ایپدمی را نمی‌توان با آزمون و خطا مهار کرد آمارهای ابتلا و مرگ روی موج نوسان

درصد پوشش واکسیناسیون باید از ۷۰ درصد به ۸۵ درصد افزایش پیدا کند؛ چرا که واریانت‌های جدید در راه است. اثربخشی واکسن ۱۰۰ درصد نیست و به تنهایی نتوانسته و نخواهد توانست ما را به شرایط عادی زندگی برگرداند. کرونا در صورت صفر شدن تعداد مرگ‌های روزانه، کنترل می‌شود.
به گزارش همشهری‌آنلاین، چهره آرام کرونا در ۳ روز گذشته، تغییر کرده است؛ در حالی که با قرار گرفتن موارد مرگ‌های روزانه به زیر ۲۰۰ نفر در شانزدهم مهر و کاهش تعداد مرگ‌ها به کمتر از ۱۰ هزار نفر در یک شبانه‌روز، حالا اما، میزان مرگ‌ها و ابتلاهای روزانه جان دوباره روند صعودی به خود گرفته است. نوسان در تعداد مرگ و ابتلا در شرایطی است که سرعت گرفتن واکسیناسیون در کشور، انتظار کنترل و مهار کرونا را در جامعه تقویت کرده بود و در گوشه و کنار خبرهای امیدوارکننده‌ای درباره پایان نزدیک شیوع کرونا شنیده می‌شد.
حالا اما در روزهایی که محدودیت‌های کرونایی به طور غیررسمی حذف شده، بیماریابی کمرنگ شده و موارد ابتلا در میان واکسن‌زده‌ها هم کمی بالاتر رفته است، گمانه‌زنی‌ها از وقوع ششمین پیک کرونا حکایت دارد. پیکی که حمید سوری، رئیس کارگروه بهداشت و پیشگیری قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا رقم خوردن آن را بسیار محتمل می‌داند و معتقد است که نباید فریب میزان واکسیناسیون و واردات واکسن را خورد، چرا که کرونا در حال تغییر چهره است و همزمان با واکسیناسیون خودش را تقویت می‌کند. این وضعیت جامعه را درمعرض خطر جدی قرار داده است. سوری از وضعیت مدیریت کرونا در کشور انتقاد دارد و می‌گوید که همچنان از روش آزمون و خطا استفاده می‌شود و تصمیم‌گیری‌ها مبتنی بر شواهد علمی نیست. او در این گفت‌وگو توضیح بیشتری درباره وضعیت فعلی و آینده شیوع کرونا در کشور می‌دهد.
پس از کاهش قابل توجه شمار مرگ‌های کرونایی، بار دیگر با افزایش موارد فوت و ابتلای روزانه مواجه شده‌ایم. به‌نظر شما دلیل این نوسان در آمار آن‌هم پس از تزریق بیش از ۴۵ میلیون دوز واکسن نوبت اول چیست؟


نوسانی بودن ابتلا و مرگ در کشور، حاکی از تداوم جنگ ویروس و انسان است و نشان می‌دهد که ما احتمالا برنامه‌های مستمر و پایداری برای مقابله با اپیدمی نداشته و نداریم. این درحالی‌است که کشورهای دیگر، از ابتدای شیوع کرونا تاکنون، یک تا ۲ پیک را پشت سر گذاشته‌اند و برنامه‌های پیشگیرانه آنها استمرار دارد. ما شاهد چنین وضعیتی در کشور خودمان نیستیم. بازیگران مدیریت کرونا، سیاستگذاران و مردم هستند که با روش‌های نادرست باعث شده‌اند تا استمرار برنامه‌های پیشگیرانه به دلایلی ازجمله عادی‌انگاری و نبود سیاست‌های دقیق، نیمه‌کاره بماند. مثلا در دوره‌ای‌ سیاست مراقبت در خانه برای افراد مبتلا به کرونا را اجرا می‌کنیم، اما پس از مدتی حذف می‌شود یا قبلا تماس افراد با مبتلایان، به خوبی رصد می‌شد، اما پس از مدتی رها شد. شرایطی که ما در آن قرار داریم، قطعا پیک ششم را رقم می‌زند.
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که به‌گفته مسئولان نظام سلامت، پوشش واکسیناسیون در کشور به عدد خوبی رسیده است و حتی اعلام می‌شود که پیک پنجم فروکش کرده است. به اعتقاد شما، ما هم‌اکنون در شرایط قابل‌قبولی به‌سر می‌بریم؟
واکسیناسیون عمومی در اپیدمی‌ها با هدف رساندن سطح ایمنی جامعه به نقطه‌ای که گردش ویروس را به حداقل برساند، انجام می‌شود. سطح ایمنی جامعه باید با توجه به میزان بیماری‌زایی یا عامل بیماری‌زا افزایش پیدا کند. البته با توجه به اینکه واریانت‌های موجود در مقایسه با واریانت کلاسیک (ووهان) سطح بیماری‌زایی بالاتری دارد، ما مجبوریم درصد پوشش واکسیناسیون را از اعدادی که در گذشته حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد تعیین کرده‌ بودیم، بالاتر ببریم و به ۸۰ تا ۸۵ درصد تزریق هر دو دوز برسانیم تا اطمینان پیدا کنیم که چرخش ویروس در جامعه به‌شدت کند شده و احتمال بیمار شدن به حداقل ممکن رسیده است. درحالی‌که هم‌اکنون ما با این عدد فاصله زیادی داریم، مجموع واکسیناسیون ۲ دوز ما به یک‌چهارم جمعیت اولویت‌دار هم نرسیده است. همه اینها برای ایجاد ایمنی با واکسیناسیون در شرایطی مطرح می‌شود که ماهیت بیولوژیکی ویروس تغییر نکند یا تغییرات آن موجب افزایش شدت بیماری یا واکسن‌گریزی نشود. این را هم باید درنظر داشته باشیم که اثربخشی واکسن ۱۰۰ درصد نیست و به‌تنهایی نتوانسته و نخواهد توانست ما را به شرایط عادی زندگی برگرداند. البته واکسن میزان خطر را کاهش می‌دهد، اما تجربه کشورهایی که صرفا براساس واکسیناسیون عمل‌ کرده‌اند، نشان می‌دهد که عامل کافی برای بازگشت به شرایط عادی به شمار نمی‌رود. این کشورها ناچار شده‌اند، دوباره سختگیری‌های کرونایی را در پیش بگیرند؛ مثل الزامی کردن استفاده از ماسک در محیط‌های بسته.
پس با این وضعیت حتی با پوشش کامل واکسیناسیون هم نمی‌توانیم مدعی مهار کرونا در کشور باشیم و همچنان خطر رقم خوردن پیک‌های متوالی وجود دارد؟
آن چیزی که به‌عنوان کنترل می‌شناسیم و مطرح است عدد صفر مرگ‌هاست؛ یعنی دیگر هیچ موردی از مرگ گزارش نشود؛ البته در مورد ابتلا چنین انتظاری وجود ندارد. ویروس همچنان در جامعه در حال گردش است و موارد ابتلا کم نیست. باید یکی از اقدامات کاهش شدت ابتلا باشد که موثرترین راه آن واکسیناسیون است؛ با این حال باز هم این روش کافی نیست؛ به همین دلیل باید گروه‌های پرخطر تحت محافظت و مراقبت بسیار ویژه قرار گیرند. باید بررسی شود که این افراد در کجا متمرکزند، چرا بیمار شده‌اند و چه ویژگی‌های جسمی دارند.
پس از شناسایی آنها و مشخص شدن دلایل موجود و مراقبت‌های ویژه، آن وقت می‌توان انتظار کنترل کرونا و رسیدن تعداد مرگ‌ها به صفر را داشت. در میان ۳ گزینه مرگ، ابتلا و بستری، مرگ و بستری مهم‌ترین عوامل کنترل بیماری به شمار می‌روند، اما باید تحلیل درست و مستمری از نوسانات فوت ناشی از کرونا صورت بگیرد تا مشخص شود مثلا کدام بیماری‌های زمینه‌ای گروه پرخطر، عامل اصلی مرگ یا ابتلاست. بر این اساس اگر درنظر بگیریم که دیابتی‌ها بیشتر در معرض خطرند و برای مثال ۲۰ درصد سهم مرگ کرونا به آنها تعلق دارد، با مراقبت‌های لازم این ۲۰ درصد را حذف کنیم. باید سهم خطر در گروه‌های مختلف شناسایی شود و سازوکارهای مناسب براساس اولویت‌بندی‌هایی که انجام می‌دهیم، پیگیری شود. از سوی دیگر حتی با وجود پوشش حداکثری واکسیناسیون هم باید وضعیت جامعه از نظر ابتلا و در معرض خطر آلودگی بودن رصد شود .
در این شرایط، چطور می‌توان مدارس را بازگشایی کرد؟
اگر بخواهیم مدارس را بازگشایی کنیم، با فرض فراهم شدن سازوکارهای لازم، به هیچ‌وجه نباید دانش‌آموزان در مدرسه رها شوند و تصور شود که با تزریق واکسن، کرونا تمام‌شده است.
ضرورت دارد با انتخاب تصادفی بخشی از جامعه دانش‌آموزی، سطح ایمنی آنها هر هفته و به‌صورت مرتب مورد ارزیابی قرار بگیرد تا میزان خطری که آنها را در مواجهه با ویروس کرونا تهدید می‌کند، مشخص شود. به علاوه اینکه باید به‌طور مرتب تغییرات ژنتیک واکسن رصد شود که اگر تغییراتی صورت گرفت بلافاصله با جهش‌های ویروس، عکس‌العمل مناسب داشته باشیم. واکسن‌ها هیچ تضمینی برای اثرگذاری یکسان روی واریانت‌های مختلف ندارند و با بالا رفتن پوشش واکسیناسیون ویروس هم برای بقای خود تلاش می‌کند که این تلاش به‌صورت جهش جدید خودش را نشان می‌دهد.
جهش ویروس سبب می‌شود واکسن‌های قبلی با کاهش اثربخشی مواجه شوند و شانس ابتلا حتی در افرادی که ۲دوز واکسن دریافت کرده‌اند هم بیشتر شود. ما اکنون شاهد این اتفاق هستیم؛ یعنی افراد با وجود تزریق ۲دوز واکسن مبتلا و حتی جانشان را از دست می‌دهند. علاوه بر اینکه ما نمی‌توانیم هیچ پیش‌بینی علمی از آینده واکسیناسیون داشته باشیم؛ چرا که در چند روز اخیر هم با وجود روند کاهشی پیک پنجم باز هم تعداد بستری‌ها در مراکز درمانی افزایش پیدا کرده و آمار فوتی‌ها در ۲روز اخیر افزایشی شده است.
به نظر شما در این شرایط چه باید کرد؟ آن هم در شرایطی که زمان زیادی از شیوع کرونا در کشور می‌گذرد و امیدهای زیادی به مهار پاندمی با تزریق واکسن وجود دارد.
درست است که مردم خسته شده‌اند و ما باید به سمت عادی شدن شرایط پیش برویم. درست است که جامعه از طولانی شدن اپیدمی آسیب دیده اما این به معنای بازگشت به وضعیت عادی با گرفتن تصمیمات ناگهانی و بدون مستندات قوی نیست. واردات و تولید واکسن، واکسیناسیون و عددهای اعلام شده، نباید ما را فریب دهد. فریب خوردن از این وضعیت یعنی جامعه را در معرض خطر جدی قرار دادن. تصمیم گرفتن در حوزه واکسیناسیون به هیچ عنوان ساده نیست. این اتفاق نیازمند همکاری و همراهی تمام ظرفیت‌های علمی و فنی کشور است، بنابراین تا وقتی این وضعیت ایجاد نشود به نتیجه مورد نظر نمی‌رسیم. ما هنوز نمی‌دانیم واقعا بازگشایی مدارس درست است یا نادرست؟ کسانی که می‌گویند درست است، مستندات علمی محکمی ارائه نکرده‌اند. درباره واکسن کودکان هم وضعیت به همین گونه است و هنوز نمی‌دانیم واکسیناسیون آنها با واکسن‌های موجود کار درستی است یا خیر؟ اگر چنین اقداماتی با خطا همراه باشد، هزینه‌های گرانی به کشورمان تحمیل خواهد کرد. اما برای اینکه بتوانیم مدیریت درستی برای پاندمی داشته باشیم، باید چند مولفه را مدنظر قرار دهیم؛ یکی اراده، دوم تعهد و سوم همکاری و مشارکت بین بخشی. ما ارزیابی درستی از وضعیت خطر در کشور نداریم و حتی معیارهایی مثل رنگ‌بندی شهرها هم شاخص‌های کاملا اشتباه و انحرافی دارند. مدت‌هاست که می‌گوییم رنگ‌بندی ایراد دارد و باید اصول استاندارد را برای آن در نظر گرفت، اما توجهی نمی‌شود. باید اپیدمی به عنوان یک اولویت در نظر گرفته شود و تصمیم‌ها بدون استناد علمی و قوی صورت نگیرد، چیزی که تاکنون در کشور ما وجود نداشته است.
از این به بعد با توجه به شرایط موجود، واکسیناسیون میلیونی، خطر وقوع پیک ششم و ... چه باید کرد و چه استراتژی در پیش گرفته شود؟
تصمیمی که فکر می‌کنم برای مدیریت کرونا موثر است، از تجربه کنترل بیماری در استان سیستان و بلوچستان نشات می‌گیرد. آن زمان به عنوان نماینده تام‌الاختیار وزیر بهداشت وقت، اقداماتی را در این استان انجام دادم تا ثابت شود اگر مولفه‌های علمی اجرایی شوند، اپیدمی کرونا قابل کنترل و مهار است. در منطقه‌ای که آمار فوتی‌ها در آستانه ۳ رقمی‌شدن بود با گذشت زمان و در روزهای متعدد به صفر رسید. این اتفاق تصادفی رخ نداد و با اقدامات علمی می‌توان به چنین دستاوردی رسید. اما در کشور ما به چنین مستندات علمی اعتقادی نیست و توجهی به آن نمی‌شود. بنابراین اولین قدم اتخاد تصمیم‌های علمی و درست است. ایپدمی را نمی‌توان با آزمون و خطا مهار کرد. هر سیاستی که قرار است اجرایی شود باید عواملی که گفته شد در آن رعایت شود. در فروردین سال ۹۹، دولت وقت راجع‌به طرح هوشمند مقابله با اپیدمی صحبت کرد. ۱۶ فروردین همان سال، من در مصاحبه با شبکه خبر اعلام کردم آن طرح به نتیجه نمی‌رسد چراکه سازوکارهای علمی برای رسیدن به هدف تعیین نشده بود. درباره طرح جدید هم چنین وضعیتی وجود دارد. البته اکنون من در جبهه مطالبه‌گری مردم حضور دارم معتقدم که مسئولان تصمیم‌گیرنده درباره این طرح باید به روشنی درباره تصمیم‌گیری و اعمال مداخلات مناسب در طرح مدیریت هوشمند کرونا پاسخ دهند.
سایر اخبار این روزنامه
«بابک کوهستانی» درباره تاثیر کرونا بر روند آموزش موسیقی به کودکان می‌گوید جای خالی اجراهای گروهی جلال خوش‌چهره ایران و آشفتگی در همسایه‌ها سفرهای منطقه‌ای امیرعبداللهیان با چه دستاورد مهمی همراه بود؟ خیز بلند ایران برای تقویت روابط با همسایگان اقبال افکار عمومی از رزمایش «فاتحان خیبر» در مرز‌های شمال غرب از کجا می‌آید؟ خروش غیرت ایرانی از رود ارس ایپدمی را نمی‌توان با آزمون و خطا مهار کرد آمارهای ابتلا و مرگ روی موج نوسان رزمایش مشترک پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ برگزار شد نمایش قدرت نیروهای نظامی در قلب ایران جبران کسری بودجه با انتشار اوراق خطای راهبردی است از دست رفتن فرصت طلایی نفت ۸۰ دلاری «ابتکار» احتمال کاهش قیمت دلار پس از به نتیجه رسید مذاکرات را بررسی کرد سیگنال عراقچی به بازار؟ محسنی اژه‌ای: می‌توان بسیاری از مسائل را با مردم در میان گذاشت امیرعبداللهیان خبر داد نهایی شدن جمع‌بندی‌ها در زمینه مذاکرات وین در آینده نزدیک مذاکره با چینی‌ها برای ساخت مسکن در ایران تساوی ایران و کره در سکوت آزادی «بازی مرکب» برنده نداشت پیشنهاد برگزاری جلسات کمیسیون طرح صیانت پشت درهای بسته مطرح شده است جلسات بررسی طرح صیانت محرمانه می‌شود؟