آشوراده و میانکاله در گردنه حیات و ممات

گروه اجتماعی – دو سفر استانی اخیر رئیس‌جمهور که به مقصدهای گلستان و مازندران انجام شد، در کنار همه تصمیمات و مصوبات خوب، یک موضوع مشترک جنجال‌برانگیز داشت که همچنان واکنش‌ها به آن ادامه دارد: «طرح گردشگری آشوراده و احیای میانکاله». طرحی برای 22 هکتار از جزیره آشوراده بحث بر سر طرح گردشگری جزیره آشوراده است؛ طرحی که برای 22 هکتار از این منطقه تعریف و طبق اعلام وزیر میراث فرهنگی، در آن تأسیسات، اماکن، سرویس‌های گردشگری و تفریحی جانمایی شده و همین موضوع برخی کارشناسان را نگران کرده است. با این حال پس از وقفه چندساله در اجرای این طرح در دولت دوازدهم، حالا دولت سیزدهم نیز بر اجرای آن اصرار دارد. بازدید رئیس‌جمهور از جزیره آشوراده، پرونده طرح گردشگری این جزیره را دوباره بازکرد و علاوه بر آیت‌ا... رئیسی، وزیر میراث فرهنگی و رئیس سازمان محیط زیست هم بر قانونی بودن و ضرورت اجرای آن برای رونق اقتصادی استان گلستان تاکید کردند و پایگاه اطلاع‌رسانی دولت هم این مواضع را منتشر کرد: تاکید بر اجرای طرح گردشگری با ملاحظات زیست محیطی آیت‌ا... رئیسی: درباره جزیره آشوراده بحث‌های مختلفی مطرح شد که از نظر بنده هیچ‌کدام دلیل قانع کننده‌ای برای معطل ماندن بهره‌برداری از این نعمت نبود و دستور دادم پیچیدگی‌های نابه‌جای اداری هرچه سریع‌تر برطرف شود». آیت‌ا... نورمفیدی نماینده ولی فقیه در گلستان در خطبه‌های نمازجمعه دیروز گرگان: بسیاری از مصوبات سفر رئیس‌جمهور می‌تواند استان را متحول کند که نمونه آن توسعه جزیره آشوراده و اجرای طرح گردشگری با رعایت مسئله محیط زیست و منابع طبیعی در آن جزیره است، که بسیاری از دغدغه‌های اقتصادی گلستان را برطرف خواهد کرد. سیدعزت‌ا... ضرغامی  وزیر میراث فرهنگی و گردشگری: باید از  ظرفیت‌های گردشگری گلستان در راستای رونق اقتصادی مردم این استان بهترین استفاده را کرد؛ درباره طرح گردشگری آشوراده نیز در برخی مجوزها محدودیت‌هایی بود که خوشبختانه با نظر مساعد ریاست محترم جمهور دستورات بسیار اکیدی صادر شد تا این طرح با توجه به ملاحظات زیست‌محیطی با قوت اجرایی شود. علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست: مجوز طرح گردشگری آشوراده فروردین ۱۴۰۰ و مجوز محیط زیستی آن نیز در سال ۱۳۹۷ صادر شده، حتی در رابطه با مستثنیات مردم در این منطقه که مساحتی بالغ بر چهل و چند هکتار را شامل می‌شود، مجوز از شورای عالی شهرسازی کشور دریافت شده است و در این زمینه نیز مشکلی وجود ندارد. حتی باید از ظرفیت مناطق حفاظت شده هم  استفاده کرد اما... رئیس سازمان محیط زیست رویکرد کلان‌تر این سازمان را هم شفاف کرد و گفت: «ما معتقدیم که اگر بتوان مناطق چهارگانه (پارک‌های ملی، آثار طبیعی و ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت‌شده زیست محیطی) را به‌نحوی مدیریت کرد که فقط جوامع محلی و مردم بومی آن، از معیشت‌های جایگزین بهره ببرند، حتما باید از این ظرفیت‌ها در چارچوب قانون و شاخص‌های زیست محیطی بهره برد». طبیعت گردی بدون ایجاد تاسیسات، رویکرد دولت در میانکاله اما دیروز رئیس‌جمهور در بازدید از میانکاله استان مازندران، رویکردی متفاوت درباره احیای این منطقه داشت و آن‌طور که خبرگزاری صداوسیما اعلام کرده است، گفت: «طبیعت‌گردی بدون ایجاد تاسیسات و با حفظ زیست بوم میانکاله و مشارکت مردم می‌تواند به حفظ و توسعه گردشگری این منطقه اضافه کند». این رویکرد باعث ایجاد این سوال برای دغدغه‌مندان محیط زیست شده است که پس چرا همین رویکرد درباره آشوراده اتخاذ نشده است؟ هرچند که برخی فعالان محیط زیست، همین طرح طبیعت‌گردی در میانکاله را مخرب و مضر می‌دانند. تغییر استراتژی دولت؟ اظهارات رئیس‌جمهور مبنی بر اولویت بخشیدن به طبیعت‌گردی بدون ایجاد تاسیسات در این مناطق، به نظر می‌رسد تا حدی نگرانی‌ها از تخریب محیط زیست در آشوراده و میانکاله را برطرف کند؛ چراکه خیلی از مخالفان این طرح معتقدند عملا با توجه به شرایط این منطقه، ایجاد تاسیسات سنگین گردشگری نیاز به  دستکاری های گسترده در این مناطق دارد. البته باید مشخص شود که این سخنان رئیسی معطوف به آشوراده هم می شود یا فقط به منطقه میانکاله منحصر است. جدای از آن تاکید بر موضوع طبیعت‌گردی بدون ایجاد تاسیسات، انتخاب مسیری است که خیلی از کشورهای دیگر برای استفاده همزمان از مزایای اقتصادی گردشگری درکنار برآورده کردن درخواست گردشگران از آن بهره می برند. مواردی که به طور مثال در آفریقای جنوبی شاهد یکی از الگوهای موفق طبیعت‌گردی در کنار استفاده از مزایای اقتصادی آن هستیم. کشورهای دیگری مانند آمریکا وبرخی کشورهای آمریکای جنوبی نیز به طور جدی از این الگو در صنعت گردشگری خود استفاده می‌کنند. لذا با این شرایط به نظر می رسد انتخاب این الگو در منطقه ای که کارشناسان محیط زیستی هشدارهای جدی درباره برهم خوردن تعادل زیست محیطی آن در صورت ساخت تاسیسات سنگین گردشگری در آن دارند باید مورد توجه جدی دولت قرار گیرد. کهرم: قول می دهم آشوراده تا 20 سال دیگر در خطر نابودی کامل قرار می گیرد اسماعیل کهرم، مشاور سابق سازمان محیط زیست دراین‌باره به دیده‌بان ایران گفته است: «در دولت آقای روحانی شش جلسه با ایشان داشتیم و دولت را هوشیار کردیم، گفتیم وقتی فردی چند میلیون تومان برای اقامت در جزیره آشوراده بدهد، بالطبع اقداماتی مانند شکار، جولان دادن در منطقه با قایق‌ها باب خواهد شد و درنهایت، این میانکاله است که آسیب خواهد دید؛ متاسفانه تصمیم آقای رئیسی هم در ادامه همان تصمیم است و با این کار، من به شما قول می‌دهم آشوراده، کمتر از دوسال و نیم، تبدیل به زباله‌سرایی بزرگ خواهد شد و طبیعت آشوراده کمتر از نیم نسل، یعنی بالغ بر ۱۵ تا ۲۰ سال دیگر، در خطر نابودی کامل قرار می‌گیرد». او حتی طرح طبیعت‌گردی در میانکاله را هم زیرسوال برده و گفته است: «با اجرای طرح طبیعت‌گردی در میانکاله، پرندگان مهاجر دیگر به این منطقه کوچ نخواهند کرد». واکنش های موافقان و مخالفان اما واکنش‌های کاربران فضای مجازی به این تصمیم دولت، هر دو طیف را شامل می‌شود: گروهی معتقدند «دست‌های پشت پرده می‌خواهد در جزیره آشوراده طرح‌های گردشگری را اجرا کنند تا یک عده به شکار بروند، اما نتیجه‌اش می‌شود از بین رفتن حیات‌وحش میانکاله»، و گروهی دیگر می‌گویند «لطفا برخی منتقدان را که به بهانه محیط زیست با توسعه‌ استان گلستان مخالفت می‌کنند با هزینه دولت به کشورهای پیشرفته ببرید تا ببینند چگونه با رعایت محیط زیست می‌توان پروژه‌ها را اجرا کرد». در انتظار تضمین های قوی تر دولت برای حفظ محیط زیست این واکنش‌ها نشان می‌دهد که افکار عمومی و بسیاری از کارشناسان هنوز بر سر درست یا نادرست‌بودن طرح گردشگری آشوراده و طبیعت‌گردی میانکاله قانع نشده‌اند و دولت باید تضمین‌های بیشتری برای حفاظت از این زیست‌بوم‌ها ارائه کند.