روزنامه ابتکار
1400/02/09
چرا برنامه‌های مشابه «ماه عسل» ساخته می‌شوند؟ داستان تکراری «اشک‌آور»!
گروه فرهنگ و هنر – احسان علیخانی را بسیاری با برنامه «ماه عسل» می‌شناسند، برنامه‌ای که ساعاتی پیش از افطار آغاز می‌شد و حاصلش روایت زندگی دردناک مهمانان و اشک مخاطبان بود. در سال‌های پخش، این برنامه به شدت مورد استقبال واقع می‌شد اما پس از زمانی علیخانی تصمیم گرفت ساخت این برنامه را متوقف کند، اما «ماه عسل»ها متوقف نشدند و حالا هر شبکه برای خودش برنامه‌ای شبیه آن ساخته است.شاید اگر قرار باشد برنامه‌ای ما را به یاد برنامه‌های تلویزیون در ماه مبارک رمضان بیندازد، یکی سریال‌های مناسبتی باشد و دیگری برنامه «ماه عسل»؛ برنامه‌ای که برای دوازده سال یکه تاز ساعات پیش از افطار رسانه ملی بود. مهمان‌های این برنامه که از سال ۱۳۸۶ پخش آن آغاز شد، به‌طور کلی مردم عادی جامعه بودند که توانسته بودند در زندگی خود کار مهمی انجام بدهند یا در زندگی افراد دیگر تاثیرگذار بوده‌اند یا حادثه مهمی در زندگی‌شان رخ داده‌است. بیشتر مهمان‌های دعوت شده به «ماه عسل»، در زندگی خود با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده بودند اما با امید، پشتکار و تلاش و مبارزه بر مشکلات غلبه کرده و به انسان‌های موفقی در زندگی خود تبدیل شده بودند و روایت زندگی‌شان اشک مخاطب را سرازیر می‌کرد.
«ماه عسل» از آغاز پخش خود موافق و مخالفانی داشت. اقبال عمومی نسبت به برنامه، تازگی سوژه‌ها، نشان‌دادن افراد و قشرهای دیده نشده در تلویزیون، صراحت مجری برنامه و تاثیرگذاری در افکار عمومی از نکاتی است که موافقان به آن اشاره کرده‌اند. مخالفان برنامه هم از مواردی مانند غم‌انگیز بودن، دور بودن سوژه‌های برنامه از متن جامعه و انداختن مسئولیت مشکلات اجتماعی به گردن مردم به جای مسئولان انتقاد کرده‌اند. به هر حال «ماه عسل» علیخانی توانسته بود جای خودش را میان برنامه‌های مناسبتی ماه رمضان تثبیت کند. اما در اسفند 97 و در حاشیه جشنواره جام جم علیخانی اعلام کرد که «ماه عسل» تمام شد. او گفت: «ماه عسل» بعد از ١٢ سال به پایان رسید. من و مدیران سازمان صدا و سیما به یک تصمیم مشترک رسیدیم؛ پایان ماه عسل و شروع «عصر جدید».
و اینجا پایان «ماه عسل» بود اما روحش به برنامه‌های دیگر رسوخ کرده و این برنامه در چندین و چند قالب مشابه دیگر تکثیر شد.
نکته اینجاست که با همه نقدهایی که بسیاری به «ماه عسل» وارد می‌دانستند، نکاتی مانند پرداخت بیش از حد به حوادث غم‌انگیز در لحظه افطار، تخریب مهمان و تحقیر او با اعتراف به بدبختی‌ها و یا کندوکاو در حسرت‌ها و کمبودها و سختی‌های افراد به جای خوبی‌ها و موفقیت‌ها، که به‌عنوان نقاط ضعف این برنامه فهرست می‌شد، به‌عنوان نقطه قوت در دستورکار برنامه‌سازان رمضان‌های بعدی قرار گرفت و همه تلاش کردند بخشی یا همه این ویژگی‌های را با نامی تازه بازتولید کنند.
برنامه‌های مناسبتی رمضان که بیشترین شاخص، معیار و استاندارد را باید در تولید و برنامه‌سازی رعایت کنند انگار حتی از تعریف حداقلی برای اینکه چه هدف و رویکردی دارند بی‌بهره بودند. در میان برنامه‌های متعدد مشابه برخی از این برنامه‌ها جذاب‌تر و برخی کسل‌کننده‌تر، برخی خلاق‌تر و برخی بدون هیچ الگو و اتفاق جدیدی این رویه را پیش گرفته‌اند اما همه در یک ویژگی مشترک‌اند و آن «اصیل نبودن» است.
اگر حوالی افطار شبکه یک تلویزیون را تماشا کنید، مانند سال قبل برنامه «دعوت» را با اجرای حجت‌الاسلام محمد برمایی خواهید دید. این برنامه در هر قسمت با دعوت از یک خانواده سرگذشت‌شان را روایت می‌کند؛ از یک زوج دهه هشتادی گرفته تا خانم ثروتمندی که عاشق یک پاکبان میشود. داستان‌هایی که در این برنامه روایت می‌شوند اغلب نکته‌ای خاص برای روایت دارند اما اینکه آیا تمام این سرگذشت‌ها قابلیت روایت در برنامه‌ای تلویزیونی آن هم در ساعات نزدیک به افطار را دارند یا نه موضوعی قابل بحث است.
شبکه دو برنامه «آدم‌های خوب شهر» را در ساعات نزدیک افطار پخش می‌کند. سید کاظم احمدزاده، مجری این برنامه تلویزیونی، در هر قسمت با یکی از آدم‌های خوب شهر که اقدام به کاری خیر و نیکوکارانه کرده‌اند، به گفت‌وگو می‌نشیند و دوشنبه شب هم میزبان یک معلم نیکوکار کرمانی بود که ۱۱۰ فرزند را تحت پوشش قرار داده است. این بانوی خیر در خلال صحبت ها، به روایت زندگی دشوار دانش آموزانی پرداخت که به کمک آنها شتافته است.
اگر نزدیک افطار گذرتان به شبکه سه هم افتاد «مثل ماه» را خواهید دید که در واقع همان «ماه عسل» سابق شبکه سه است. این برنامه با اجرای رسالت بوذری در هر قسمت با مهمانی گفت‌وگو می‌کند که اتفاقی زندگی آن ها را تحت تاثیر قرار داده است. هنرمندی که با وجود معلولیت نقاشی می‌کشد و با شرایط جسمانی‌اش هیچ مشکلی ندارد و دختر سوری که در جریان جنگ به ایران می‌گریزد از جمله مهمان‌های حاضر در این برنامه رمضانی بوده‌اند. «مثل ماه» هر روز از ساعت ۱۹:۰۰ تا حوالی اذان مغرب روی آنتن شبکه سه می‌رود.
کمی آن طرف‌تر شبکه چهار «زندگی پس از زندگی» را در لحظات عرفانی افطار پخش می‌کند؛ برنامه‌ای که در هر قسمت با شخصی که مرگ را تجربه کرده و دوباره به زندگی بازگشته است، گفت‌وگو می‌کند. هرچند این برنامه با ساختاری متفاوت از دیگر برنامه‌ها، پا را فراتر از یک گفت‌وگوی صرف تلویزیونی گذاشته است و دوربین‌ها را به خارج از استودیو هم می‌برد.
البته در این میان اگر دست‌تان به کانال پنج هم بخورد، خواهید دید که باز هم مجری است و میز و مهمان و البته این بار از صندلی خبری نیست! باز هم قصه‌ای از زندگی مردم را خواهید شنید که با حضور مجری و یک روحانی روایت میشود. «شهر زیبا» شبکه پنج ساعت ۱۹:۴۵ با اجرای مصطفی امامی و با حضور کارشناس برنامه حجت الاسلام علی سرلک به روی آنتن می‌رود. در معرفی این برنامه هم چنین آمده است: در این ویژه برنامه مردم و زندگی آنها سوژه اصلی هستند که روایت میشود.
حالا در عصر فراوانی اطلاعات و برنامه‌های تلویزیونی، بیننده دست به انتخاب می‌زند و با دقت و توجه به اعتبار و کیفیت برنامه تلویزیونی، پیامش را انتخاب می‌کند. تفکر غربالی با نگاهی انتقادانه همراه است که دیگر هر پیامی را به خود راه نمی‌دهد و پس از گذشت دقایقی از یک برنامه تلویزیونی، در صورتی که درگیر کلیشه‌های رایج شده باشد، با تغییر شبکه تلویزیونی سعی در تغییر فرستنده پیام دارد. حالا وقتی مابقی فرستنده‌ها هم پیامی مشابه را در حال مخابره دارند، در این شرایط آیا راهی جز خاموش کردن گیرنده تلویزیون برای بیننده باقی می‌ماند؟!
سایر اخبار این روزنامه
چرا برنامه‌های مشابه «ماه عسل» ساخته می‌شوند؟
داستان تکراری «اشک‌آور»!
شهاب زمانی
فایل صوتی ظریف؛ سیاه ، سفید یا خاکستری!
درخواست ۲۲۰ نماینده کنگره برای اتخاذ رویکرد سخت‌گیرانه دولت بایدن در قبال ایران
روحانی با تاکید بر تفرقه‌آمیز بودن انتشار نوار صوتی
میدان و دیپلماسی دو صحنه مقابل هم نیستند
ماجرای نزدیکی آنکارا و ریاض چیست؟
ترکیه در مسیر رفع اختلافات با عربستان
نمونه مشکوک به کرونای هندی و آفریقایی به تهران رسید
واریانت هندی کرونا؛ هشداری جدی برای جهان
«ابتکار» تاثیر بسته پیشنهادی (هفت + سه) بر بازار سرمایه را بررسی می‌کند
ده فرمان برای نجات بورس
پاسخ ظریف به جنجال‌ها درباره فایل صوتی
از مکر مکاران و سرزنش سرزنش کنندگان بیمی ندارم
قالیباف در همایش «خلیج فارس خانه ماست»
خون حاج قاسم غربگرایان در کشور را رسوا و ریشه آنها را خواهد کَند
ترکیه در تعطیلی کامل؛ کرونا همچنان سرکش
پشت پرده سفر ظریف به عراق چیست؟
مذاکرات هسته‌ای، از وین تا بغداد
