روزنامه خراسان
1400/02/01
قطب فولاد خاورمیانه تعطیل می شود؟
رعیت نواز- برای این که اهمیت گزارش امروز را بیشتر متوجه شوید باید بدانید که امروزه سنگ آهن پس از نفت، مهم‌ترین کالای استراتژیک به لحاظ ارزش محسوب می شود آن هم به این دلیل است که سنگ آهن ماده اولیه برای تولید فولاد است و 98 در صد از سنگ آهن استخراج شده تبدیل به این فلز می شود و در ساخت ابزارها و تجهیزات زیادی مثل اتومبیل‌ها، لکوموتیوها، کشتی‌ها و هزاران وسیله کوچک و بزرگ دیگر به کار می رود. هرچند ایران یکی از 10 کشوری است که ذخایر بالای سنگ آهن را داراست اما چندی است که زنگ هشدارهایی در باره پایان یافتن این ذخیره به صدا در آمده است. به تازگی دیوان محاسبات در گزارشی اعلام کرده که حدود ۱۴ سال بعد از افق ۱۴۰۴ ذخیره سنگ آهن کشور به اتمام می رسد البته پیش از این هم کارشناسان زیادی این موضوع را گوشزد کرده اند اما متاسفانه با همه این هشدارها هنوز هم خام فروشی و صادرات سنگ آهن در حال رخ دادن است با این توضیح که کشور به این ماده معدنی برای فراوری و تبدیل آن به فولاد نیاز دارد. در این گزارش سعی داریم ضمن بررسی این هشدار از راه هایی بنویسیم که برخی کارشناسان برای جلوگیری از کمبود سنگ آهن ارائه داده اند.وضعیت ذخایر سنگ آهن در ایران مجموع ذخایر سنگ آهن جهان حدود 170 میلیارد تن است که عمده آن با حدود 52 میلیارد تن در کشور استرالیا قرار دارد. پس از استرالیا، روسیه، برزیل و چین به ترتیب بـا 25 ، 23 و 21 میلیارد تن در رتبه های دوم تا چهارم قرار دارند. ایران هم با دارا بودن حدود 2.4 میلیارد تن ذخایر شناسایی شده آهن در مقام دهم جهان جای گرفته است. بد نیست این نکته را هم بدانید که این میزان ذخیره فقط متعلق به معادن کشف شده در کشور است و گفته می شود ایران یکی از کشورهایی است که معادن سنگ آهن زیاد دیگری در خود دارد که هنوز کشف نشده اند. البته برخی ذخایر کشف شده هم هستند که در اعماق زمین قرار دارند و به دلیل نبود تجهیزات لازم امکان استخراج وجود ندارد. میزان استخراج سالیانه آمارهای سازمان توسعه ونوسازی معادن و صنایع معدنی ایران( ایمیدرو) گویای آن است که ۱۰ واحد بزرگ معدن و صنایع معدنی در سال 98 توانسته اند حدود 64.2 میلیون تن سنگ آهن استخراج کنندو این رقم در سال 99 رشد چشم گیری داشت و به نزدیک 100 میلیون تن رسید. با این حال تا سال 1404 در صورتی که بخواهیم هدف گذاری انجام شده برای تولید 55 میلیون تن فولاد را اجرایی کنیم باید در این چهار سال باقی مانده میزان استخراج سنگ آهن را حدود 68 درصد افزایش دهیم تا به استخراج 168 میلیون تن سنگ آهن برسیم. هشدارها برای پایان ذخیره در 14 سال در سال های اخیر تولید فولاد در کشور رشد خوبی داشته به طوری که برخلاف سال های آغازین دهه ۹۰ شمسی که وارد کننده فولاد بودیم حالا به یکی از صادرکننده های فولاد تبدیل شده ایم و هر سال به میزان تولید فولاد اضافه شده است. به طور مثال در سال 97 توانسته ایم 24.57 میلیون تن، سال 98 هم 30.34 میلون تن تولید داشته باشیم و در سال گذشته هم تولید فولاد کشور به 37.34 میلیون تن رسیده است به طوری که هم اکنون به قطب تولید فولاد در خاورمیانه تبدیل شده ایم. با این حال در سال 1384 در سند چشم انداز توسعه، برای صنعت فولاد هدف تولید سالانه 55 میلیون تن فولاد در سال 1404 پیش بینی شده است. هرچند که با روند فعلی استخراج سنگ آهن و تولیدات دیگر محصولات زنجیره فولاد، تحقق اهداف سند چشم‌انداز در افق ۱۴۰۴ جهت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام امکان پذیر نخواهد بود اما در صورتی که قرار باشد این هدف گذاری تحقق یابد دوام آن تنها 14 سال خواهد بود. چندی پیش مدیرعامل شرکت مدیریت اکتشاف منابع معدنی کشور در یادداشتی بیان کرده بود که برای دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به ۱۶۸ میلیون تن سنگ‌آهن نیاز است. با دیدن این آمار و تقسیم آن بر ذخایر سنگ آهن کشور به راحتی می توان به این نتیجه رسید که در صورت تولید 55 میلیون تنی فولاد که کار بزرگی است و می تواند ارز آوری زیادی برای کشور داشته باشد تنها 14 سال می توان آن را ادامه داد. صادرات و خام فروشی پیش از آن که بگوییم خام فروشی مواد معدنی مطلوب است یا نه؛ بدانیم که قانون در این زمینه کسب حداکثر ارزش افزوده از مواد خام معدنی و تبدیل آن به محصول نهایی را مطرح کرده؛ از این رو این مسئله باید همواره مدنظر مسئولان اجرایی کشور باشد که از خام فروشی اجتناب کنند اما متاسفانه به گزارش روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو)، رضا رحمانی وزیرصمت در اردیبهشت سال پیش درباره آمار صادرات سنگ آهن گفته: «از سال ۸۶ تا 94میزان صادرات سنگ آهن خام در کشور ۲۰ تا ۲۳ میلیون تن بود که در سال 98 این آمار به ۶ میلیون تن رسیده بود.» البته در تیر سال 99 وزارت صمت برای صادرات سنگ آهن شروطی را قرار داده ودر اطلاعیه ای اعلام کرده بود: «به منظور حمایت از تولیدکنندگان فولاد و ضرورت توجه به ارزآوری زنجیره تولید این محصولات، هر گونه صادرات سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله صرفاً در شرایطی مجاز خواهد بود که نیاز تولیدکنندگان فولاد کشور تأمین شده باشد.» اما این شرط هم چند ماهی بیشتر دوام نیاورد و در روزهایی که کارشناسان به شدت درباره تمام شدن ذخیره های سنگ آهن کشور هشدارمی دهند این شرط هم در بهمن سال قبل ملغی شد و صادرات این ماده معدنی که توان فراوری آن در کشور موجود است ملغی شد. راهکارهایی برای جلوگیری از کمبود سنگ آهن قطعا برای جلوگیری از کمبود سنگ آهن راهکارهایی وجود دارد که باید در ابتدای آن ممنوعیت صادرات به صورت خام فروشی باشد. واقعا جای سوال است که چرا زمانی که واحدهای تولیدی در کشورمان به سنگ آهن نیاز دارند باید به صورت خام به کشورهای دیگر صادر شود. اما بعد از ممنوعیت صادرات بسیاری از کارشناسان حوزه معدن بر این باورند که به روز نبودن تجهیزات استخراج باعث شده هزینه استخراج در برخی معادن سنگ آهن به صرفه نباشد و در برخی موارد هم نبود تجهیزات باعث شده ذخیره های کشف شده در عمق های پایین در کشورمان امکان پذیر نباشد که باید با به روز سازی دانش و فناوری در این زمینه از آن ها بهره برداری کنیم. به عنوان نمونه ما ذخایر یک میلیارد و 500 میلیون تنی از سنگ آهن در منطقه ایران مرکزی آن هم در عمق 1500 متری داریم اما کسی حاضر به فعالیت در آن بخش نیست. البته باید بگوییم استخراج در عمق 1500 متری در دنیا کار مشکلی نیست ولی در ایران 10 سال طراحی و تجهیز این ذخایر سنگ آهن زمان می برد که غیرقابل پیش بینی بودن قوانین عاملی شده تا کسی به این بخش ورود نکند. در کنار این موارد تحقیق برای کشف معادن دیگر هم الزامی است. البته جدای از آن چه گفتیم بهتر است در بخش صادرات فولاد هم از صادرات فولاد خام که شکل دیگری از خام فروشی است جلوگیری کنیم و با تبدیل فولاد خام به محصولات فولادی خاص و سوپر آلیاژ مانند فولاد ضدحریق، ضد زلزله، ضد ارتعاش، ضد زنگ و محصولات فولادی گالوانیزه، ورق خودرو و ورق لوازم خانگی و ... که می تواند در کنار ایجاد اشتغال ارز آوری بیشتری هم داشته باشد، آن را صادر کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
بانکی پور: منتقدان طرح جوانی جمعیت یک بار طرح را مطالعه کنند
حتی دوست نداشتم پول‌های پیداشده را بشمارم
مردم گلایه می کنند مسئولان وعده می دهند
میراث ادبی ملک‌الشعرا در روزنامه خراسان 112 سال قبل
متهم به قتل، لباس های مرده را دزدید!
چه چیزی سرمایه را فراری داد؟
آغاز اردیبهشت با شکرخند سعدی شیرازی
بازار سیاه در کمین واکسن
سی و سومین آبنبات ویژه بچه های مشهد
پروژه 13 ساله در ایستگاه بی پولی !
نوبت رایزنی در پایتخت ها
دنیای شگفت‌انگیز زیرآب
قطب فولاد خاورمیانه تعطیل می شود؟
