روزنامه ایران
1400/12/05
بومرنگِ تحریم
لاله مهزراد/ بعد از اتحادیه اروپا ، امریکا و انگلیس که تعداد اندکی از بانک‌های روسیه و شماری از اشخاص حقیقی این کشور را بخاطر اقدام «ولادیمیر پوتین» در به رسمیت شناختن استقلال دونتسک و لوهانسک تحریم کردند، کانادا، ژاپن و استرالیا نیز از تحریم‌های مشابهی علیه مسکو خبر دادند. این در حالی است که به اعتقاد تحلیلگران مسائل روسیه و مسائل اقتصادی این تحریم‌ها نمی‌تواند تأثیری بر روسیه بگذارد.برای دریافت میزان تأثیر‌گذاری این تحریم‌ها بر روسیه می‌توان نگاهی به ساختار و تلاش‌های اقتصادی این کشور در ابعاد مختلف و به طور مشخص 8 سالی که از آغاز تحریم‌های سختگیرانه غرب علیه مسکو می‌گذرد، داشت. یعنی از زمانی که ارتش روسیه در کریمه مستقر و در جریان رفراندومی، این شبه جزیره استراتژیک به خاک روسیه ملحق شد.
کاهش وابستگی به ارز و سرمایه‌گذاری خارجی
هرچند تحریم‌هایی که در زمان بحران کریمه در سال 2014 وضع شد، سخت‌ترین تحریم‌هایی بودند که تا آن زمان بر روسیه اعمال شده بود، علیه این کشور اجرا شد اما به گزارش سایت شبکه خبری «بی بی‌سی» در این مدت روسیه تلاش کرد، از میزان اتکای خود به دلار بکاهد و در مقابل وضعیت اقتصادی خود را بهبود بخشد. این تلاش‌ها بخوبی جواب داد، نشانه آن نیز افزایش میزان ذخایر این کشور است. البته بعد از شروع آن تحریم‌ها در سال‌های 2015 و 2016 روسیه شاهد سقوطی کم‌سابقه در میزان ذخایر بانکی بین‌المللی خود از 500 میلیارد دلار به نزدیک به 400 میلیارد دلار بود اما بعد از آن در روندی کاملاً صعودی میزان آن روز به روز افزایش یافت تا امروز که به 630 میلیارد دلار رسیده است که روسیه را از این لحاظ در رده چهارم جدول کشورهایی با بالاترین میزان ذخایر بین‌المللی قرار داده است. ضمن اینکه بد نیست بدانید، تنها 16 درصد مبادلات خارجی روسیه به دلار انجام میشود که نسبت به 5 سال قبل 40 درصد کاهش نشان می‌دهد. ضمن اینکه 13 درصد از این ذخایر بین‌المللی با یوان چین انجام میشود. از همین رو هم بود که «آنتونی سیلوانوف»، وزیر دارایی روسیه هفته پیش یعنی چند روز قبل از اینکه غرب از تحریم‌های خود علیه روسیه خبر دهد، در سخنانی به «رویترز» گفت: «تحریم‌ها برای روسیه مانند هر کشور دیگری ناخوشایند است اما خدا را شکر می‌کنیم که ذخایر بین‌المللی ما قوی است و مقابل این موج خواهیم ایستاد.»
علاوه بر این به گزارش «ایندین اکسپرس»، در این سال‌ها ساختار اقتصادی روسیه نیز تغییر کرده است و میزان وابستگی این کشور به وام‌ها و سرمایه گذاری‌های خارجی کاهش قابل توجهی داشته و فرصت‌های اقتصادی جدیدی جایگزین فرصت‌های اقتصادی با غرب شده است که در قلب این استراتژی چین قرار دارد. علاوه بر این مسکو تلاش بسیار کرده تا سیستم پرداخت‌های بین‌المللی خود را از سیستم سوئیفت که به‌طور معمول توسط بانک‌های اروپایی انجام میشود، جدا کند. روسیه به این منظور در سال‌های گذشته پلتفرم خاص خود را که توسط بانک مرکزی این کشور راه‌اندازی شده، تهیه و تدوین کرده و جابه‌جایی‌های ارزی خود را بوسیله آن انجام می‌دهد؛ ضمن اینکه مطابق گزارش‌هایی که وجود دارد، روسیه همکاری ارزی ویژه‌ای با چین دارد که آن را از نیازمندی به سوئیفت رها می‌کند.
محاسبات کرملین برای تحریم‌های جدید
این دست اقدامات باعث شده است، اقتصاد روسیه در کمتر از یک دهه گذشته به اقتصادی پویاتر از همیشه تبدیل شود و راحت‌تر مقابل تندبادهای تغییرات دوام آورد. در واقع «ولادیمیر پوتین» و شورای امنیت ملی روسیه، خود بخوبی می‌دانستند، به محض آغاز اعتراض‌های این کشور به پیشروی ناتو و عضویت اوکراین در این نهاد غربی، مورد تحریم‌های احتمالی قرار خواهند گرفت؛ اما بنا بر تحلیلی که «کریس موریس» در «بی‌بی‌سی» نوشته است، تیم‌های اقتصادی و سیاست خارجی روسیه بخوبی ابعاد این تحریم‌های احتمالی را پیشاپیش بررسی کرده بودند و می‌دانستند که این تحریم‌ها یکدست نخواهند بود و بنا بر فراخور وضعیت هر کشور تغییر خواهد کرد. همین باعث میشود روسیه راحت‌تر با تحریم‌ها روبه‌رو شود؛ زیرا برای مثال اگر یک کشور، بانکی از روسیه را تحریم کند، دیگری این کار را نخواهد کرد.
شمشیر دولبه
اما همان‌طور که روزنامه «گاردین» در تحلیلی نوشته است، تحریم‌هایی که از سوی غرب بر روسیه اعمال شده است، می‌تواند مانند یک بومرنگ خود غرب را هدف قرار دهد. به نوشته این تحلیل به قلم «لری الیوت» از تحلیلگران برجسته «گاردین» بانک‌هایی که از سوی غربی‌ها از جمله انگلیس مورد تحریم قرار گرفته‌اند، از بانک‌های اصلی روسیه نیستند و در زمره 5 بانک برتر این کشور قرار نمی‌گیرند. بنابراین تحریم‌های بانکی نمی تواند تندبادی بر پیکر اقتصاد روسیه قلمداد شود. در بالاترین بخش این تحریم‌ها، پروژه «نورد استریم 2» قرار دارد که آلمان آن را لغو کرد و می‌تواند روسیه را با دردسرهایی ولو کوچک مواجه کند. اما مسأله مهم این است که تحریم این پروژه بیش از اینکه بر روسیه اثر بگذارد، بر آلمان اثر می‌گذارد. در کل تحریم گاز روسیه می‌تواند به ضرر خود اروپایی باشد که 40 درصد از گاز مصرفی خود را از روسیه وارد می‌کند و با تحریم این کالا بیش از مسکو ضرر خواهد کرد؛ زیرا تحریم این کالا باعث افزایش بهای انرژی در اروپا میشود و مردم این قاره مجبور به پرداخت پولی بیشتر بابت انرژی می‌شوند و به دولت‌ها نیز فشار وارد خواهد آمد.
بنا بر این تحلیل، اروپا اگر بخواهد از طریق سوئیفت نیز روسیه را تحریم کند، خود بیشتر ضرر خواهد کرد زیرا در این صورت دیگر نخواهد توانست هزینه گاز روسیه را پرداخت کند که همین دلیلی دیگر بر افزایش بهای انرژی خواهد شد.
از همین‌رو پیش‌بینی میشود، غرب نتواند تحریم‌هایی بسیار سخت و کشنده بر روسیه اعمال کند و به تحریم چند بانک و شخص حقیقی بسنده خواهد کرد. این در حالی خواهد بود که اوکراین و مردمش به‌دلیل آنکه غرب نتوانسته با این کشور همراهی کند، دچار سرخوردگی بیش از پیش از اروپا خواهند شد. در روزهای اخیر و از جمله دیروز «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس جمهور اوکراین، چندین بار از غربی‌ها درخواست کرد، به این کشور نیرو یا تسلیحات بیشتر بفرستند، اما این درخواست‌ها هنوز بی‌جواب مانده و اوکراین مجبور شده، تمامی واحدهای ذخیره ارتش خود را به حالت آماده باش درآورد.
سایر اخبار این روزنامه
