ناگفته‌ها از دورهمی صد دانه یاقوت

 آمدن پاییز، نشانه‌های زیادی دارد، از ریختن برگ‌ها و سرد شدن هوا بگیرید تا جا خوش کردن انار در ویترین میوه‌فروشی‌ها. اما انار فقط یک میوه معمولی نیست! از  شعر نوستالژیک «صد دانه یاقوت، دسته به دسته، با نظم و ترتیب، یک‌جا نشسته...» بگیرید تا سبک نوش‌جان کردنش که معمولا چند نفر از اعضای خانواده باید دور هم جمع شوند، آن را دانه کنند، با هم گپ بزنند و... .  شهر ساوه هم از قدیم و ندیم با انارش معروف شده است. هنوز هم که هنوز است میوه‌فروش‌های دوره‌گرد یا حتی مغازه‌دارها برای معرفی و تبلیغ انارشان می‌نویسند انار ساوه موجود است! واقعیت اش را هم بخواهید انار ساوه ویژگی‌های خاص خودش را دارد که از جمله طعم ملس آن است. «حسین قربانی»، 57 ساله، یکی از باغ‌داران موفق در ساوه است. او هم اکنون بیش از 20 هکتار باغ انار دارد. در پرونده امروز زندگی سلام با او درباره این میوه، سختی‌های کاشت و برداشت آن و... گفت‌و‌گو کردیم، از خواص انار گفتیم و این‌که چرا ساوه، قطب انار در جهان است؟
برداشت انار با شروع پاییز شروع می‌شود
این باغ‌دار که این روزها حسابی سرش شلوغ است، در ابتدای صحبت‌هایش می‌گوید: «برداشت انار معمولا از اوایل مهر شروع می‌شود ولی من معتقدم باید انار کامل برسد تا برداشت را شروع کنیم. کیفیت انار ساوه هم نسبت به بقیه جاها، چیز دیگری است. انار در جاهایی که تغییر دمای شب و روز بیشتر باشد، کیفیت اش بهتر می‌شود. در اقلیم ما تغییر دما خیلی زیاد است. مخصوصا در شهریور و مهر این تغییر دما بیشتر هم می‌شود بنابراین کیفیت محصول‌مان بالاتر می‌رود».
معمولا خانوادگی برداشت می‌کنیم
تصاویر منتشر شده از برداشت انار، نشان می‌دهد که این کار در کنار اعضای خانواده انجام می‌شود. قربانی در این باره می‌گوید: «قدیم‌ترها چنین چیزهایی بیشتر مرسوم بود منتها الان نسبت به گذشته، کمتر است. فصل انار مثل زعفران در خراسان است یعنی وقت برداشت اش محدود است، به دلیل همین محدودیت زمانی مجبوریم برای برداشت، روز و شب تلاش کنیم و همه اعضای خانواده هم کمک می‌کنند تا کار سریع‌تر انجام شود».
انار را از ما کیلویی 8 هزار تومان می‌خرند و در بازار 30 هزار تومان می‌فروشند
«الان انار باکیفیت حتی در ساوه خودمان تا کیلویی 30 هزار تومان به فروش می‌رسد. البته همان‌طور که می‌دانید این پول، دست باغدار را نمی‌گیرد». قربانی ادامه می‌دهد: «هر میوه‌ای در شهر خودش گران‌تر است، این مرسوم است. دلیلش این است که مردم ساوه انار شناس هستند و فقط محصول خوب می‌خرند بنابراین طبیعی است که قیمت میوه درجه یک بیشتر باشد. به‌طور کلی، نزدیک 20 هزار هکتار باغ انار در ساوه داریم. با کیفیت‌ترین میوه در استان می‌ماند، مقدار زیادی از آن صادر می‌شود، اضافه‌اش در قدم اول می‌رود تهران و بعدش اگر چیزی باقی بماند به شهرهای دیگر ارسال می شود. برای خرید محصول یک عده می‌آیند و محصول باغ انار را روی درخت می‌خرند. امسال در حدود کیلویی هشت و در نهایت 12 هزارتومان، معامله شد».


شغل باغداری انار، مرخصی ندارد
قربانی درباره سختی‌های داشتن باغ انار و هزینه‌هایش می‌گوید: «سال 86 به جز استان فارس، سرمای شدید باعث شد تا درخت‌های انار در همه کشور سرمازده شود. بعد از آن ماجرا، تقریبا سه سال طول کشید تا دوباره باغ‌ها، محصول با کیفیت بدهند. حداقل سه سال، هم هزینه باید کرد و هم نمی‌توان محصول خوبی برداشت کرد بنابراین خیلی به کشاورز فشار می‌آید. من قبلا حدود 40 هکتار زمین داشتم اما سال 95 باغ های‌مان را سرما زد، الان حدود 20 هکتار دارم. اولین سختی این کار، همزمانی فصل برداشت با شروع پاییز و فصل سرماست. همچنین درخت انار حداقل سالی دو بار هرس می‌خواهد. خیلی از درخت‌ها، دو یا سه سال یک بار باید هرس شوند، بعضی‌ها حتی سه بار در سال درخت‌های انار را هرس می‌کنند تا کیفیت محصول، بهتر شود. برای هر دو هکتار، شما نیاز به یک کارگر ثابت دارید. این به جز زمان هرس، برداشت، شخم‌زدن، رسیدگی به درختان و... است و در آن مواقع، قطعا نیاز به کارگر اضافه خواهید داشت. درخت انار، تمام سال کار دارد. با برداشت انار، کار سال بعد شروع می‌شود و این شغل مرخصی ندارد. درباره هزینه‌هایش هم عدد خاصی نمی‌شود گفت. باغدار می‌تواند تا 100 میلیون تومان در هر هکتار هزینه کند که ظاهرا خیلی زیاد است اما از آن طرف، درآمدش خیلی بیشتر خواهد شد. بنابراین هرچه هزینه کنید، کیفیت محصول بهتر خواهد شد. تقریبا هکتاری 20 میلیون تومان کود حیوانی می‌برد، هکتاری 10 تا 15 میلیون هزینه هرس می‌شود، 15 تا 20 میلیون برای شخم و...، بنابراین حداقل هکتاری 60 میلیون در سال شما باید هزینه کاشت و برداشت را بدهید.»
انار مورد پسند همه ذائقه‌هاست
از او درباره جشن معروف انار در ساوه می‌پرسم که می‌گوید: «ما این روزها، دو یا سه بار در روز انار می‌خوریم. انار، طعم و مزه خیلی خوبی دارد. انار شیرین داریم، ترش، ملس و... . بنابراین هر فردی با هر ذائقه‌ای، آن را می‌پسندد. البته من انار شیرین و ملس را با هم مخلوط می‌کنم که خیلی خوشمزه می‌شود. جشن انار هم که در ساوه معروف است و آداب و رسوم خاصی دارد. خانواده‌ها دور هم برای شروع برداشت جمع می‌شوند، رب انار، آب انار و آش انار درست می‌کنند و دور هم به خوبی و خوشی میل می‌کنند و... . جشن انار نوعی جشن شکرگزاری و سپاس از پروردگار برای برداشت محصول به شمار می‌رود و انارچینی در این جشنواره جنبه نمادین دارد و بیشتر با هدف آشنایی گردشگران تابستانی ساوه با این محصول انجام می‌شود».
انار خوب از ظاهرش مشخص نمی‌شود!
از قربانی می‌پرسم که ظاهر یک انار شیرین و آب‌دار، چگونه است؟ می‌خندد و می‌گوید: «سوال خیلی سختی پرسیدید! حدود 15 سال پیش کانون علم و صنعت انار را تشکیل دادند و من عضو آن بودم که جلساتش در دانشگاه تهران هر ماه یا دو ماه یک بار تشکیل می شد. می‌خواستند ویژگی‌های انار رسیده را فهرست کنند، حدود شش ماه طول کشید تا بنویسیم که یک انار رسیده باید چه شکلی باشد و چه ویژگی‌هایی داشته باشد! برعکس میوه‌های دیگر، تشخیص رسیده و قرمز بودن انار خیلی سخت است. بستگی دارد که مال کدام منطقه باشد، آبی که به آن داده‌اند، تغذیه باغ و... . با این حال، من به مشتری‌هایم می‌گویم پوست انار باید طوری باشد که تقریبا دانه‌های انار مشخص باشد و صاف نباشد، رنگش براق باشد و زمانی که در دست می‌گیرید، حس کنید که وزن آن سنگین است. وقتی انار سنگین باشد، یعنی آب دار است و اناری که آب دار باشد، کیفیت اش خوب خواهد بود». او به عنوان جمله پایانی می‌گوید: «ما آرزو داریم که انار در خانه همه هموطنان‌مان وجود داشته باشد، البته قبول دارم که قیمت اش گران شده اما قیمت تمام شده‌اش در چند سال اخیر برای باغدار هم چندین برابر افزایش یافته است و این خیلی بد است اما امیدوارم شرایط بهتر شود».
خواص انار
سرشار از آنتی‌اکسیدان برای افزایش ایمنی‌بدن
سرشار از ویتامین های C، E، A و اسید فولیک
مانع تشکیل پلاک دندان و بروز پوسیدگی
موثر در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و سرطان
ضد افسردگی
روشن‌شدن پوست
حاوی مواد معدنی همچون کلسیم، پتاسیم و آهن
درمان عوارض آلودگی هوا
تقویت معده، روده و کبد
کمک به رشد و سلامت جنین
ملین، ادرار آور و ضد تشنگی
درمان سرفه و باز کردن صدا
کمک به درمان بیماری قند
خوش‌بو کردن دهان
تقویت کلیه
درمان ویار زمان بارداری
رفع کننده بیماری‌های عفونی و انگل‌های دستگاه گوارش
کمک به هضم غذا
تقویت حافظه و کاهش فشار خون