روزنامه خراسان

تصمیم های سخت برای خوزستان

رعیت نواز- بی تدبیری ها و کم کاری‌ها مردم شریف خوزستان را  چنان خسته کرده که راهی به جز اعتراض به وضعیت کنونی پیدا نکردند. اعتراض هایی که اگر پیش از این به آن ها توجه می شد امروز شاهد آن نبودیم. به هر حال هم اکنون باید اعتراض های به حق مردم خوزستان شنیده شود و مسئولان مربوط باید برای حل مشکلات و رفع موانع تمام توان خود را به کار بگیرند. اما این نکته را نباید فراموش کرد که مشکلات خوزستان یک شبه به وجود نیامده و نمی شود انتظار داشت با تصمیمات آنی و در کوتاه مدت حل شود. برخی از مردم و رسانه‌های استانی در خوزستان معتقدند مسئولان استانی هیچ گاه تقصیری را به گردن نمی‌گیرند، همچنان که سیل سال ۹۸ را نتیجه پربارش بودن ایام می‌دانستند و خشکسالی امسال را نتیجه کم‌بارش بودن .  امروز می خواهیم در این گزارش در کنار بررسی راه های کوتاه مدت به واکاوی تصمیمات سختی که می تواند در آینده از مشکلات خوزستان بکاهد، بپردازیم.
 
علاج کوتاه مدت هم اکنون با توجه به مشکلاتی که برای کشاورزی و دامداری مردم منطقه به وجود آمده باید راهکارهای فوری را در نظر گرفت اما نباید بعد از رفع کوتاه مدت مشکل، مسئله خوزستان را فراموش کرد. در کوتاه مدت مسئولان استان به جای دادن وعده باید آستین همت را بالا بزنند و برای حل مشکل خوزستان به طور جهادی تلاش کنند. در کنار آن باید تا جایی که مشکل آب شرب مردم به خطر نمی افتد حقابه برای پایین دست تخصیص پیدا کند و در کنار رسیدگی به آب تک تک روستاهای پایین دست باید به کیفیت آب هم رسیدگی شود. به جز آب رسانی باید به کشاورزان خسارت پرداخت و برای تامین آب دامداران هم برنامه ریزی شود. حل مشکلات خوزستان با تصمیمات سخت اما حیاتی همان طور که در گزارش های قبل به آن پرداختیم مشکلات امروز خوزستان به دلیل تصمیمات غلط  در دوره های مدیریتی از اواخر دولت سازندگی  تاکنون حادث شده و برای حل آن باید مدیران تصمیمات سختی بگیرند که ممکن است در کوتاه مدت مخالفانی هم داشته باشد اما برای پایان یافتن مشکلات باید رودربایستی را کنار گذاشت و تصمیمی گرفت که در آینده این استان را از مشکلات امروزی  نجات دهد. 1. تصمیمی اساسی برای سد گتوند به نظر می‌رسد اگر بخواهیم به صورت پایدار مشکل آب خوزستان و تبعات زیست محیطی آن را حل کنیم در گام اول نیاز به یک پروژه مطالعاتی علمی و مستقل از ذی نفعان درباره سد گتوند است. سدی که به گفته برخی از کارشناسان به دلیل اشتباهات مهندسی و جانمایی باعث از بین رفتن زمین های کشاورزی و افزایش 25 درصدی شوری آب کارون شده است. در گزارش روز گذشته با عنوان «سرچشمه های خشکسالی خوزستان» در همین صفحه درباره این سد نوشتیم که کارشناسان گفته اند به دلیل نزدیکی اش با معادن نمک با آبگیری، 100 میلیون تن نمک را در خود حل کرد و طرحی هم که برای جلوگیری از آب شدن گنبد نمکی ارائه شد شکست خورد  و باعث شور شدن آب بزرگ ترین و مهم ترین رودخانه کشور شد. به اذعان یک پژوهش انجام شده توسط دانشگاه تهران بهترین راه علاج آن هم تعطیل شدن سد بیان شد که گفته می شود انحراف مسیر رودخانه کارون 9هزار میلیارد تومان هزینه خواهد داشت که سه برابر کل بودجه‌ای است که برای ساخت سد مصرف شده است. اما باید برای بهبود شرایط از منافعی همچون تولید برقی که از این سد حاصل می شود چشم پوشی و برای مسیر رود هم از  بیت المال هزینه کرد تا در سال های آینده مشکلات مردم کمتر شود و از شر سدی که با آن همه هزینه ساخته‌ایم، رها شویم. 2. مسئله  انتقال آب برای صنایع و کشاورزی یکی دیگر از تصمیمات بزرگی که باید گرفت در حوزه انتقال آب است.  بسیاری از کارشناسان معتقدند تعریف و اجرای برخی  طرح‌ های انتقال آب کارون و کرخه نیز می‌تواند از دلایل ایجاد بحران آبی باشد. در واقع  شاید بتوان گفت  انتقال آب برای شرب به استان‌های دیگر با رعایت همه جوانب مد نظر مانعی ندارد اما انتقال آب برای مصارف دیگر،  همچون مصارف صنعتی و کشاورزی  از جمله کارخانه های فولاد در دل کویر و فلات مرکزی هم از لحاظ قوانین بین المللی و داخلی غیرمجاز است، هم منابع آب زیرزمینی و هم محیط زیست را به خطر می‌اندازد. هم اکنون از میان طرح‌های در حال بهره برداری، بزرگ ترین طرح، موسوم به طرح بهشت آباد که به مقصد استان‌های اصفهان، یزد و کرمان و مقدار انتقال آب ۵۸۰ میلیون مترمکعب است، فعلاً متوقف شده است. اما یکی از تصمیمات بزرگی که باید مسئولان کشوری بگیرند آمایش سرزمینی است و صنایع آب بر را باید به استان های ساحلی انتقال دهند البته برخی تهدیدات خارجی برای از بین بردن صنایع توسط دشمن خارجی را اصلی ترین دلیل علاقه حاکمیت به مرکز کشور که عمدتا کشورهای خشک و بی آبی هستند می دانند که حتی در صورت صحت این فرض ،حداقل در شرایط فعلی و تغییر معادلات و توانایی های نظامی این مسئله منطقی ندارد . 3. تغییر الگوی کشت روز گذشته معاون اول رئیس جمهور در جلسه ستاد مدیریت بحران خوزستان گفته: «شلتوک کاری ها را صبح دیدم واقعا زیاد است، ولی مردم از زمین‌های خودشان اقتصاد می‌خواهند.» همین صحبت نشان می دهد هنوز عزمی جدی برای مقابله با کم آبی استان وجود ندارد. قطعا باید الگوی کشت در این استان تغییر کند و برای این کار طرح های تشویقی و البته کشت های جایگزینی که درآمد آن نسبت به شلتوک و نیشکر خیلی متفاوت نباشد و کشاورزان را به کاشت آن ترغیب کند، قطعا در کوتاه مدت اعتراض ها و ممانعت هایی در پی خواهد داشت اما در صورتی که کشاورزان از کاشت محصولات جایگزین سود مناسبی ببرند رفته رفته می توان کشت های  دیگری را با شلتوک که آب زیادی می برد و نیشکر که پساب آن باعث آلودگی آب می شود، جایگزین کرد. البته وزارت جهاد کشاورزی «کنجد» را به عنوان کشت جایگزین به کشاورزان معرفی کرده اما به گفته کارشناسان برای ترویج این الگوی کشت اقدام مؤثری صورت نگرفته است و بیشتر کشاورزان ترجیح می‌دهند به کشت برنج که سود بالایی دارد ادامه دهند. بیمه ضعیف محصولات کشاورزی و دام‌ها و پرداخت نشدن «خسارت نکاشت» نیز دو عامل مهم دیگری است که موجب شده کشاورزان از چارچوب ‌هایی که جهاد کشاورزی استان برای کشت محصولات کشاورزی ارائه می‌دهد، تبعیت نکنند. این در حالی است که جبران مؤثر خسارت های کشاورزان و دامداران می‌تواند منجر به همکاری بیشتر آن ها با چارچوب ‌های اعلامی و ابلاغی شود. 4. نفت؛ مهمان ناخوانده هورالعظیم همان گونه که بسیاری از فعالان محیط زیست مطرح می‌کنند، نقش شرکت های نفتی در بروز و تشدید چالش‌های زیست محیطی در خوزستان به ویژه در تالاب هورالعظیم را نمی‌توان نادیده گرفت. به گفته برخی از فعالان محیط زیست شرکت های نفتی فعال در محدوده تالاب هورالعظیم مانع از آبگیری بخش هایی از این تالاب شده اند. به گفته سید عادل علاء، معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، پیمانکاران شرکت نفت ۷۰ درصد تالاب را تخریب کرده اند و برای این که به تأسیسات نفتی آسیب نرسد، مخازن ۳، ۴ و ۵ تالاب برای فعالیت میدان‌های نفتی خشک نگه داشته شد و اجازه ورود آب به این قسمت‌ها داده نشد. بر این اساس و با توجه به این که معیشت و سلامت مردم منطقه به این تالاب وابسته است لازم است که مسئولان مربوط بر گسترش میادین نفتی در محدوده هورالعظیم نظارت بیشتری داشته باشند و در صورت نیاز یا از ادامه حفاری و استخراج نفت ممانعت به عمل بیاید یا شرکت های نفتی متعهد شوند استانداردهای زیست محیطی را رعایت کنند و تکنولوژی حفاری در آب را به کار گیرند . البته باید حق آلایندگی را که نفت در این سال ها پرداخت نکرده هم به این استان تخصیص داد.ضمن این که خیلی از کارشناسان معتقدند با آبگیری هورالعظیم می توان روی جنبه های معیشتی و طرح های گردشگری آن نیز حساب کرد. 5. همسان سازی قیمت انرژی به اعتقاد برخی از کارشناسان یکی دیگر از عواملی که باعث بحران آب در کل کشور از جمله خوزستان شده، قیمت‌گذاری دستوری انرژی در کشور است. محمد صادق الحسینی تحلیل‌گر اقتصادی در رشته توئیتی در خصوص بحران به وجود آمده در بخش آب و انرژی در کشور که بخشی از آن را می خوانید، نوشت: «این که کشاورزی نابهره‌ور و غیر دیم ۸۵درصد  کل آب کشور را مصرف می‌کند و بیش از ۶۰درصد منابع زیر زمین را، این که مصرف سرانه ما در مجموع انرژی‌ها ۳ تا ۷ برابر دنیاست، همه و همه به دلیل مفت بودن انرژی در این کشور است که باعث می شود انرژی و محیط زیست بخشی از محاسبه هیچ بنگاه اقتصادی و هیچ نهاد دولتی و هیچ کشاورز و هیچ مصرف‌ کننده‌ای نباشد. حتی برق ارزان سبب شده واژه‌ای به نام چاه غیرمجاز در این کشور معنی پیدا کند و آب ارزشمند زیرزمینی به رایگان پای محصولی ریخته شود که هیچ ارزش‌ افزوده‌ای برای کشور ندارد.» هرچند آزادسازی قیمت حامل های انرژی می تواند شوک بزرگی به اقتصاد کشور وارد کند اما کارشناسان معتقدند این تصمیم قطعا باید با لحاظ کردن ملاحظاتی چون پرداخت یارانه نقدی به جامعه هدفی که از این طرح بیشتر ضربه می بیند و همچنین پرداخت ما به ازای دریافت به صنایع تولیدی آب و برق و به روز کردن آن ها  انجام شود و اگر مردم در این افزایش قیمت ها سهیم نشوند ‏بحران های بزرگ تری در آینده پیش رو خواهد بود. 6. احداث تصفیه خانه آب شرب و جمع آوری فاضلاب یکی دیگر از تصمیماتی که باید برای حل مشکلات بهداشتی و محیط زیستی در خوزستان صورت بگیرد این است که وزارت نیرو موظف شود برای اهواز و سایر شهرهای خوزستان تصفیه خانه آب بسازد تا مردم آب شرب سالم بنوشند، از آن طرف باید لوله  جمع آوری خانه فاضلاب هم برای شهرهای این استان کشیده شود تا رودخانه های استان تبدیل به کانال فاضلاب نشوند و وضعیت بهداشتی استان به حالت استاندارد برگردد. 7. تصمیم ویژه اشتغالی  از تصمیمات دیگری که محقق شدن آن نیاز به عزمی راسخ دارد حل معضل بیکاری در این استان است. در حالی که این استان پر از شهرک ها و چاه های نفتی است اما جوانان این استان سهم کمی از آن دارند. باید تصمیم گرفته شود در مجموعه های نفتی از نیروهای بومی همان منطقه استفاده و بخشی از درآمد این شرکت ها صرف بهبود وضعیت خوزستان شود. البته ایجاد مشوق هایی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در این استان هم می تواند در کنار توسعه استان به ایجاد شغل برای مردم منطقه کمک کند. 8. توجه به حقوق عامه همان طور که نوشتیم مشکلات خوزستان نتیجه عملکرد چهار دولت پس از جنگ تحمیلی است. معضلاتی که به رغم اختصاص بودجه های کلان باز هم به قوت خود باقی است و بیشتر به دلیل ترک فعل یا سوء مدیریت در این استان بوده است و از آن می‌توان به عنوان یکی از مصادیق حقوق عامه نام برد.لذا خوزستان می تواند یکی از نمونه های اصلی ورود جدی به مقوله پیگیری قضایی حقوق عامه و ترک فعل ها باشد. با توجه به رویه چند سال اخیر قوه قضاییه و تاکیدات صریح رهبر انقلاب در تبیین خط مشی قوه قضاییه و تاکید بر پیگیری و مطالبه حقوق عامه، پیگیری این حقوق درباره آب خوزستان از چهار دولت گذشته از مسئولان ملی تا مسئولان استانی باید مورد توجه دستگاه قضا قرار بگیرد. اقدامی که اگر به درستی به سرانجام برسد می تواند امید تازه ای نه تنها به خوزستان که به کل ایران تزریق کند. 9. مردم مطلع باشند با توجه به آن چه خواندید به جز تصمیمات کوتاه مدت باید تصمیمات سخت، پر هزینه و البته زمان بری را هم برای حل باثبات مسئله خوزستان گرفت. موضوعی که با توجه به وعده های توخالی و عمل نشده پیش از این مسئولان کشوری و استانی می‌تواند به معنای وعده‌های سرخرمن قبلی تلقی شود اما باید در کنار راه های کوتاه مدت حل بحران که پیش از این به آن اشاره کردیم این تصمیمات سخت و زمان بر گرفته شود و با ترسیم یک چشم‌انداز روشن و منابع ملی مشخص، در یک چارچوب زمان بندی شده می‌توان در کنار حل ریشه ای مشکلات خوزستان اعتماد مردم را جلب کرد و از آن جایی که مردم خوزستان مردمی نجیب و صبور هستند در این راه کمک حال مسئولان خواهند بود تا مسئله خوزستان حل شود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
«حشاشین» چرا ممنوع شد؟ و چرا حالا ممنوع شد؟! (شهروند)پايان يك راهبرد (اعتماد) گرگ سیاست اسرائیل چگونه مقابل ایران زانو زد؟ (یادداشت روز) (کيهان) آقایان زیباکلام، فاضلی، ارمکی! این بود غایت لیبرال‌بودن شما؟! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
نمره ناپلئونی بهداشت و درمان روحانی نخستین تصاویر ایرانی حرم رضوی با دوربین «آقارضا عکاس‌باشی» سهند و مکران در سن پترزبورگ گردباد سهمگین کرونای هندی در مشهد طاهره هر لباس را فقط 2 بار می‌تواند بپوشد لبنان؛آوردگاه جدید غرب و شرق؟ روز طلایی ایران در المپیک تصمیم های سخت برای خوزستان پایتخت در مسیر مختارنامه اعتراف جهانگیری و اسلام هراسی ماکرون ۲ بار قصاص برای پلنگ سیاه ! شکست های عبرت آموزو توفیق های نسبی اقتصادی دولت بساط مرگ در حاشیه جاده وانت‌آبی، قُلدر چارشونه کِشتی