معنای «به زودی» ایران برای مذاکره در وین

با طولانی شدن زمان شروع مجدد مذاکرات در وین، یک دیپلمات روس به طعنه از ایران خواسته مشخص کند اینکه گفته شده «به زودی» مذاکرات را از سرخواهد گرفت، «معنای عملی»‌اش چیست. نماینده روسیه در وین البته یک روز بعد با گفتن این جمله که «درخواست ایران از امریکا برای ضمانت عدم خروج از توافق منطقی است» جواب طعنه خود را داد. تهران علاوه بر ضمانت عدم خروج، بار‌ها تأکید کرده که طرف‌های غربی برای آغاز مذاکرات وین، باید گام عملی بردارند.
میخاییل اولیانوف روز شنبه در توئیتر به تازه‌ترین موضع‌گیری وزیر خارجه ایران درباره ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای واکنش نشان داد که گفته است که مذاکرات هسته‌ای با ۱+۴ «به زودی» از سر گرفته خواهد شد. پس از موضع امیرعبداللهیان، «میخائیل اولیانوف» در توئیتی نوشت: «به زودی. آیا کسی می‌داند معنای عملی آن چیست؟» اولیانوف، اما چیز بیشتری به توئیت پرسشی خود اضافه نکرد، هرچند او پیش‌تر اتهام‌زنی در خصوص تعلل ایران برای آغاز مذاکرات هسته‌ای وین را رد کرده و درباره عدم آغاز مذاکرات هسته‌ای گفته بود: فراموش نکنیم که دولت جدید ایران در پایان آگوست تشکیل شده است، به این مفهوم که کمتر از دو ماه از تشکیل آن می‌گذرد و ایالات متحده نیز دو ماه زمان برد که آماده مذاکرات وین [برای احیای برجام]شود. اولیانوف عصر یک شنبه نیز درباره از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با دفاع از موضع‌گیری تهران گفت: «درخواست ایران از امریکا برای ضمانت عدم خروج دوباره از توافق هسته‌ای، امری منطقی است. این [خواسته]نه‌تن‌ها با عرف دیپلماتیک بلکه با عقل سلیم ابتدایی نیز همخوانی دارد.»
اگرچه برخی رسانه‌ها تلاش کردند پرسش نماینده روسیه درباره «از سرگیری به زودی مذاکرات هسته‌ای» را که در واقع نقل قول وزیر خارجه ایران است، متوجه تهران عنوان کنند، اما آنچه در پرسش دیپلمات ارشد مسکو در وین روی آن تأکید شده، توجه به معنای عملی «به زودی» است و اولیانوف به صراحت پرسیده که «معنای عملی» به زودی چیست؟ مقامات ایرانی پیش‌تر بار‌ها بر لزوم انجام اقدام عملی و گام محسوس از سوی طرف‌های غربی برجام برای بازگشت به برجام تأکید کرده بودند و به نظر می‌رسد تأکید بر معنای عملی در موضع‌گیری دیپلمات ارشد روسیه بیش از آنکه متوجه تهران باشد، پرسشی در برابر طرف‌های غربی برجام نهاده است. حسین امیرعبداللهیان در حالی می‌گوید که مذاکرات هسته‌ای ایران با طرف‌های باقی‌مانده در برجام «به زودی» از سر گرفته می‌شود که حدود یک ماه پیش گفته بود معنای «به زودی» برای ایران با غربی‌ها تفاوت زیادی دارد. وزیر امور خارجه دولت ابراهیم رئیسی، همان موقع گفت: «تفاوت بین به زودی ایرانی و به زودی غربی خیلی زیاد است... مهم این است که ما اراده بازگشت به مذاکره را داریم، اما مذاکره‌ای جدی و تأمین‌کننده حقوق و منافع ملت ایران.»‌کمتر از دوماه پیش نیز امیرعبداللهیان در جریان سفر به نیویورک برای شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل همین موضوع را در گفتگو با خبرنگار امریکایی ان. بی. سی مورد تأکید قرار داده و گفته بود: دولت بایدن هیچ اقدام عملی برای اینکه نیت واقعی‌شان را به دولت ایران نشان دهند انجام نداده‌اند و بدتر از آن همزمان تحریم‌های جدید اعمال کردند. تأکید ایران بر لزوم گام عملی طرف‌های غربی برای از سرگیری مذاکرات وین از نگاه مقامات اروپایی نیز دور نمانده و هفته گذشته یک مقام اروپایی در گفتگو با رویترز گفت: «آن‌ها (ایرانی‌ها) اصرار دارند که نمی‌خواهند مذاکراتی صرفاً برای مذاکره انجام دهند بلکه به دنبال گفتگو‌هایی با گام‌های عملی بر سر چگونگی احیای برجام هستند.» تناقضات آژانس با ایران
یک روز قبل از آنکه وزیر خارجه ایران ازسرگیری مذاکرات وین را «به زودی» اعلام کند، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه از ایران خواسته بود به فعالیت‌های مغایر با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خاتمه دهد. «انی کلر لجندر»، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه روز جمعه در کنفرانس خبری گفت: «ضروری و حیاتی است که ایران فوراً فعالیت‌های خطیری را که در نقض توافق انجام می‌دهد متوقف کند و فوراً همکاری‌های تمام و کمال با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سربگیرد.»


سخنان وزیر امور خارجه فرانسه در حالی بیان می‌شود که تحرکات دیپلماتیک پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران افزایش پیدا کرده است. «انریکه مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پنج شنبه گذشته در ریاض با فیصل بن‌فرحان، وزیر خارجه عربستان دیدار کرد و «رابرت مالی»، نماینده ویژه امریکا در امور ایران نیز در پاریس با مسئولان دیپلماتیک فرانسه، آلمان و بریتانیا درباره تلاش‌ها برای از سرگیری مذاکرات برای احیای برجام رایزنی کرد. در جریان این دیدارها، اگرچه فرانسه ایران را به انجام فعالیت‌های خطیر متهم کرد، اما روز شنبه، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌الملل انرژی اتمی در مصاحبه با شبکه «ان‌بی‌سی نیوز» تأیید کرد که هیچ دلالتی مبنی بر اینکه ایران در حال حاضر به دنبال بمب اتمی باشد، وجود ندارد. گروسی در این گفتگو همچنین ابراز امیدواری کرد که بتواند به زودی با وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و گفتگو کند و این دیدار را بسیار بااهمیت خواند. گروسی در این مصاحبه که هنگام حضور او در واشنگتن انجام شده، گفت: من هرگز با وزیر خارجه جدید [ایران]صحبت نکرده‌ام. امیدوارم بتوانم به زودی فرصتی برای ملاقات با او داشته باشم، زیرا این بسیار مهم است. دسترسی به مرکز خرابکاری شده!
مدیرکل آژانس این را نیز افزود که برنامه نظارت آژانس اتمی در ایران بعد از آنکه تهران درخواست تعمیر دوربین‌ها در یکی از تأسیسات کلیدی را رد کرد، دیگر کامل نیست و این احتمال را ایجاد می‌کند که جهان هرگز قادر به بازسازی تصویری از آنچه ایرانی‌ها انجام داده‌اند، نباشد. مدیرکل آژانس گفت: «ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه داده به اکثر دوربین‌های خود برای سرویس آن‌ها و تعویض باتری و کارت حافظه دسترسی داشته باشد، با یک استثنای مهم.» اشاره او به تأسیساتی در حومه تهران است که قطعات سانتریفیوژ می‌سازد و در ماه ژوئن ایران اعلام کرده بود که این تأسیسات در اقدامی خرابکارانه آسیب دیده است. گروسی اظهار داشت که ایران ادامه تحقیقات خود در خصوص این حمله را دلیل عدم اجازه دسترسی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است. با وجود آنکه ایران پیش‌تر نیز بار‌ها اعلام کرده بود که مرکزی که مورد حملات خرابکارانه قرار گرفته براساس توافق با آژانس از بازرسی‌ها مستثنی شده، اما مدیرکل آژانس بار دیگر بازرسی دوربین‌ها از مرکز کرج را برجسته کرده است. گروسی در شرایطی موضوع دسترسی به دوربین‌های مرکز کرج را تکرار می‌کند که او پیش‌تر هم در گفتگو با «مرکز استیمسون»، گفته بود که شواهدی از غنی‌سازی مخفیانه اورانیوم توسط ایران وجود ندارد. رافائل گروسی، مذاکرات آژانس اتمی با ایران را «بسیار چالش‌انگیز» توصیف، اما تأکید کرد که این گفتگو‌ها تنها راه برای از میان برداشتن اختلافات است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج شنبه هم در مصاحبه با روزنامه واشنگتن‌پست ضمن اعلام اینکه به زودی برای دیدار با مقام‌های جمهوری اسلامی، به ایران سفر می‌کند، گفت که چند هفته آینده در تعیین اینکه آیا مذاکرات «وین» برای احیای برجام از سرگرفته می‌شود، «سرنوشت‌ساز» است. آژانس به اذعان خودش اگرچه تاکنون مدارک و شواهدی را از پنهانکاری در برنامه هسته‌ای ایران مشاهده نکرده، اما همزمان در موضع‌گیری متناقضی از وجود اختلاف با ایران سخن می‌گوید؛ اختلافاتی که شاید به اعتراف خود گروسی مرتبط با جنبه سیاسی و غیرفنی پرونده هسته‌ای ایران است. این جنبه سیاسی در سخنان گروسی نیز بازتاب یافته و او هفته گذشته در گفتگو با بلومبرگ در امریکا بر جنبه‌های سیاسی پرونده هسته‌ای ایران تأکید کرده و گفته بود: «موضوع یک موضوع گسترده است که فقط ملاحظات فنی ندارد، بلکه همچنین موضوعات عمیق سیاسی هم وجود دارد که ما باید درباره آن‌ها صحبت کنیم و به یک تفاهم و درک مشترک برسیم.»