ناکارآمدی مناظره ها در اقناع مردم
گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: با اعلام رسمی اسامی نامزدهای ریاست جمهوری از سوی شورای نگهبان، برنامه های تبلیغاتی آغاز شد و از آنجا که در شرایط حاضر به دلیل شیوع گسترده ویروس کرونا امکان تبلیغات در همه زمینه‌ها وجود ندارد، استفاده از ظرفیت صدا و سیما و مناظره ها در اولویت قرار گرفت. البته استفاده از فضای مجازی برای نامزدها فرصتی است که شکل گرفته و به دلیل شیوع کرونا، شیوه های سنتی تبلیغاتی همچون برگزاری اجتماعات، سخنرانی‌ها، چاپ پوستر و ویژه نامه در شرایط کنونی به عنوان رویه سنتی تبلیغات انتخاباتی مطرح نیست. در این شرایط که مردم توان استفاده از ظرفیت‌های سنتی را ندارند، انتظار می‌رفت صدا و سیما مناظره ها را با کیفیت مطلوب و جذابتر تهیه کند تا خلا ناشی از شیوع کرونا پر شود، اما آنچه مشاهده می‌شود، بی رغبتی مردم به مناظره های انتخاباتی است.
مناظره های سرد
بررسی های میدانی روزنامه تجارت از دیدگاههای جامعه نشان می دهد که مردم رغبتی به تماشای مناظره‌ها ندارند و بیش از آنکه این مناظره ها با استقبال مردم روبرو شود، با انتقادهای شدید روبرو شده است. نکته ای که بسیار اهمیت دارد این است که در شرایط کنونی بسیاری از مردم بنای حضور در انتخابات را نداشتند و برای حضور در انتخابات، در یک تردید و دودلی به سر می بردند. بسیاری از مردم انتخاب را منوط به مناظره ها کرده و انتظار داشتند مطالبی را در مناظره ها بشنوند که بتوانند بر اساس آن، به یکی از نامزدها رای بدهند. اما با کمال تاسف دیدگاه هایی که از سوی نامزدها در مناظره ها مطرح شد و نحوه برگزاری دو نوبت مناظره نشان داد که این روش کارآمدی لازم را نداشته و نتوانسته مردم را برای رای دادن به یکی از نامزدهای انتخاباتی اقناع کند.
مناظره یا مسابقه هوش
انتقاد نامزدهای ریاست جمهوری به مناظره ها بسیار جدی است، به نوعی که یکی از نامزدها با انتقاد از نحوه برگزاری مناظره آن را به مسابقه هوش تشبیه می کند. این روش طرح سوال تصادفی بسیار روش اشتباهی است، زیرا نامزد را با یک سوال تصادفی روبرو می کند و آن نامزد می بایست به آن سوال پاسخ دهد و البته حضور ذهن لازم را داشته باشد، در صورتی که نامزد ریاست جمهوری باید برنامه محور بوده و برنامه لازم را برای هر یک از موارد داشته باشد نه آن که در قبال یک سوال هیجانی قرار بگیرد و تراوشات ذهنی اش را بگوید. اینکه برنامه ریزان صدا و سیما انتظار داشته باشند یک نامزد ریاست جمهوری برای یک سوال هیجانی، پاسخ بی ربط پاسخ داشته باشد یا سرهم بندی کند، توقعی بیجاست. کشور درگیر بیکاری، گرانی تورم و بسیاری مشکلات دیگر است که می بایست برای آن برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشت، اینکه انتظار داشته باشیم یک نامزد ریاست جمهوری با شنیدن یک سوال به سرعت پاسخی در ذهن خود ترسیم کند، رفتاری کودکان است.
پاسخگویی ابتر به دلیل فرصت اندک
انتخابات ریاست جمهوری رویداد بسیار بزرگی است که قرار است شخص دوم مملکت را مردم انتخاب کنند.بنابراین انتظار می‌رود نامزد ریاست جمهوری از توانمندی های قابل توجهی برخوردار باشد و در برابر مشکلات پاسخ های دقیق ارائه کند. اما متاسفانه مناظره‌ها آبرویی از نامزدهای ریاست جمهوری برده که در اذهان مردم از نامزدهای ریاست جمهوری افرادی سطحی نگر توصیف می کند. اینکه مجری یک سوالی را انتخاب می کند و چهار دقیقه به نامزد ریاست‌جمهوری فرصت می دهد تا برای آن پاسخ بدهد، رفتار بسیار زشت و زننده ای است. این که برای هفت نامزد ریاست جمهوری یک ساعت و نیم وقت تعیین کنند و این نامزدها ناچار باشند پاسخ قانع کننده ای را در این مدت ارائه کنند، نه تنها پاسخ به این سوالات قانع کننده نخواهد بود، بلکه نامزد ریاست جمهوری برای آنکه بتواند از کوتاه ترین فرصت نهایت استفاده را ببرد، ناچار می شود پاسخ ها را به صورت فشرده ارائه دهد که شنونده را سردرگم می کند. مهمتر اینکه مردم نمی توانند ظرف چهار دقیقه دیدگاه نامزدها را درک کنند زیرا پاسخ ها به صورت کلی گویی است. از سوی دیگر معلوم نمی شود کدام یک از نامزدها ضعیف تر و کدام قوی تر است، زیرا پاسخها کارشناسی نیست و همه نامزدها سعی می کنند به صورت فشرده در مدت کوتاه پاسخ بدهند. برای این مهم می توانستند مناظره ها را به صورت دو نفره تنظیم کنند تا نامزدها در مباحث چالشی دیدگاههای خود را مطرح کنند و هم ضعف طرف مقابل را عیان کنند.
مجری یا مبصر
در تمام مناظره ها در سراسر جهان مجریان به اندازه‌ای مسلط و توانمند هستند که مناظره ها را با سوالات چالشی و بداهه گویی داغ می‌کنند. اینکه سوالات از پیش طراحی شده و مجری فقط مسئول قطع و وصل میکروفون باشد، نشان می دهد که مجری بیشتر حالت مبصر را دارد، بلایی که تا امروز گریبان مناظره ها را گرفته و از یک برنامه ای که می تواند چالشی و جذاب باشد، یک برنامه بی خاصیت به وجود آورده است. مجری می بایست آنقدر توانمند باشد که نه تنها توانمندی های نامزدها را بیرون بکشد، بلکه نقطه ضعف آنان را نیز در بزنگاه عیان کند. البته ایراد از مجری نیست، بلکه ایراد برنامه‌ریزانی است که سعی کرده اند از یک برنامه چالشی، یک نمایش بی خاصیت ارائه دهند.
راهبردهای اقتصادی مغفول مانده مناظره ها
اگر بخواهیم مشکلات مناظره ها را ردیف کنیم، میبایست کمبود وقت، ساختار نامناسب، اجرای ضعیف، سوالات کلیشه‌ای و بسیاری موارد دیگر را مطرح کنیم. با نگاهی به مناظره ها متوجه می شویم که به هیچ عنوان مباحث تخصصی به ویژه در زمینه های اقتصادی مطرح نشده است. اینکه با گرانی و تورم روبرو هستیم یا قیمت دلار سر به فلک کشیده و سکه و مسکن مسیر خود را می رود، مباحثی نیست که بتوان در چهار دقیقه آنها را تشریح کرد. اگر اقتصاد کشور با رشد منفی مواجه است، تولید ناخالص ملی پایین است، اشتغال صورت نمی گیرد و بسیاری چالشهای اقتصادی دیگر گریبانگیر مردم شده، چیزی نیست که بتوان در چهار دقیقه آن را تشریح کرد. نامزدها باید بتوانند دلایل این همه چالش را به صورت منطقی و البته با عدد و ارقام توصیف کنند تا مردم ریشه ها را بشناسند و قانع شوند. اما با کمال تاسف آنچه تاکنون از زبان نامزدها مطرح شده، به هیچ عنوان قانع کننده نبوده است.
مجریان تحمیلی
مهمترین نکته‌ای که یک مناظره را جذاب میکند، مجریانی مسلط با مباحث مطرح شده است. بدین معنا که اگر قرار است سوالات اقتصادی مطرح شود، می بایست یک کارشناس مسلط به امور اقتصادی سوالات را مطرح کند تا چنانچه نامزدها مطالب غیر واقعی مطرح می کنند، آن مجری مچ نامزدها را بگیرد. بنابراین اگر قرار است سوالات فرهنگی باشد، می بایست مجری مسلط به مسائل فرهنگی و اگر قرار است سوالات سیاسی باشد، مجری می بایست تسلط به مسائل سیاسی و بین الملل داشته باشد. اینکه تمام سوالات را به دست یک نفر بدهیم، هیچ جذابیتی ایجاد نمی کند. مجری به اندازه ای اهمیت دارد که می‌توان هنگام طرح برنامه متناسب با نوع سوالات، مجری را عوض کرد. قرار نیست در تمام طول برنامه یک مجری در مورد تمام مسائل فقط طرح موضوع کند. مجری باید آنقدر مسلط به مسائل و چالشهای روز باشد که بتوانند نامزد ریاست جمهوری را به چالش بکشد، در صورتی که مجری مناظره‌ها فقط می تواند خوب بخندد.
