2 غفلت در برنامه های اقتصادی نامزدها

با گذر از دومین مناظره در کنار بحث های سیاسی، حواشی و کنایه هایی که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به هم می زنند، همچنان وعده ها، شعارها و برنامه های اقتصادی محور اصلی مباحث نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری است. با این حال همچنان در موضوع چگونگی پرداختن به مباحث اقتصادی در انتخابات دو ملاحظه مهم وجود دارد که در حرف های نامزدها کمتر به آن توجه شده است: نخست، منابع تامین وعده ها و چالش های آن مهم ترین وعده و برنامه ای که اکثر نامزدها مطرح می کنند، افزایش یارانه است. افزایش یارانه از دو محل می تواند اتفاق بیفتد  یا از محل منابع بودجه یا از محل افزایش قیمت حامل های انرژی. واضح است که بودجه در شرایط فعلی به اندازه ای کسری دارد که نمی توان روی آن حساب کرد. به این ترتیب تنها منبع افزایش یارانه، افزایش قیمت حامل های انرژی است. این در حالی است که همه ما می دانیم، آخرین تجربه افزایش قیمت حامل های انرژی که در افزایش قیمت بنزین در آبان ۹۸ دیدیم چه تبعات اجتماعی و امنیتی تلخی به جا گذاشت.  بنابراین هر که از افزایش یارانه می گوید باید مشخص کند که این افزایش قیمت از چه محلی تامین می شود. همچنین باید چگونگی تحقق این منابع را با توجه به چالش های اجتماعی و امنیتی مشخص کند.در هر صورت واضح است که نظام یارانه ای باید اصلاح شود اما این اصلاح باید در بستری مساعدتر از شرایط اقتصادی بحرانی فعلی به لحاظ تورم و رکود اتفاق بیفتد و قطعا به این راحتی که اکثر نامزدها از افزایش یارانه سخن می گویند، نمی شود از این مسئله سخن گفت. دوم، توجه به ارتباط برنامه های اقتصادی و جامعیت و اولویت بندی آن ها برنامه های اقتصادی نامزدها، نخست باید جامع باشد، یعنی طیف فراگیری از چالش ها را در برگیرد؛ هم در سطح خرد که تقویت قدرت خرید خانوارهاست، هم در سطح کلان که تقویت تولید و توسعه کشور است و هم در سطح بین المللی که ارتقای جایگاه اقتصادی ایران و خروج از محاصره تحریمی است. نامزدی که صرفا به دنبال افزایش قدرت خرید و توزیع یارانه و امکانات است اما برای بزرگ تر شدن کیک اقتصاد، برنامه ای ندارد، در عمل در حال توزیع فقر است و در بلندمدت، با فقری که تشدید می شود، کمکی به بهبود وضعیت اقتصادی خانوارها نمی کند. دوم، مجموعه برنامه های اقتصادی هر نامزد باید با توجه به مقتضیات اجتماعی و اقتصادی و توان محدود دولت برای پیشبرد برنامه ها اولویت بندی شود. مشخص است که توانمندترین دولت برای پیشبرد برنامه های اصلاحی در بخش های مختلف اقتصادی، هم توان محدودی دارد و هم باید به تزاحم بین برنامه ها نیز توجه کند. این که فهرستی از برنامه های اصلاحی بدون توجه به این اولویت بندی و تزاحم بین برنامه ها، در اظهارات نامزدها فهرست شود، نتیجه ای جز محاصره دولت در انبوه طرح ها و فرسوده شدن توان دولت در مواجهه با حجم وسیع اقدامات در دست اجرا ندارد. بنابراین حتما باید اولویت بندی برنامه ها و ارتباط بین آن ها و توجه به تاثیر متقابل برنامه های اقتصادی بر یکدیگر مدنظر قرار گیرد.