضمن دولت تصور نکند با افزایش نرخ ارز به نتایج مطلوبی خواهد رسید، اگر چه با این اقدام درآمد بیشتری خواهد داشت اما از سوی دیگر هزینه‌ها نیز افزایش می‌یابد و بالطبع بیشترین ضرر از تورم ایجادشده در کشور نیز متوجه دولت خواهد بود.  * عضو کمیسیون اقتصادی مجلس