احیا و فعال‌سازی ۵۰۰ معدن
گروه صنعت و تجارت: توسعه معادن کوچک از برنامه‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت طی سال های گذشته و در دولت های یازدهم و دوازدهم محسوب می‌شود، به این منظور نیز متولیان این بخش در طی این سال «معدن و صنایع معدنی» را در اهداف هفت‌گانه گنجانده‌اند تا به این طریق زمینه برای توسعه این بخش فراهم شود. در این میان به اعتقاد فعالان اقتصادی بخش معدن ظرفیت بالایی در اقتصاد دارد و با توجه به شرایط کنونی کشور باید از این فرصت استفاده کرد. از طرف دیگر با توجه به اعمال تحریم‌های جدید برای سال جاری «اجرای نقشه راه معدن و صنایع معدنی، پروژه توسعه فعالیت‌های اکتشافی»، «پروژه احیا»، «فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس، پروژه تکمیل زنجیره ارزش فلزات اساسی (فولاد، مس و آلومینیوم)» و «پروژه تجهیز و نوسازی معادن کشور» پیش‌بینی شده بود. حالا اما به نظر می رسد که برنامه احیای معادن کوچک تا اندازه زیادی موفق به دستیابی به هدف گذاری صورت گرفته، شده است.
بررسی ها نشان می دهد که امروز افزون بر ۶۰ میلیارد تن ذخیره معدنی در سطح کشور شناسایی شده که از این رقم حدود ۳۷ میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است. شمار مواد معدنی اکتشافی در کشور ۶۸ ماده است که سهم مصالح ساختمانی نسبت به فلزی غالب است. ایران دارای ۱۰ هزار و ۴۰۰ معدن دارای پروانه بهره‌برداری است که پنج‌هزار و ۶۰۰ معدن آن فعال است. به گفته کارشناسان، از بین معادن غیرفعال و راکد یاد شده اگر حتی یک‌هزار معدن را بتوانیم فعال کنیم و هر معدن در زنجیره نخست خود دست‌کم به‌طور مستقیم ۳۰ نفر را مشغول به کار کند، اشتغال ۳۰ هزار نفری را به دنبال خواهد داشت و در کنار هر شغل مستقیم حداقل هفت شغل غیرمستقیم دیگر نیز قابل تعریف است. برپایه آمارهای رسمی، سال گذشته بیش از ۲۱۰ جلسه با محوریت معادن کوچک‌مقیاس در کشور برگزار شد، همچنین سه تفاهم‌نامه و ۲ قرارداد در همین خصوص منعقد و هشت فراخوان عمومی جذب سرمایه‌گذار اعلام شد. در همین زمینه بررسی و مطالعه محدوده‌های معدنی چهار استان در دستور کار قرار گرفت که در نهایت به احیاء، فعال‌سازی و توسعه ۲۵۳ معدن، همچنین حمایت و توسعه ۱۵ واحد فراوری در کشور انجامید.
برپایه گزارش های مختلف، احیا و توسعه معادن یاد شده در سال ۹۹ منجر به ۹ میلیون و ۱۹ هزار و ۴۰۰ تن افزایش تولید شده است. بیشترین میزان اضافه تولید در معادن مصالح ساختمانی با ۵۷ درصد اتفاق افتاد، به طوری که از این معادن پنج میلیون و ۱۰۹ هزار و ۵۵۰ تن تولید ماده معدنی حاصل شد. پس از آن معادن فلزی با یک میلیون و ۹۸۶ هزار و ۲۰۰ تن، معادن غیرفلزی با یک میلیون و ۲۴۰ هزار و ۶۵۰ تن و بالاخره معادن سنگ تزئینی با ۶۸۳ تن افزایش تولید در رده‌های بعدی قرار گرفتند. مطابق آمارها برای احیا و توسعه این تعداد معادن در سال ۹۹ افزون بر ۲ هزار و ۶۲۵ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است که نیمی از این سرمایه‌گذاری‌ها در بخش معادن فلزی اتفاق افتاد، با این حال سهم معادن غیرفلزی از سرمایه‌گذاری‌ها ۲۹ درصد، سهم مصالح ساختمانی ۱۲ درصد و سهم معادن سنگ تزئینی ۹ درصد بوده است.
بیشترین آمار معادن احیا و فعال‌سازی شده در سال ۹۹ در استان سمنان با ۴۰ معدن بود و پس از آن استان‌های زنجان با ۳۴ معدن، مازندران با ۲۶ معدن، اردبیل و فارس هر یک با ۱۸ معدن و اصفهان و یزد هر یک با ۱۶ معدن قرار دارند. همچنین گرچه در سال ۹۹ صدور مجوز تاسیس، افزایش ظرفیت و تامین مواد اولیه برای ۲۵ معدن هدف‌گذاری شده بود، اما در نهایت برای ۱۵ معدن (معادل ۶۰ درصد هدف‌گذاری انجام شده) اجرایی شد. احیا و توسعه این معادن در مجموع منجر به اشتغال‌زایی سه‌هزار و ۱۲۸ نفری شد. در این میان، بیشترین اشتغال‌زایی در معادن فلزی با یک‌هزار و ۴۸ نفر اتفاق افتاد و پس از آن معادن غیرفلزی با ۸۵۴ نفر اشتغال و معادن سنگ تزئینی و مصالح ساختمانی هر یک با ۶۱۳ نفر، در رده‌های بعدی قرار گرفتند.
در همین حال رییس هیات عامل ایمیدرو از تحقق احیا و فعال‌سازی ۵۰۰ معدن کوچک از سال ۹۸ تا خرداد سال جاری خبر داد و تصریح‌کرد: این تعداد به میزان هدف اولیه پایه پیشنهادی برای ایجاد طرح احیا و فعال سازی معادن کوچک بوده است. به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، «وجیه‌الله جعفری» در شورای هماهنگی طرح احیا و فعال سازی معادن کوچک، افزود: از ابتدای امسال تا ۲۳ خرداد ماه، ۱۰۱ معدن کوچک احیا و فعال شده است. به گفته معاون وزیر صمت، از ابتدای اجرای طرح (سال ۹۸) تا خرداد ماه امسال، ۵۰۰ معدن احیا و فعال شده است. وی با تاکید بر اینکه اجرای این طرح همچنان ادامه دارد، گفت: انجام اقدامات کلینیکی مناسب، زمینه مطلوب‌تری برای احیاء این نوع معادن ایجاد می‌کند که در نهایت به افزایش اشتغال و تولید در معادن خواهد انجامید. رییس شورای هماهنگی این طرح در ادامه بر لزوم هماهنگی بیشتر کارگروه با ساختار وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید و خاطرنشان‌کرد: این امر موجب خواهد شد تا معادن غیرفعال نیز وارد مدار تولید و اشتغال شده و طرح نیز تقویت شود.
رییس هیات عامل ایمیدور گفت: با توجه به تحلیل‌های آماری جدید، در صورت نیاز ساختار دستورالعمل های ابلاغی وزارت صنعت قابل بازبینی خواهد بود و چنان‌چه مواردی برای سرعت بخشیدن به اجرای طرح نیاز به اصلاح اداری دارد، تصمیم سازی برای اقدام لازم میسر خواهد شد. جعفری، همچنین درباره تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری در معادن کوچک گفت: بسته‌ها باید به گونه ای باشند که بتوان اقدام یکپارچه بر روی آن‌ها انجام داد و در این مسیر، استفاده از قالب شرکت های سهامی عام پروژه، خروجی مطلوب‌تری به دنبال خواهد داشت.
همچنین سید رضا عظیمی، مدیر اجرایی طرح احیا و فعال‌سازی معادن کوچک با اشاره به تاثیر ورود سازمان نظام مهندسی معدن در سرعت گرفتن اجرای طرح فوق، گفت: کارگروه‌های استانی مشترک با حضور نمایندگان سازمان نظام مهندسی معدن ایران و استان‌ها، خانه معدن ایران و سازمان های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها تشکیل شده که می‌تواند هم‌افزایی قابل توجهی در اجرای فرآیندهای طرح و موارد تشخیصی کلینیکی معادن غیرفعال قابل توسعه داشته باشند و فرآیندهای اداری در سازمان صنعت استان‌ها را نیز تسریع کند. وی با برشمردن برخی چالش و مشکلات برای فعال‌سازی معادن، افزود: بر اساس پرسشنامه‌های تکمیل شده، تاکنون و بر مبنای اظهار معدن‌داران و نمایندگان تکمیل‌کننده فرم‌ها، ۲۳درصد از این معادن مشکل نقدینگی، هشت درصد نیاز به اکتشاف تکمیلی، ۱۴ درصد مشکل بازار، سه‌درصد مشکل زیرساخت، ۱۵ درصد موانع اداری، ۲۱درصد تامین تجهیزات معدنی و ۱۱ درصد تامین نیروی انسانی ماهر دارند.
