روزنامه جوان
1400/08/15
لزوم عمق‌بخشی به محتوای خطبه‌های جمعه
ازجمله راهبرد‌های تأسیسی پیامبر اسلام (ص) در جهت استقرار ساختار حاکمیت و حکمرانی دینی، نهاد جمعه و جماعت بود که مهم‌ترین رسانه برای تبیین اهداف، رسالت، تبیین وظایف مردم و بیان آسیب‌ها و رشد و تقویت بنیه معنوی و ارتقای بصیرت سیاسی جامعه مخاطب بوده است. احیا و اقامه نماز جمعه در جمهوری اسلامی پس از انقلاب از اقدامات راهبردی حضرت امام (ره) به شمار می‌آید که نقش بسیار زیادی در همبستگی و انسجام ملی و آشنایی مردم با اهداف و آرمان‌های انقلاب، تهدید‌ها و آسیب‌ها و تعمیق بنیه معنوی و رشد بینش سیاسی مردم داشته است.مراجعه مردم در روز جمعه برای مشارکت در اجتماع نماز جمعه در راستای دستیابی به اهداف چندگانه همچون مشارکت در یک فریضه عبادی، آشنایی با معارف قرآن و اهل بیت و شناخت مسائل سیاسی کشور، منطقه و جهان از یک تریبون و رسانه مطمئن است. مردم خطیب جمعه را مدافع و پناهگاه خود می‌دانند و در طول هفته از ناملایمات، نارسایی‌ها، کم‌کاری‌ها، تجاوزات به حقوق اشخاص و بیت‌المال با مراجعه به امام جمعه، درخواست رسیدگی دارند و مهم‌ترین انتظار از خطیب جمعه بیان چالش‌ها و هشدار به مراجع مربوطه در جهت مقابله با ناهنجاری‌ها در خطابه خود می‌باشد. سیره گفتمانی خطیبان جمعه به‌ویژه رهبر معظم انقلاب، امام جمعه محترم تهران نشان می‌دهد معظم‌له و دیگر گویندگان روی مشکلات عمومی و اجتماعی مردم تکیه می‌کردند.
عنوان زیبای نماز عبادی- سیاسی برای نماز جمعه و پیش‌بینی دو خطبه در این برنامه دینی مبین توجه شارع مقدس به پاسخگویی خطیب جمعه به نیاز‌های متنوع مردم است. خطیب جمعه در خطبه اول نیاز‌های فکری، معرفتی، دینی و معنوی مردم را مورد توجه قرار دهد و در خطبه دوم با بیان مسائل اجتماعی و سیاسی بخش دیگری از نیاز‌های مردم را مدنظر قرار می‌دهد؛ لذا خطیب محترم می‌بایست در خطبه اول با دسته‌بندی مطالب، ظرف بیست دقیقه مطالب مفید و مؤثر را بیان کند و در خطبه دوم با ارائه تحلیل جامع منطقی و معقول زمینه اقناع مخاطب را نسبت به مسائل جاری کشور یا منطقه یا بین‌الملل فراهم نماید.
خلأ اصلی در محتوای خطابه‌های بسیاری از ائمه محترم جمعه، فقدان تحلیل و ماهیت اقناع‌گری و اقناع‌سازی مخاطب است و بسیاری از ائمه جمعه موضع‌گیری را جایگزین تحلیل می‌کنند، درحالی که بین تفسیر سیاسی، تحلیل سیاسی و موضع‌گیری سیاسی تفاوت وجود دارد.
تحلیل سیاسی طرح یک پدیده و مسئله سیاسی در قلمرو کشور یا منطقه یا بین‌الملل و بازکردن ابعاد موضوع و احتمالات معقول پیرامون آن مسئله و ریشه‌یابی و بیان علت و عوامل پشت صحنه است.
حال پس از تحلیل چه بسا به علت حساسیت پدیده و یا واگذار کردن موضع‌گیری به مخاطب نیاز به موضع‌گیری نباشد و گاهی هم خطیب صلاح می‌بیند اعلام موضوع و مردم را با خود همراه نماید. کراراً مشاهده شده که خطیب جمعه بدون تحلیل با شدت و حدت اعلام موضع می‌نماید. آنچه از شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و ریاست محترم شورا انتظار هست پیش‌بینی دوره‌های تحلیل سیاسی برای بسیاری از خطبا، پیش‌بینی چارچوب تحلیلی برای همه خطبای جمعه در طول هفته، پیش‌بینی جزواتی در موضوعاتی که ظرفیت تحلیل را ارتقا می‌بخشد و هدایت و تشویق ائمه جمعه به صراحت و شجاعت در بیان مسائل و خلأ‌ها، آسیب‌ها و تهدیدات است.
خطیبان محترم جمعه هم عنایت دارند که خود باید دست به کار شوند و آثاری که در زمینه روش تحلیل سیاسی به رشته تحریر درآمده مطالعه و جزوات تحلیلی دریافتی را مطالعه نمایند و نسبت به برنامه‌های تحلیلی صدا و سیما ممارست داشته باشند تا آرام آرام قدرت و ظرفیت تحلیل در ذهن مبارکشان شکوفا شود و خود به عنوان یک تحلیلگر بتوانند ایفای نقش نمایند.
آفت دیگری که بعضاً در خطابه‌ها مشاهده میشود، بیان مطالب صرفاً عاطفی و احساسی است که اگر احساس و عاطفه با تعقل و استدلال همراه نباشد ماندگاری لازم را ندارد. استاد مطهری در کتاب سیری در سیره نبوی به این نکته اشاره دارد که مطلب اگر از قلب، از چشم و گوش و ذهن عبور نکند و جنبه تعقلی و استدلالی به خود نگیرد و وارد قلب نشود آثار و ماندگاری مورد نظر را ندارد؛ بنابراین از جمله عوامل جذب و جلب مردم به سمت مصلا‌های نماز جمعه پیش‌بینی خطبه‌های جامع، مفید و تحلیلی است. شورای محترم سیاستگذاری و ریاست شورا استحضار دارند که رهبر معظم انقلاب در مورد جایگاه ستاد‌های نماز جمعه عنوان قرارگاه فرهنگی و از امامان جمعه در مراکز استان‌ها به عنوان فرمانده قرارگاه تعبیر فرمودند که تحقق این تدبیر و شکل‌گیری قرارگاه در مراکز استان‌ها نقش بسیار مهمی در تحقق اهداف و ارتقای جایگاه نماز جمعه و ظرفیت جاذبه آن خواهد داشت و شکل‌گیری قرارگاه هم الزاماتی دارد که از جمله الزامات آن پیش‌بینی ساختار مجازی از مسئولان نخبه در سطح منطقه و تعیین شخصی به عنوان معاونت اطلاعات در جهت نیازسنجی و سنجش افکار عمومی و بازخورد خطبه‌ها و برنامه‌ریزی در جهت رفع نواقص و نارسایی‌ها و در نظر گرفتن شخصی به عنوان معاون سیاسی در جهت جمع‌آوری اطلاعات، اخبار و طراحی قالب تحلیلی در جهت کمک به فرمانده قرارگاه و پیش‌بینی معاونت ارتباطات در جهت هماهنگی بین رسانه‌ها، خبرگزاری‌ها و اطلاع رسانی مناسب با جامعه مخاطب است. حال بهره‌گیری حداقلی یا حداکثری از این فریضه الهی و نهاد عبادی، سیاسی مبتنی بر نوع برنامه‌ریزی و ساماندهی مناسب است که بخشی برعهده شورای سیاستگذاری و بخشی دیگر بر عهده خود ائمه محترم جمعه است.
سایر اخبار این روزنامه
اسفناک و خیانت‌بار یعنی انبار اموال تملیکی!
لزوم عمق‌بخشی به محتوای خطبه‌های جمعه
رئیس جمهور: وعده غیر عملی نمی‌دهیم
طغیان دوباره کرونا از اروپا
بازگشایی اصولی مدارس با نظارت مستمر
امریکایی‌ها به شکست از ایران عادت کرده‌اند
ترانه «مرگ بر امریکا» از تحسین رهبری تا ترس مدیران فرهنگی دیروز!
«ایپون» جودو در اختلافات داخلی
۸ آذر با کیف غنی‌شده ایران
