روزنامه شرق
1395/11/10
تلاش برای تحریك ایران به نقض برجام
شرق، آرزو فرشيد: گفته بود برجام را پاره می‌كند، اما با حمایت دیگر امضا‌كنندگان برنامه جامع اقدام مشترك از ایران، حرف از مذاكره مجدد را پیش كشید. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده كه در دوران مبارزات انتخاباتی مواضع ضد‌ایرانی روشنی اتخاذ كرده بود، بلافاصله بعد از راه‌یافتن به كاخ سفید، زهر خود را ریخت. با دستور او تا 90 روز آینده برای اتباع ایران، عراق، سوریه، سودان، لیبی، سومالی و یمن ویزا صادر نمی‌شود. صدور روادید دیپلماتیك مستثنا است، اما همین ممانعت سه‌ماهه زندگی بسیاری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ بیش از همه ایرانیان كه فقط در سال 2015، 50 درصد از ویزاهای صادرشده از سوی آمریكا را در میان این هفت كشور به خود اختصاص داده بودند. دانشجویان ایرانی بیش از همه نگران و بلاتكلیف شده‌اند. آن‌طور كه «تریتا پارسی»، رئیس شورای ملی ایرانیان آمریكا در توییتر خود نوشته حتی مسئله حضور اصغر فرهادی در مراسم اسكار هم تحت‌تأثیر این تصمیم ترامپ قرار گرفته است. نكته اینجاست كه تصمیم ترامپ به آمریكا محدود نمانده و اتریش نیز در همین راستا ویزای 300 ایرانی را كه قصد دارند بعد از اقامت موقت در این كشور، راهی آمریكا شوند لغو كرده است. براساس طرحی که ۲۷ سال پیش در کنگره آمریکا تصویب شد، اتریش تا به امروز به‌عنوان مسیری برای عبور یهودیان، مسیحیان و بهاییان به آمریکا عمل می‌کرد، اما اكنون بعد از دستور اجرائی ترامپ، این برنامه متوقف شده و مشخص نیست دوباره چه وقت از سر گرفته میشود. به گفته توماس شنول، سخنگوی وزارت امور خارجه اتریش، تاكنون به حدود صد نفر از این افراد اطلاع داده شد كه دیگر نمی‌توانند به اتریش بروند و تلاش برای تماس با باقی این افراد كه اغلب بلیت‌ها و هتل‌هایشان را نیز رزرو کرده‌اند، ادامه دارد. برخی از تحلیلگران مسائل بین‌الملل، معتقد هستند این تصمیم آغاز فشار آمریكا بر ایران است. به اعتقاد آنان ترامپ كه می‌داند به‌سادگی نمی‌تواند مقابل برجام ایستاده و هزینه نقض آن را متحمل شود، قصد دارد با اعمال فشار بر ایران در حوزه‌های دیگر، مثل حقوق بشر و حمایت از تروریسم و... مقامات جمهوری اسلامی را تحریك كند تا با برخوردهای احساسی، ناقض برجام شوند. ترامپ و چالش افكار عمومی مهدی محتشمی، تحلیلگر مسائل آمریكا، یكی از این افراد است كه تأكید می‌كند، ایران باید از این پس هر یك از اقدامات آمریكا را به‌درستی بررسی كرده و با توجه به آن نقشه راه خود را ترسیم كند. او با اشاره به اینكه «ترامپ با عنوان مبارزه با تروریسم، از ورود اتباع هفت كشور ممانعت كرده است» به «شرق» گفت: «آمریكا به صورت مستقیم و غیرمستقیم در چهار کشور از این كشورها دخالت نظامی داشته است. به اضافه اینكه هفت كشور مورد نظر تاكنون در اتفاقات تروریستی‌اي كه در آمریكا افتاده، نقشی نداشته‌اند و از قضا كشورهای دیگری كه در این فهرست نیستند، مسبب اتفاقات تروریستی در آمریكا بوده‌اند». مدیرکل سابق آمریکای وزارت خارجه با تأكید بر اینكه تصمیم ترامپ یك تصمیم سیاسی است، گفت: «این فرمان تحت‌تأثیر سرخوردگی‌های پیشین جمهوری‌خواهان و مشاوران ترامپ است». او با اشاره به اینكه جامعه ایرانی مقیم آمریكا در حوزه‌های مختلف، از جمله اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و... نقش مهمی در شكوفایی آمریكا داشته‌اند، فرمان ترامپ را مایه تأسف دانست و گفت: «این قانون برای 90 روز تصویب شده است و حتما تبعات منفی بسیاری در افكار عمومی آمریكا و جهان خواهد داشت». این تحلیلگر مسائل آمریكا با تأكید بر اینكه آمریكا اساسا بر پایه مهاجرت شكل گرفته است، گفت: «ترامپ كه خود یك اسكاتلندی‌زاده است، می‌خواهد مانع مهاجرت به آمریكا شود و این تصمیم برخلاف دموكراسی و اصول قانون اساسی این كشور است و به همین خاطر در بلندمدت نمی‌تواند ادامه پیدا كند. این رویه برای ادامه پیداكردن باید جریاناتی را كه نقش و جایگاه اساسی در آمریكا دارند هدف قرار بدهد و این به یك چالش جدی برای دولت ترامپ تبدیل خواهد شد». او افزود: «این اقدام ترامپ به مبارزه با تروریسم نیز كمكی نخواهد كرد و تنها نتیجه‌ای كه دارد، دشمن‌كردن افكار عمومی با ترامپ است». محتشمی در پاسخ به این سؤال كه با توجه به این تصمیم ترامپ و تلاش برخی از سناتورها برای تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران، چشم‌انداز سیاست خارجی آمریكا درباره ایران چیست؟ گفت: «روشن است كه ایران یكی از اهداف سیاست خارجی ترامپ است و با توجه به رویكردی كه پیش‌تر درباره برجام داشت می‌دانیم به كدام سو خواهد رفت. اگر آمریكا و ترامپ نتوانند با برجام آن‌طور كه مایل‌اند مقابله كنند حتما از روش‌های دیگری استفاده می‌كنند تا مانع افزایش فعالیت‌های اقتصادی ایران شوند. تلاش برخی از سناتورهای آمریكایی برای وضع تحریم‌های غیرهسته‌ای جدید نیز در همین راستاست». او با تأكید بر اینكه ایران باید همه سیاست‌های خود درباره آمریكا را مجددا بررسی کند، گفت: «باید با توجه به شرایط جدید برای هر تصمیم تازه آمریكایی‌ها یك نقشه راه ترسیم كنیم». مدیرکل سابق آمریکای وزارت خارجه همچنین گفت: «تصویری كه از كنار هم قراردادن این‌گونه رفتارها در آمریكا ترسیم میشود، بسیار زشت است و حتما علاوه بر ایران، همه دنیا را به چالش می‌كشد و حتی متحدان آمریكا را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد». خطر فوری‌تر ترامپ در این یك هفته رئیس‌جمهوری خود، اقدام مشخصی در ارتباط با ایران انجام نداده است، او آن‌طور كه گفته بود درباره توافق هسته‌ای تصمیم تازه‌ای نگرفت و در این فرمان اخیر برای تأمین امنیت آمریكا در قبال تروریست‌ها به طور مشخص و با قید نام، ایران را هدف گرفته است. امیرعلی ابوالفتح، كارشناس مسائل آمریكا، با اشاره به این مسئله، به «شرق» گفت: «این تصمیم ترامپ یك اقدام بی‌سابقه است كه براساس آن، شهروندان كشورهای اشاره‌شده بدون چك‌شدن سوابق‌شان، اجازه ورود به آمریكا را پیدا نمی‌كنند. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شد كه ترامپ مواضع روشنی درباره برجام اتخاذ كرده و حتی آن را بدترین توافق ممكن، خوانده بود. كابینه مدنظر او نیز بارها از همین حرف‌ها زده‌اند». او با اشاره به اینكه دولت ترامپ دو، سه ماهی درباره برجام تصمیم‌گیری یا موضع‌گیری نخواهد كرد، گفت: «ازآنجایی‌كه اوباما در آخرین روزهای كاری خود در فرمان‌های اجرائی تعلیق تحریم‌های هسته‌ای را علیه ایران تأیید كرد؛ تا چند ماه آینده نیازی به بررسی رئیس‌جمهور آمریكا دراین‌باره نیست. از طرفی مسلم است كه تلاش‌ها برای اعمال فشار بر ایران در خارج از حوزه هسته‌ای ادامه دارد». این تحلیلگر مسائل آمریكا ادامه داد: «آنها امیدوارند مقامات جمهوری اسلامی یا مردم ایران از رفتار آمریكایی‌ها خسته، سرخورده و خشمگین شوند و اقداماتی انجام دهند كه مسئولیت نقض برجام بر دوش ایرانی‌ها گذاشته شود». ابوالفتح با اشاره به تلاش‌های برخی جمهوری‌خواهان برای وضع تحریم‌های جدید علیه ایران، گفت: «این‌گونه اقدامات را می‌شد پیش‌بینی کرد و اكنون نیز هنوز مشخص نیست موفق به تصویب تحریم‌های جدید بشوند یا خیر». او درباره فرمان تازه ترامپ، توضیح داد: «براساس این فرمان، تنها كسانی ویزا دریافت می‌كنند كه دولت‌های متبوع آنها، اطلاعات مدنظر دستگاه‌های امنیتی آمریكا را ارائه كنند. به اضافه اینكه براساس این مصوبه، رئیس‌جمهور درباره كشورهایی كه از ارائه این اطلاعات خودداری كنند، تصمیم‌گیری خواهد كرد. به عبارتی، كشورهایی كه با آمریكا در این زمینه همكاری نكنند، مشمول مجازات‌هایی می‌شوند كه هنوز مشخص نیست». به گفته این تحلیلگر مسائل آمریكا، مسلم است جمهوری اسلامی ایران در این راستا با آمریكا همكاری نخواهد داشت؛ بنابراین محدودیت‌‌های صدور ویزا بیش از دیگران مشمول اتباع ایرانی خواهد شد. ابوالفتح با اشاره به اینكه خروج رسمی و نقض برجام تبعات زیادی برای آمریكایي‌ها دارد، گفت: «به همین‌خاطر بر مسائل غیرهسته‌ای مانند حقوق بشر، تروریسم، برنامه موشكی و... تمركز كرده و امیدوار هستند ایران دست به اقدامات متقابل بزند». او با تأكید بر اینكه ایران باید واكنشی مناسب به هر اقدامی از سوی آمریكایی‌ها داشته باشد، گفت: «باید دقت كنیم این واكنش‌ها، خارج از كنترل نهادهای مسئول نباشد و آمریكا موفق نشود فرایند را به سمت نقض برجام از طرف ایران سوق دهند». او افزود: «اینكه پاسخ مناسب از سوی ایران چیست نیاز به بررسی‌های حقوقی دقیق دارد؛ اما مسئله مهم این است كه واكنش احساسی نشان ندهیم و نهادهای عالی نظام دراین‌باره با بررسی دقیق تصمیم‌گیری كنند». ابوالفتح با تأكید بر اینكه «باید مراقب باشیم تا در دام آمریكایی‌ها نیفتیم»، گفت: «خطر فوری‌تر از نقض برجام از سوی آمریكا، این است كه موفق شوند ما را تحریك كرده و به سوی نقض برجام ببرند». آن‌طور كه كارشناسان و تحلیلگران مسائل بین‌الملل می‌گویند، دونالد ترامپ و همكارانش در دولت جدید آمریكا، تلاش‌های خود را برای اعمال فشار بر ایران آغاز كرده‌اند؛ اما ازآنجاکه می‌دانند ورود به مسئله برجام به‌عنوان یك پیمان بین‌المللی چند‌جانبه، برایشان هزینه گزافی خواهد داشت، راه میان‌بری انتخاب كرده و تلاش می‌كنند هم از برجام خلاص شوند و هم هزینه این كار را به ایران تحمیل كنند. -------------------------------------------- واكنش توییتری به دستور ترامپ حمید ابوطالبی، رئیس دفتر سیاسی رئیس‌جمهور، در واکنش به امضای دستور اجرائی ضد مهاجرت ترامپ در صفحه توییتر خود نوشت: «جناب آقای رئیس‌جمهور آمریکا، ملت ایران نماد هویت و تاریخ آریایی، انسانیت اسلامی، آزادی، آزادگی و انسان‌دوستی است؛ حتما منشور کورش را دیده‌اید؟ ملت ایران ملت کهن و بسیار متمدنی است؛ خشونت و ترور را برنمی‌تابد و با آن می‌ستیزد؛ حتما انوار مشعشع تمدن و فرهنگ چند‌هزارساله آن را رؤیت کرده‌اید؟ ملت ایران ملت دینداری است و به زرتشتیت، یهودیت، مسیحیت و اسلام افتخار می‌کند؛ حتما افتخارآفرینی‌های آنها را در تاریخ شنیده‌اید؟ ملت ایران ملت پرغرور و پرافتخاری است که نقش او را در تاریخ‌سازی کسی نمی‌تواند انکارکند؛ حتما تاریخ را خوانده‌اید؟ آقای رئیس‌جمهور! به یاد داشته باشید ملت ایران بیش از سه‌هزار سال استوار و سربلند ایستاده است؛ ایرانی را در طول تاریخش هیچ‌کس نتوانسته تحقیر کند». گفتنی است، حسن روحانی، رئیس‌جمهور كشورمان، نیز با انتشار پیامی در توییتر به تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر ساخت دیوار در مرز آمریکا و مکزیک واکنش نشان داد و نوشت: «بیایید به فرهنگ همسایگی کمک کنیم نه اینکه بین ملت‌ها دیوار بکشیم. بیایید فراموش نکنیم برای دیوار برلین چه اتفاقی افتاد». ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا، روز گذشته و بلافاصله پس از دیدار با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید ایالات‌متحده، راهی آنکارا شد تا با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و بن علی ییلدریم، نخست‌وزیر این کشور، درباره تجارت و امنیت گفت‌و‌گو کند. بااینهمه به نظر می‌رسد انگیزه بلندپروازانه‌تر نخست‌وزیر بریتانیا، تقویت ارتباط این کشور با گروهی از سران جهان، از جمله آمریکا، ترکیه و لهستان است؛ آن هم زمانی که رابطه لندن با متحدان کلیدی‌اش در اتحادیه اروپا به‌ویژه فرانسه و آلمان تیره‌و‌تار شده است. خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و پیروزی پوپولیستی ترامپ، نظم جدیدی به اتحادهای ژئوپلیتیک دیرین داده است و در‌این‌میان منافع بریتانیا و ترکیه در چندین جبهه، به یکدیگر نزدیک‌تر شده است. این نزدیکی منافع با تغییر دیدگاه دولت ترامپ، درباره مسائلی مانند بحران سوریه، فلسطین و روسیه هم‌زمان شده است. به باور تحلیلگران، درحال‌حاضر اردوغان و ترزا می، هر دو با اروپا مشکل دارند؛ ترکیه چندین دهه برای عضویت در اتحادیه اروپا تلاش کرده و موفق نشده است و از آن سو ترزا می و بسیاری از رأی‌دهندگان بریتانیایی هم بر این باورند خروج از اتحادیه اروپا به نفع آنهاست. گرچه اردوغان خود را ناجی دموکراسی می‌خواند، نه دشمن آن، در ماه‌های اخیر و به‌ویژه پس از کودتای نظامی ناکام جولای سال گذشته در ترکیه، اتحادیه اروپا از اردوغان به خاطر نقض حقوق بشر و فشار بر رسانه‌ها و دستگیری روزنامه‌نگاران و طیف وسیعی از مردم ترکیه، انتقاد کرد و راه پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا هم اگر نگوییم بن‌بست، دست‌کم دشوارتر از هر زمان دیگری شد. حالا و با سفر ترزا می به ترکیه به نظر می‌رسد این انتقادها اندکی بی‌اهمیت جلوه می‌کند و اردوغان هم احترام موردنیاز خود را به دست می‌آورد. بسیاری بر این باورند دیدار ترزا می با رئیس‌جمهوری ترکیه باید فرصتی برای انتقاد رو‌در‌رو از اردوغان باشد، اما به گزارش تلگراف، منبعی نزدیک به دفتر نخست‌وزیر بریتانیا «رویکرد نخست‌وزیر کاملا روشن است. به باور او مشارکت با ترکیه در مجموعه‌ای از مسائل، از همکاری دفاعی و امنیتی تا سرمایه‌گذاری در فرصت‌های تجاری برای بریتانیا و منافع ملی ما مهم است». به گفته این منبع، ترزا می می‌خواهد در پی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، روابط تجاری خود با ترکیه را افزایش دهد. علاوه بر اهداف تجاری، بریتانیا می‌خواهد در آستانه خروج از اتحادیه اروپا نشان دهد گزینه‌هایی فراتر از اروپا دارد و با توجه به عضویت ترکیه در ناتو، موضع ضدداعش و اقتصاد تشنه تجارت این کشور، اردوغان می‌تواند یکی از این گزینه‌ها باشد. بی‌شک دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده، یکی دیگر از گزینه‌هاست که در مقایسه با اردوغان بسیار تأثیرگذارتر است. ترزا می، روز جمعه و یک روز پیش از سفر خود به آنکارا، با دونالد ترامپ در واشنگتن دیدار کرد و درباره طیف وسیعی از مسائل، از جمله روابط ویژه دو کشور، روسیه، سوریه، معاهده‌های تجاری آزاد، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، پیمان ناتو و مبارزه با داعش گفت‌و‌گو کرد. دو طرف سپس در کنفرانس خبری مشترک شرکت کردند و ترزا می، گفت دو کشور بر «تعهد محکم» خود به پیمان ناتو تأکید کرده‌اند. این در حالی است که ترامپ پیش از این در سخنانی انتقادی گفته بود ناتو «کهنه و بی‌خاصیت» است. دونالد ترامپ هم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را «اقدامی عالی برای بریتانیا» توصیف کرد. رهبران هر دو کشور در این کنفرانس خبری مشترک تأکید کردند برای تقویت روابط تجاری میان ایالات متحده و بریتانیا همکاری خواهند کرد. هرچند بریتانیا تا زمان ترک کامل اتحادیه اروپا نمی‌تواند مذاکره‌های تجاری خود را آغاز کند، اما ترامپ گفته او علاقه‌مند است سریع این معامله را انجام بدهد. به گفته نخست‌وزیر بریتانیا، «توافق تجاری میان دو کشور بخشی از منافع ملی بریتانیا و آمریکا» است. ترامپ در این کنفرانس خبری تأکید کرد اعتقاد دارم روابط بسیار فوق‌العاده‌ای با ترزا می‌خواهیم داشت و با اشاره به پیچیدگی روابط بین بریتانیا و ایالات متحده، گفت روزهای بهتری در پیش روی مردم دو کشور است. رابطه با روسیه هم یکی دیگر از مسائل مورد بحث رئیس‌جمهوری ایالات متحده و نخست‌وزیر بریتانیا بود. اگرچه بسیاری از تحلیلگران بر پایه شواهد، بهبود روابط روسیه و آمریکا را پیش‌بینی می‌کنند و ترامپ هم پیش‌تر گفته بود بعضی از تحریم‌ها علیه روسیه را لغو می‌کند، اما رئیس‌جمهوری ایالات متحده در کنفرانس مطبوعاتی خود با ترزا می، گفت هنوز زود است که درباره این موضوع صحبت شود. بااینهمه او گفت داشتن رابطه خوب با کشورهایی مثل روسیه و چین نه یک نکته منفی که موضوعی مثبت است. ترزا می، اما بر تحریم روسیه از سوی اتحادیه اروپا تأکید کرد و گفت: «ما در این مورد بسیار صریح گفته‌ایم می‌خواهیم همه مواد قرارداد مینسک اجرا شود» و تا زمان اجرای کامل این قرارداد این تحریم‌ها ادامه خواهند داشت. این شاید تنها مورد جدی بود که دو طرف تا حدودی درباره آن اختلاف نظر داشتند. -----------------------------------------
سایر اخبار این روزنامه
وداع با اسلحه
به ملت گزارش دهيد
قاتل اهلی یک نسخه دارد
گلايه 200 نفر از سيف
اگر دیواری هم بین ملت‌ها وجود دارد، باید برداشت
تلاش برای تحریك ایران به نقض برجام
اختلاف دو وزير
منزوی‌کنندگان را شکست می‌دهیم
پرسپولیس فقط می‌بَرد
در رثاي حاج محمد اسماعيل دولابي
دست خالی اتهام‌زنندگان
سده و سنت‌های ایرانی
صدای پای فاشیسم...!
