ابلاغیه‌ای برای بهبود فضای اخلاقی و فرهنگی ورزش

یکی از مصوبات روی زمین مانده شورای عالی انقلاب فرهنگی که دیروز ابراهیم رئیسی آن را ابلاغ کرد، مربوط به ورزش بود. مصوبه اصلاح و تکمیل «کمیسیون فرهنگی ورزش و تربیت بدنی ورزش کشور»، یکی از مهم‌ترین کمیسیون‌هایی که با وجود کارکرد بااهمیتی که برای سوق به اخلاق‌گرایی در ورزش دارد کمتر مورد توجه متولیان ورزش قرار گرفته و همواره در حاشیه بوده است.
در حالی «شناخت و شناساندن ارزش‌های دینی و ملی و تهیه سیاست‌های فرهنگی در قلمرو تربیت بدنی جمهوری اسلامی و منشور اخلاق ورزش، ارتقای فرهنگ دینی و اخلاق حرفه‌ای در محیط ورزش و میان ورزشکاران و تحقق سیاست‌های کلان فرهنگی و اجتماعی نظام و مهندسی فرهنگی در تربیت‌بدنی» از اهداف کمیسیون فرهنگی ورزش و تربیت بدنی ورزش کشور است که نگاهی به وضعیت فعالیت‌هایی که در ورزش برای رسیدن به این اهداف شده، ناامیدکننده است و به جای فعالیت عملی برای رسیدن به هدف‌های تبیین شده، تنها به جلسات متعدد بسنده شده، جلساتی که خروجی مشخص و قابل اشاره‌ای در ورزش نداشته است.
بیراه نیست که تا امروز توجه به مسائل فرهنگی و اخلاقی چه در سطح ورزش قهرمانی و چه در سطح ورزش حرفه‌ای کمتر مورد توجه قرار گرفته تا جایی که چنین دغدغه‌هایی هیچگاه در اولویت‌های مسئولان تصمیم‌گیرنده ورزش نبوده و خیلی وقت‌ها نگاه لب طاقچه‌ای و نمادین به چنین فاکتور مهمی در ورزش شده است.
نتیجه نگاه حاشیه‌ای به مقوله مهمی مانند فرهنگ و اخلاق در ورزش سبب شده ناهنجاری‌های اخلاقی و فرهنگی در بین برخی قهرمانان و ورزش‌هایی که بیشتر در تیررس توجهات هستند بالا بگیرد تا جایی که امروز در برخی بخش‌های ورزش شاهد بحران‌های فرهنگی و بی‌توجهی به فاکتور‌های باارزشی مانند اخلاق و پهلوانی هستیم. یکی از نمونه‌های بارز چنین خروجی را می‌توان در فوتبال مشاهده کرد. رشته‌ای که با توجه به فراگیری زیادی که در سطح جامعه دارد، همواره یکی از رشته‌هایی بوده که قدرت تأثیرگذاری رفتاری و اجتماعی زیادی در سطح جامعه داشته است.


ظرفیت بالایی که می‌توان از آن برای پیشبرد اهداف فرهنگی و اخلاقی استفاده کرد، اما بی‌توجهی و کنار گذاشتن وظایف فرهنگی و آموزشی باعث شده فوتبال با توجه به چرخش چندهزار میلیاردی‌اش در سال که ۹۹ درصد آن از بودجه دولتی تأمین می‌شود، تبدیل به یک حیاط خلوت برای گسترش فساد و ترویج ناهنجاری‌های مختلف شود. مسائلی که با وجود اینکه حساسیت نهاد‌های نظارتی را هم کم و بیش به دنبال داشته، اما سال به سال شاهد وضعیت اسفناک‌تری از نظر فرهنگی و اخلاقی در فوتبال کشور هستیم و برنامه‌های فرهنگی این رشته در برگزاری مراسم تواشیح و نصب بنر خلاصه شده است.
چنین نوع نگاه کم‌عمقی به ترویج فرهنگ و اخلاق در ورزش را می‌توان در ورزش‌های دیگر هم دید. معضلی که نشان می‌دهد مدیران و تصمیم‌گیرندگانی که روی صندلی‌های مدیریتی چه در وزارت ورزش، چه در فدراسیون‌ها و چه باشگاه‌ها نشسته‌اند، درک و شناختی از مسائل فرهنگی ندارند. این عدم درک وقتی با نداشتن دغدغه درباره چنین موضوع مهمی همراه شود، خروجی آن وضعیت ناهنجار فرهنگی امروز ورزش می‌شود که از سوی دستگاه‌های تصمیم گیر کمتر اراده و تحرکی برای ساختن یک قهرمان بااخلاق که مسئولیت اجتماعی‌اش به او آموزش داده شود، دیده می‌شود.
چنین بی‌مسئولیتی آشکاری در باب گسترش اخلاق و ارزش‌مداری در ورزش، خروجی نگاه مدال‌محوری مسئولان است که فقط برای جسم یک ورزشکار برنامه‌ریزی می‌کنند و برای رشد رفتاری و اجتماعی یک قهرمان برنامه‌ای روی میز ندازند. به همین خاطر حضور قهرمانان بااخلاق نه خروجی فعالیت‌های مسئولان ورزش، بلکه یک پدیده خودساخته است که نباید آن را به عملکرد مدیریتی ورزش کشور نسبت داد.
در این شرایط ابلاغ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره اصلاح و تکمیل کمیسیون فرهنگی ورزش و تربیت بدنی کشور می‌تواند یک نقطه سرخط برای بهبود فضای اخلاقی و فرهنگی ورزش باشد که در دوره‌های گذشته وزارت ورزش، نگاهی نمادین به آن وجود داشته و از این رو انتظار می‌رود با مستقر شدن دولت سیزدهم، حمید سجادی وزیر جدید ورزش به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی ورزش و تربیت بدنی این کمیسیون از برگزاری جلسه‌هایی که خروجی ندارد خارج شود و با برنامه‌های عملی و تدوین منشور اخلاقی، شاهد رشد فاکتور‌های فرهنگی در ورزش کشور باشیم. فاکتوری که باید در دوره جدید وزارت ورزش در لیست اولویت‌های سجادی قرار بگیرد و برنامه‌ریزی جهت عملی شدن اهداف کمیسیون مربوطه صورت گیرد تا از حاشیه به متن فعالیت‌ها آورده شود.