مذاکرات وین و آخرین خروجی

حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل بین‌الملل مذاکرات ایران و کشورهای 1+4 به رغم فراز و فرودها به یک نقطه حساس اما قابل اتکایی رسیده است. در طول ماه‌های گذشته مذاکرات در حــوزه‌های مختلف سیاسی، حقوقی و اقتصادی و فنی ادامــه یافت و یکسری ابهامات در سندهای ارائه شده بین ایران و کشورهای 1+4 در وین وجود داشت که به‌تدریج با مطرح شدن برخی مسائل حاشیه‌ای دیگر مذاکرات روند پیچیده‌ای به خود گرفت. از آنجا که ایران تجربه تلخی در گذشته با کشورهای 1+5 داشت که منجر به توافقنامه برجام شد لذا در مذاکرات دور ششم و هفتم ایران با ارائه اسناد جدیدی خواستار دریافت تضمین‌هایی از سوی آمریکا و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان شد که با توجه به خروج آمریکا در سال 2018 از برجام به نظر می‌رسد این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به اعتبار اینکه کشورهای اروپایی باید به طرف ایرانی تضمین‌هایی بدهند که اگر به یک توافق جدید دست یافتند، آمریکا نباید از این توافقات خارج شود. به همین دلیل مسائل فنی، اقتصادی و سیاسی وارد مسیر پرپیج و خمی شــده اما فرآیند مذاکرات و با توجه به اینکه مرحله حســاس مذاکرات وین آغاز شده، لذا گروه‌های شرکت‌کننــده در مذاکرات برای رایزنی با کشورهای متبوع خــود به پایتخت‌های خود بازگشتند که یکسری رایزنی‌هــا را با مسئولان رده بالای حکومتی انجام دهند و به نظر می‌رسد طی دو هفته آینده اتفاقات مثبتی رخ خواهد داد و شرکت‌کنندگان در مذاکرات وین با ابتکار عمل‌های جدیدی مذاکرات را از سر خواهند گرفت. درحقیقت تا پایان ماه بهمن به نظر می‌رسد که روند مذاکرات به یک خروجی قابل قبول و مثبتی خواهد رسید و یک توافق جدیدی مبتنی بر لغو بخشی از تحریم‌ها به دست خواهد آمد و به همین دلیل یک لیست که دربرگیرنده هفتصد مورد تحریمی است از سوی ایران به کشورهای اروپایی و آمریکا ارائه شد که این هفتصد مورد تحریمی از سال 2018 و بعد از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام علیه ایران اعمال شد، لغو خواهد شد. از این رو به نظر می‌رسد تا پایان بهمن ماه جاری اتفاقات بسیار خوبی در مذاکرات وین رخ خواهد داد. با توجه به استعفای دو نفر از هیات مذاکره‌کننده آمریکایی که رویکرد افراطی نسبت به ایران دارند الان مسیر برای توافق جدید بین ایران و کشورهای 1+4 هموار شده و تیم مذاکره‌کننده آمریکایی هرچند به طور مستقیم در مذاکرات شرکت ندارد ولی نرمش بیشتری از سوی آمریکا در برابر ایران صورت گرفته و به نظر می‌رسد بخش‌هایی از تحریم‌ها مثل فروش نفت ایران و بازگرداندن پول نفت ایران مسیر خوبی را طی می‌کند و طی هفته‌های آینده بخش زیادی از تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران لغو خواهد شد. از طرفی با توجه به سفر اخیر معاون وزیر خارجه کره جنوبی و حضور در مذاکرات وین این کشور موافقت کرده تا هفت و نیم میلیارد دلار پول ایران بابت فروش نفت به بانک‌های ایران واریز شود. درواقع کشور کره جنوبی بخشی ازپول‌های ایران را به عنوان بدهی ایران به سازمان ملل پرداخت کرد که گام مثبتی از سوی این کشور تلقی می‌شود که البته با اشاره آمریکا صورت گرفته است. کره جنوبی این آمادگی را دارد که پول‌های ایران را از طریق واسطه و بانک‌های دیگری تحویل ایران دهد. در مورد عراق هم گفته می‌شود دولت این کشور موافقت کرده طلب ایران بابت صادرات گاز و برق به عراق به حساب بانک‌های ایران واریز شود. بنابراین مجموعه پول‌هایی که قرار است واریز شود، 01 میلیارد دلار است که به زودی دو کشور کره جنوبی و عراق بدهی خود را به ایران پرداخت خواهند کرد. در خلال رویدادهای منطقه موضوع اوکراین نیز مطرح است که ارتباطی به ایران ندارد و درواقع یکسری اختلافات بین روسیه، ناتو، آمریکا و  کشورهای غربی است که وجود دارد. با توجه به اینکه روسیه از احتمال پیوستن اوکراین به پیمان ناتو بیمناک است و پیوستن اوکراین به ناتو یک تهدید امنیتی برای روسیه به شمار می‌رود، لذا این کشور حساسیت بالایی نسبت به دخالت ناتو و آمریکا در اوکراین دارد و رایزنی‌ها هم بین دو کشور یعنی آمریکا و روسیه آغاز شده است. به نظر می‌رسد هر دو کشور یعنی آمریکا و روسیه تمایلی برای تقابل نظامی ندارند زیرا اگر هرگونه درگیری صورت بگیرد، منحصر به اوکراین نخواهد بود و مناطق وسیعی را دربرخواهد گرفت. فلذا هر دو کشور تمایلی برای رویارویی ندارند و ممکن است به زودی مسئله اوکراین حل شود. روسیه به خوبی می‌داند که اگر به اوکراین حمله کند، با واکنش تند ناتو و آمریکا مواجه خواهد شد و در عمل به ضرر روسیه خواهد بود زیرا ممکن است روسیه آسیب جدی ببیند. فلذا خطوط قرمز از سوی آمریکا و روسیه در مورد اوکراین رعایت می‌شود تا دو کشور به این خطوط قرمز نزدیک نشوند. لذا این گمانه‌زنی‌ها که تعاملاتی بین روسیه و آمریکا بر سر اوکراین و ایران صورت گرفته، تحلیل‌های غیرواقع‌بینانه و غیرعلمی است و ارتباطی به ایران ندارد. ایران در چارچوب توافق برجام و گفت‌وگوهای وین به اهداف خود نزدیک می‌شود. تیم جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هم در مقایسه با تیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نرمش بیشتری دارد و با توجه به اینکه ایران نقش تاثیرگذاری در حل مشکلات منطقه‌ای ایفا می‌کند لذا آمریکا به این حقیقت پی برده که فشار و تحریم نمی‌تواند ایران را وادار به تسلیم کند و باید فرصت بیشتری به ایران داده شود که بتواند به کشورهای اروپایی و آمریکا نزدیک شود و مشکلات بین ایران و اروپا و آمریکا از طریق گفت‌وگو حل شود.