غربت فرهنگ در مناظره فرهنگی

آفتاب یزد- گروه شبکه: دومین مناظره تلویزیونی کاندیداهای ریاست جمهوری روز سه شنبه برگزار شد. آنطور که از اظهارات کارشناسان و تحلیل‌های رسانه‌ای بر می‌آید این مناظره ضعیف‌تر از مناظره اول بود. اساسا بیشتری‌ها به این شیوه مناظره انتقاد دارند و آن را شبیه به مسابقات تلویزیونی می‌دانند. اما به هر حال این بار هم همچون مناظره اول، هرچند با شدت کمتر، شاهد بگومگوهایی بین نامزدهای انتخاباتی بودیم و از سوی دیگر مردمی که نظاره‌گر این مناظره بودند همه چیز شنیدند جز ارائه برنامه دقیق برای خروج کشور از وضعیت کنونی و رفع مشکلات به خصوص در حوزه فرهنگی و اجتماعی که از اهداف اصلی این مناظره بود. آن‌هایی هم که اشاره‌هایی به موضوعات فرهنگی داشتند ناقص و اشتباه بود. مانند محسن رضایی که در بخشی از سخنان خود که قطعا آنهم برای جذب رای بوده از موسیقی رپ که جزء جدایی ناپذیر جوانان است، استفاده کرده و گفت «جوانان ما امید می‌خورند.» اما این جمله بخشی از ترجیع‌بند ترانه یک خواننده فراری با عنوان «از گشنگی امید میخوریم» است.
> حکایت «بی‌فرهنگی» در مناظره‌ای فرهنگی!
در این خصوص ایسنا طی گزارشی می‌نویسد: «از زمان آغاز تبلیغات کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری، به کرات این نقد از سوی اهالی رسانه و همچنین کارشناسان و فعالان فرهنگی و هنری مطرح شد که جای خالی فرهنگ و هنر در برنامه‌ها و حتی شعارهای هر هفت نامزد احساس می‌شود؛ با این وجود کماکان این امید و انتظار وجود داشت که حداقل در مناظره انتخاباتی با موضوع تخصصی فرهنگ، هر یک از کاندیداها از این فرصت استفاده و به بیان رویکرد خود درباره موضوعات فرهنگی و هنری و ارائه برنامه‌های مدون و راهکارهایی برای حل مشکلات موجود این حوزه، بپردازند. اغلب پرسش‌های مطرح شده از نامزدها در دومین مناظره تلویزیونی، اساسا رنگ و بوی فرهنگی و هنری نداشت و به موضوعات اقتصادی و اجتماعی اختصاص داشت و اگر برخی از نامزدها هم اشاره‌ای کوتاه و سطحی به این حوزه داشتند، در بخش بیانیات کلی خودشان بود. در واقع مناظره دوم که با محور «فرهنگی» در کنار موضوعات اجتماعی و سیاسی تعریف شده بود، با کمترین سهم از «فرهنگ» و خصوصا «هنر» در پرسش‌های مجری و همچنین برنامه‌های نامزدها همراه بود. در این میان اما برخی نامزدها تلاش کردند در جمع‌بندی نهایی خود، اشاره‌های مختصری به جایگاه اهالی فرهنگ و هنر و همچنین اهمیت نقش رسانه در دنیای امروز داشته باشند؛ به عنوان مثال یکی از نامزدها با زیربنایی دانستن مسئله اقتصاد، حل مشکلات فرهنگی به عنوان روبنا را منوط به حل مشکلات اقتصادی عنوان و از برخی دیگر از کاندیداها انتقاد کرد که نسبت به چهره‌های مهم و فاخر حوزه‌های فرهنگی و هنری کشور بی‌اعتنا هستند و تنها در دوره انتخابات، برای گرفتن عکس‌های یادگاری یاد این قشر می‌افتند و یا از موسیقی رپ برای جلب نظر مردم استفاده می‌کنند. همچنین یکی از نامزدها هم که تلاش کرد با به کار بردن یک بیت شعر، برای لحظاتی فضای استودیوی مناظره را فرهنگی کند، به اشتباه بخشی از ترانه یک خواننده ممنوع الفعالیت در ایران را خواند و آن را به دانشجوی رشته شیمی نسبت داد. این نامزد همچنین در تنها پرسش فرهنگی مناظره دوم که به قید قرعه به او تعلق گرفت و به شورای عالی انقلاب فرهنگی اختصاص داشت، وعده داد که در صورتی که رئیس جمهور شود، این شورا را منحل می‌کند. در این میان اما بی‌توجهی نامزدهای ریاست جمهوری به مقوله فرهنگ و هنر آن هم در مناظره‌ای که قرار بود اساساً به این حوزه بپردازد، موجی از انتقادات را به دنبال داشته است. در همین راستا سید عباس صالحی - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - در صفحه توییتر خود نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و نوشت: «فرهنگ و هنر بخش مغفول مناظرات بود. حتی در دومین مناظره با عنوان فرهنگ و اجتماعی. ایران بدون فرهنگ و هنر ایران نیست. از کدام برنامه‌ها سخن می‌گوییم؟» البته پیش از برگزاری این مناظره نیز چنین عملکردی از سوی نامزدها قابل پیش‌بینی بود؛ چنانچه در فعالیت‌های انتخاباتی نامزدهای سیزدهمین دوره، نه مانند دوره‌های گذشته نامی از کارگردانان سینما به عنوان سازندگان فیلم‌های تبلیغاتی به میان آمد و نه اسمی از هنرمندان موسیقی که معمولا ساخت ترانه‌های تبلیغاتی را عهده‌دار می‌شوند. با این همه همچنان یکی از پرسش‌های اساسی فعالان و علاقمندان عرصه فرهنگ و هنر این بود که چرا در میان انواع و اقسام شعارهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، خبری از فرهنگ و هنر نیست؟! نگاهی گذرا به برنامه‌های انتخاباتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ به خوبی نشان می‌دهد که حلقه اصلی مفقوده در برنامه‌های کاندیداها، فرهنگ و هنر است و به جای آن، تمرکز اصلی هریک از نامزدها بیشتر بر موضوعات اقتصادی، سیاسی و روابط بین‌المللی است. هرچند در شرایط فعلی و با توجه به مشکلاتی که مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، تاکید بر مباحث اقتصادی و سیاست خارجی چندان هم دور از انتظار نیست، اما تمرکز بیش از اندازه بر این مشکلات، نتیجه‌ای جز ایجاد شائبه طرح شعارهای بی‌پایه، با هدف دست گذاشتن روی نقطه ضعف‌ها و کشاندن رای مردم به سمت خود، چیزی عاید نامزدها نخواهد کرد. در این میان اما فارغ از برنامه‌های هر یک از نامزدها برای حل مشکلات سیاسی و اقتصادی، انتظار می‌رفت که تاکنون به گوشه‌ای از دغدغه‌ها و مشکلات عرصه فرهنگ و هنر کشور نیز به صورت جدی اشاره می‌شد؛ آن‌هم در شرایطی که فعالان این حوزه در بخش‌های مهمی چون نشر، سینما، تئاتر، موسیقی و رسانه در دوران کرونا آسیب‌های بسیاری را متحمل شدند و همچنان هم روزهای دشواری را می‌گذرانند. »
> واکنش کاربران


این مناظره هم با واکنش‌هایی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه رو شده است.
یکی از کاربران در این مورد نوشته است: «یک علت نپرداختن جدی تربه موضوعات فرهنگی وهنری برای این است که دروضعیت امروز اگر در بعد اقتصادی، مشکلات و موضوعات مانند تامین مادی-مالی فرد نسبتا از حالت فشارو بحران درآید متعاقبا مسائل دیگر حل خواهد شد».
دیگری نوشت: «محسن رضایی یه تیکه از آهنگ شاهین نجفی رو تو مناظره استفاده کردقطعا نمیدونه که این جمله مال آهنگ کیه؛ داریم از گشنگی امید میخوریم».
یکی دیگر از کاربران اینطور می‌نویسد: «یکی از کاندیداها میگه شجریان ایگنور میشه. رضایی هم که از توییتر نقل قول میکنه و... میخونه... احساس میکنم دیگه خیلی تو توییتر فعالیت میکنن».