روزنامه وطن امروز
1400/09/28
کسری حتمی با ارز ترجیحی
گروه اقتصادی: چند روز از تقدیم لایحه بودجه سال آینده به مجلس شورای اسلامی می‌گذرد و طبق بررسی‌های انجام‌شده و پس از تحمل 4 سال سیاست زیانبار ارز ترجیحی، دولت سیزدهم بالاخره تصمیم گرفته است این بار بزرگ را از روی دوش اقتصاد ایران بردارد. فارغ از اینکه نحوه تخصیص یارانه کالاهای اساسی به صورت غیرمستقیم (با دلار 4200 تومانی) غیرعادلانه و پرانحراف است، می‌تواند باعث کسری بودجه حداقل 300 هزار میلیارد تومانی برای سال آینده شود. همچنین تجربه نشان داده است تخصیص ارز ترجیحی هیچ کمکی به مردم برای تامین کالاهای اساسی آنها نکرده است و کالاهای مشمول این ارز حتی افزایش قیمت بیشتری نسبت به کالاهای غیرمشمول داشته‌اند. * اصلاح بودجه از مسیر یارانه‌ها رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: با شیوه فعلی پرداخت یارانه‌های مستقیم و غیرمستقیم نه وضع دهک‌های متوسط به پایین بهبود می‌یابد و نه شاخص‌های کلان اقتصادی رشد خواهد کرد. سیدمسعود میرکاظمی در جریان بازدید از سازمان هدفمندی یارانه‌ها و در جمع مدیران این سازمان اظهار داشت: سال آینده هم منابع مربوط به این بخش بودجه ۳۰درصد رشد دارد. وی ادامه داد: با وجود پرداخت یارانه‌های مستقیم و غیرمستقیم، هدف اصلی که بهبود وضعیت اقشار کم‌درآمد بوده، محقق نشده، همچنان که در سال‌های گذشته ضریب جینی به عنوان یکی از شاخص‌های مهمی که فاصله طبقاتی را توصیف می‌کند از مرز ۴۰ واحد عبور کرده است. معاون رئیس‌جمهور با بیان اینکه حجم یارانه‌های پنهان انرژی به ۸۵ میلیارد دلار رسیده است، افزود: در حال حاضر اقشار برخوردار، بیشترین بهره‌مندی را از یارانه‌های غیرمستقیم بویژه در حوزه کالاهای اساسی و انرژی دارند؛ همین وضعیت منجر شده که دادن یارانه در جهت عکس عمل کند و وضعیت دهک‌های پایین بهبود فراوانی پیدا نکند. میرکاظمی تاکید کرد: در حال حاضر چند دهک که قبلا دغدغه مسکن و اشتغال داشتند نگرانی در حوزه تأمین معیشت هم پیدا کرده‌اند، آیا باید روند فعلی که این نتایج را داشته ادامه یابد؟ باید منابع کشور را اثربخش کنیم؛ مقام معظم رهبری در ابتدای دولت فرمودند فکری به حال یارانه‌های پنهان انرژی شود، بهترین جا برای تدوین طرحی که بیشترین اثربخشی و کمترین مشکل را داشته باشد سازمان هدفمندی یارانه‌هاست. رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به افزایش میزان مصرف گاز از ۱۴۰ میلیارد مترمکعب در سال ۹۲ به ۲۴۰ میلیارد مترمکعب در سال ۱۴۰۰، گفت: چرا با وجود رشد عجیب مصرف گاز یا کمبود ۱۱ هزار مگاوات برق در تابستان باید رشد اقتصادی ما در حد صفر باشد؟ این ارقام بیانگر این موضوع است که شیوه فعلی یارانه‌ها باید تغییر پیدا کند. وی تاکید کرد: در لایحه بودجه ۱۴۰۱ شاخص‌های کلان از حاشیه به متن آمده است. ما ابزارهای لازم برای کنترل و کاهش نرخ تورم را در بودجه دیده‌ایم، از سوی دیگر برای رشد اقتصادی متوازن ۱۷۵ هزار میلیارد تومان منابع در نظر گرفته‌ایم؛ به عبارت دیگر ساختار بودجه بر اساس رشد اقتصادی شکل‌گرفته است. میرکاظمی با بیان اینکه در تعرفه بالای واردات در رتبه‌های بالای کشورهای جهان هستیم، گفت: چرا با وجود یارانه سنگین انرژی و نیروی کار ارزان باز هم قیمت تمام‌شده کالا در ایران بالاست؟ حلقه گمشده، بهبود بهره‌وری است که ما در بودجه ۱۴۰۱ برای آن برنامه داریم. *** عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران: کسری بودجه با ارز ۴۲۰۰ تومانی حتمی است عباس آرگون، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» پیرامون سیاست ارز ترجیحی و تاثیر آن بر معیشت مردم گفت: این ارز به اهدافی که از قبل برنامه‌ریزی شده بود نایل نشد، البته نمی‌توان گفت کلا بی‌تاثیر بوده است اما اگر بخواهیم به صورت صفر و صدی نگاه کنیم، به درصد قابل توجهی از اهداف خود نرسیده است و مهم‌تر اینکه در اصلی‌ترین هدف خود یعنی حمایت از اقشار آسیب‌پذیر ناتوان بوده است. وی ادامه داد: در نتیجه هم دولتی‌ها و هم نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این جمع‌بندی رسیدند که این سیاست احتیاج به اصلاح دارد؛ اصلاحی از این جنس که قیمت ارز تک‌نرخی شده و حمایت مستقیم جایگزین حمایت غیرمستقیم شود. عضو پارلمان بخش خصوصی اظهار داشت: به نوعی در لایحه بودجه سال آینده قرار بر حذف دلار 4200 تومانی و جایگزین کردن آن با یارانه نقدی مستقیم است که به عقیده من اقدامی مثبت است. آرگون در پاسخ به این سوال که آیا با پرداخت یارانه نقدی یا کارت اعتباری موافق هستید؟ گفت: به نظر من به این شکل حمایت خیلی بهتر از تداوم سیاست ارز 4200 تومانی است. وی اظهار داشت: نفس ارز ترجیحی که با نرخ‌های مختلف هست باعث فساد و رانت میشود و کسری بودجه با وجود این سیاست حتمی است. در نتیجه اگر ارز 4200 حذف شود، می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی افرادی که می‌خواهند از این ارز برخوردار شوند و اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند، کمک کند. وی اضافه کرد: ما برنامه مشخصی برای ادامه و تداوم مسیر نداریم. شاید به هدف مشخصی برسیم ولی تداوم شرایط خیلی مهم است. اگر به خودکفایی گندم می‌رسیم، چه دلیلی دارد؟ باید بتوانیم زیرساخت را فراهم کنیم، چون تداوم این موفقیت خیلی مهم‌تر از میل به موفقیت است. این نوسان‌ها در کشور ما وجود دارد. دلیل آن تغییر سیاست‌ها و عدم برنامه‌محوری است. یکی از بزرگ‌ترین بحث‌های ما برنامه‌محور نبودن دولت‌ها است. یک دلیل مهم آن این است که هر دولتی سر کار می‌آید، می‌گوید این نابسامانی‌ها برای دولت قبل است. هر کسی می‌خواهد برنامه را از نو بچیند، در صورتی که برنامه چشم‌انداز 20 ساله را داشتیم، برنامه 5 ساله را داریم، برنامه بودجه یک ساله را داریم که همه این موارد باید در یک راستا باشد. دیگران بیایند و کار دولت‌های قبل را تکمیل کنند، نه اینکه مسیری بچینند و از نو بخواهند این مسیر را طی کنند. آرگون با اشاره به اینکه این موضوع لطمات بسیار زیادی به ما می‌زند، گفت: به طور مثال اگر بخواهیم در یک تیم فوتبال گل به ثمر برسانیم، کل تیم باید با همکاری داشته باشد. اگر یکسری اقدامات خوب انجام شده است و مسیری طی شده است، نفرات بعدی باید ما‌بقی این اقدامات را انجام بدهند، نه اینکه دوباره مسیری جدید موازی با مسیر قبلی در پیش بگیریم و در نهایت هر ۲ مسیر و اقدام نیمه‌تمام بماند. در بحث‌های مختلف مثل کارت سوخت اقدام‌های خوبی شده بود. به اینکه در چه دولتی این اتفاق افتاد کاری ندارم اما بعد از ۴ تا ۵ سال تمام مسیر رفته را از بین بردیم و دوباره کلی هزینه شد تا اقدامات جدیدی شود. بحث مسکن مهر به هر صورت با خوبی‌ها و بدی‌هایش شکل گرفته بود اما دوباره یک مسیر دیگر برایش طراحی کردیم. این سیاست‌ها برای کشور هزینه دارد. وی اضافه کرد: در حوزه اقتصادی و صنعتی هم به همین شکل است. این برنامه‌ها متناسب با واقعیت‌های جامعه باید نوشته شود و تداوم و ثبات در اجرای برنامه در هر دولت مهم هست. اینکه هر دولت بخواهد یک برنامه جدید داشته باشد امکان ندارد. بررسی کنید ببینید چقدر از برنامه‌های 5 ساله محقق شده است. چقدر از سند چشم‌انداز توسعه محقق شده است. درست است که تحریم‌ها بر بخش عمده آن تاثیرگذار است ولی عدم برنامه‌محوری خودمان هم تاثیرگذار بوده است. آرگون با بیان اینکه کسی موافق ارز 4200 نیست و باید حذف شود، اظهار کرد: در ابتدای صحبتم گفتم، منظور من از تداوم، یعنی تداوم سیاست‌های دولت‌ها. با ارز 4200 تومانی همه مخالف هستیم، چون به اهدافش نرسیده است. دولت و مجلس به این جمع‌بندی رسیده‌اند که حذف ارز 4200 تومانی قطعی باشد. به هر شکلی به نظر حذف ارز 4200 تومانی در بودجه سال 1401 قطعی است. *** عضو کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح کرد کسری بودجه شدید دولت با تداوم سیاست ارز 4200 تومانی محسن علیزاده، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» درباره سیاست تخصیص ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی گفت: عمده کارشناسان اقتصاد و نمایندگان مجلس به دنبال حذف ارز 4200 تومانی هستند چون توزیع ارز ترجیحی، رانت بسیار زیادی برای سودجویان ایجاد خواهد کرد. وی افزود: این ارز به دست گروه‌های هدف و مصرف‌کنندگان واقعی نمی‌رسد و واضح و مبرهن است که شیوه فعلی توزیع ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی اشتباه است و بلاشک حذف آن در آینده نزدیک اتفاق خواهد افتاد. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: از ابتدای امر قرار بود ارز ترجیحی برای تثبیت قیمت کالاهای ضروری و مصرفی مردم همچون گوشت و لبنیات تخصیص یابد ولی با وجود اختصاص بودجه‌ای هنگفت برای این امر امروز شاهدیم این سیاست شکست خورده و حتی دولت به این دلیل دچار کسری بودجه شدیدی نیز شده است. نماینده مردم استان فارس در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: به طور واضح افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی در ماه‌های اخیر خود مثال بارزی از ناکارآمد بودن ارز ترجیحی است به طوری که این ارز صرفا سودهای کلانی را به جیب برخی سودجویان سرازیر کرده و مصرف‌کننده اصلی و واقعی هیچ وقت نتوانسته از طعم یارانه تخصیص یافته دولت بچشد. علیزاده افزود: مجلس به دنبال این است روش تخصیص تغییر کند، چون به ارز 4200 تومانی سوبسید زیادی داده شده تا در خدمت تولید و مصرف‌کننده واقعی باشد ولی با این حال مابهالتفاوت ارز ترجیحی با ارز آزاد به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسد. نماینده مردم در مجلس اظهار کرد: عده‌ای با لابی و رانت گسترده ارز 4200 تومانی را اخذ و از رانت موجود در آن استفاده می‌کنند ولی محصولی را که وارد می‌کنند، به بهای ارز آزاد در بازار عرضه می‌کنند. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: در مجلس به دنبال این هستیم ارز 4200 تومانی را به شکلی که در حال حاضر تخصیص داده میشود حذف کنیم اما در نهایت یارانه و سوبسیدی که قرار است به مابهالتفاوت ۲ارز تعلق بگیرد، به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. علیزاده درباره مدل‌های تخصیص این ارز به مصرف‌کننده نیز تصریح کرد: مجلس شورای اسلامی مدل‌های مختلفی را برای این امر در نظر دارد، لکن هنوز به جمع‌بندی کامل نرسیده است. با این حال قرار است یا کارت‌های اعتباری به مصرف‌کنندگان برسد یا اینکه دولت خودش کالاهای اساسی را وارد کرده و در بازار آزاد بفروشد و یارانه به مردم بدهد. وی افزود: با این حال نظر شخصی بنده روی این است که اگر به صورت کارت اعتباری باشد تا هر کسی خواست استفاده کند و بالعکس، مدل بهتری است و تورم‌‌زا نخواهد بود، البته اینها همه پیشنهاد است و هیچ‌کدام هنوز قطعیت نیافته است. علیزاده در ادامه گفت: با این حال فکر می‌کنم دولت نیز در شرایط کنونی کشور نمی‌خواهد همه تصمیمات انقباضی اقتصاد را با هم اجرایی کند و به نظر می‌آید دولت باز هم این انگیزه را داشته باشد که به صورت یارانه یا کارت اعتباری این سیاست را ادامه و در بلندمدت توزیع ارز 4200 تومانی را متوقف کند. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: زمانی که در تولید گندم به خودکفایی رسیدیم، طبیعتا با این میزان خشکسالی گسترده در کشور روبه‌رو نبودیم؛ با این حال چون گندم محصول استراتژیکی است، باید حتما در کشور تولید گسترده‌ای انجام شود تا ذخیره امنیت غذایی کشور تامین شود. وی افزود: در ۲ سال گذشته به دلیل کاهش نزولات جوی با کاهش تولید گندم روبه‌رو بوده‌ایم و بلاشک باید واردات گندم انجام شود، چون جزو کالاهای ضروری و اساسی است و باید ارزی برای آن در نظر گرفته شود، دارو نیز به دلیل عدم خودکفایی در برخی محصولات همچنان به ارز 4200 تومانی نیاز دارد و این امر باید تا پایان سال ادامه‌دار باشد.
