روزنامه جوان
1401/01/21
نجات ایران از گرمایش زمین در تحول کشاورزی است
هوا گرم و گرم‌تر میشود، انگار دیگر هیچ فصلی سر جای خودش نیست. بهار از راه رسیده و در حالی که باید نسیم خنکی بوزد، در ساعاتی از روز حال و هوای تابستان حاکم میشود. از طرفی در اولین ماه سال، بسیاری از شهر‌های کشور درگیر گرد و غبار و آلودگی شده‌اند. بخشی از این تغییرات هوایی ناشی از گرمایش زمین است. طبق تازه‌ترین گزارش نهاد اقلیمی سازمان ملل متحد، با روال فعلی، افزایش دمای متوسط جهانی تا پایان قرن به بیش از ۳ درجه می‌رسد. این گزارش هشدار داده ویرانی سیستم آب و هوایی به‌سرعت و شتاب در جریان است و عوارض گرمایش زمین بدتر و شدیدتر از آن است که پیش‌بینی می‌شد، بنابراین گزارش اگر افزایش دما به دو درجه برسد، بسیاری از راهکار‌ها بیهوده و مقاومت در برابر تغییر اقلیم ناممکن میشود. براساس داده‌های به‌دست آمده از ناسا که هر ساله مورد بررسی قرار می‌گیرد، روند گرم شدن زمین با سرعتی بی‌امان ادامه دارد که این امر عمدتاً به دلیل انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی در طول چند دهه گذشته است. «جوان» برای بررسی روند گرمایش زمین و آسیب‌های ناشی از آن و همچنین راهکار‌هایی برای مقابله با این مسئله با اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست، احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی و امین محمودی، کارشناس کشاورزی و منابع آبی گفتگو کرده‌است. احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی درباره روند گرمایش زمین می‌گوید: «شدت گرم شدن زمین طی دهه‌های اخیر به خصوص از دهه ۱۹۵۰ به بعد، افزایش پیدا کرده‌است. پس از انقلاب صنعتی به دلیل رشد صنایع، افزایش مصرف سوخت فسیلی و مطابق آن آزاد شدن گاز‌های دی‌اکسید‌کربن و متان، ترکیب جو زمین تغییر بسیار زیادی کرد. این گاز‌های منتشر شده که اصطلاحاً به آن‌ها گاز گلخانه‌ای می‌گویند شبیه به یک گلخانه، مانع از ساطع شدن انرژی نور خورشید به آسمان و برگشت گرما به بالای کره زمین می‌شوند. در نتیجه با افزایش این گازها، «زمین» تبدیل به یک «گلخانه» شده که دمای داخل آن از دمای اطرافش چند درجه‌ای بالاتر است.» خاورمیانه بیشترین آسیب را از گرمایش زمین میبینداحمد وظیفه با بیان اینکه خشکسالی‌ها، آتش‌سوزی جنگل‌ها، بیابانی شدن برخی سرزمین‌ها، رخداد سیل‌های یکباره، از بین رفتن تنوع زیستی و ذوب‌شدن یخ‌های قطبی از جمله مشکلات گرمایش زمین است، اظهار می‌دارد: «اغلب کشورها معتقدند که متهم اصلی گرمایش زمین، گاز‌های گلخانه‌ای هستند. به همین دلیل بسیاری از کشورها گرد هم جمع شدند و تصمیم گرفتند با همکاری یکدیگر، مانع از افزایش سریع دمای زمین شوند و به همین دلیل متعهد شدند تا تولید گاز‌های گلخانه‌ای را کاهش دهند.»
رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان آسیب‌پذیری بیشتر خاورمیانه نسبت به گرمایش زمین می‌گوید: «زمین به طور متوسط یک درجه گرم‌تر میشود، اما برخی از نقاط زمین افزایش دمای بسیار بالاتری را تجربه می‌کنند، مثلاً قطب شمال حدود ۴ درجه نسبت به عصر صنعتی‌شدن، گرم‌تر شده و همین مسئله موجب ذوب‌شدن حجم عظیمی از یخ‌ها شده‌است.»
وظیفه به آسیب‌های ناشی از گرمایش زمین در کشورمان اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: «ما اثرات یک درجه گرم‌شدن هوا را لمس کرده‌ایم؛ طی ۵۰ سال گذشته، بارندگی‌های کشور هر سال به طور متوسط، نزدیک به یک میلیمتر کاهش یافته‌است. همچنین الگوی بارش و دمای کشور دچار بی‌نظمی شده و رخداد خشکسالی در کشور افزایش یافته‌است، طوری که بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۷، یعنی ۱۱ سال پیاپی و با شدت‌های مختلف خشکسالی ممتد داشته‌ایم. هر چند دو سال بارشی ۱۳۹۸- ۱۳۹۷ و ۱۳۹۹- ۱۳۹۸ را تجربه کردیم، اما کشور مجدداً در سال‌های ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ و همچنین ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ درگیر خشکسالی شده‌است.»
او ادامه می‌دهد: «شاید مسئله گرمایش زمین در مناطق سردسیر جهان سبب بهتر‌شدن شرایط شود، اما در برخی از مناطق مثل خاورمیانه و جنوب غرب آسیا، محیط‌زیست تخریب میشود و نظم الگوی بارشی به هم می‌ریزد. به دنبال همین مسئله، نیاز آبی افزایش می‌یابد و اگر آب نباشد، آبادانی هم وجود ندارد.» ظرفیت‌های موجود در کشور که از آن غافلیم
وظیفه درباره راهکار مناسب مقابله با گرمایش زمین در خاورمیانه و مناطق خشک این‌گونه توضیح می‌دهد: «یکی از راهکار‌ها این است که به سمت استفاده از انرژی‌های پاک برویم. مرکز کشور ما کانون گرما به حساب می‌آید و همچنین گرم‌ترین نقطه جهان در جنوب شرق کرمان قرار داد. این مناطق کویری بهترین مکان برای بهره‌مندی از انرژی خورشیدی هستند. از طرفی شکل کشور ما به گونه‌ای است که اگر انرژی را در آن تولید کنیم، توزیع آن خیلی راحت‌تر است. همچنین بسیاری از شهر‌های کویری مانند فلات مرکزی ایران که نه به درد کشاورزی می‌خورد و نه کار دیگری می‌توان در آن انجام داد، بهترین منابع برای تولید برق از انرژی خورشید هستند.»
او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر اروپایی‌ها در مناطق بیابانی شمال قاره اروپا، مزارع تولید انرژی خورشیدی را ایجاد کرده‌اند و از آنجا به تمام اروپا انرژی منتقل می‌کنند. این در حالی است که ما در کشورمان، زمین‌های بلااستفاده کویری و بیابانی و همچنین مزارع گسترده‌ای داریم که می‌توانیم برای استفاده از انرژی خورشیدی از آن استفاده کنیم، اما از آن غفلت کرده‌ایم.»
رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی به پتانسیل کشور برای تولید انرژی از باد نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «انرژی بادی فراوانی نیز در شرق کشور، از شمال خراسان گرفته تا مناطق مرکزی سیستان و بلوچستان وجود دارد که توجهی به آن نکرده‌ایم. این مناطق چهار ماه مداوم در سال «باد» دارند و البته مناطق دیگری نیز در کشور وجود دارد که مطالعات علمی روی آن انجام شده‌است، اما اقدامی برای بهره‌مندی از انرژی پاک در آنجا صورت نگرفته‌است.» باید برای گرمایش زمین آماده باشیم
وظیفه با بیان اینکه باید برای گرمایش زمین آماده باشیم و اقداماتی برای آن روز‌ها پیش‌بینی کنیم، اظهار می‌دارد: «آنطور که مشخص است کشورمان به سمت بیابانی شدن حرکت می‌کند و مهاجرت اقلیمی صورت می‌گیرد. متأسفانه بیش از ۸۰ درصد از آب‌های زیرزمینی را استخراج و تخریب می‌کنیم، در حالی که این عدد نباید بیش از ۶۰ درصد باشد! بسیاری از مناطق دنیا اجازه برداشت بیش از ۴۰ درصد از منابع زیرزمینی را نمی‌دهند، اما ما به دو برابر این عدد رسیده‌ایم. بنابراین در این زمینه نیز باید تحول اساسی صورت بگیرد و خودمان را با اقلیم سازگار کنیم. ما نباید پای خود را از گلیم‌مان بیشتر دراز کنیم و استفاده از منابع آبی را باید به همان مقداری که مجاز هستیم، تعریف کنیم.»
به گفته او، از منظر جهانی، گرمایش زمین اتفاق می‌افتد و ما در کنترل آن تأثیر چندانی نداریم، اما نباید خودمان با دست خودمان شرایط زندگی را با محیط ناسازگارتر کنیم و باید برای مقابله با آسیب‌های ناشی از گرمایش زمین آماده شویم، نه اینکه صنایعی در مرکز ایران که دارای مناطق بیابانی و کم آب هستند، احداث کنیم و بعد بگوییم آب نداریم! دولت‌ها ۴ سال یا ۸ سال مدیریت خود را می‌بینند
وظیفه با بیان اینکه توسعه‌ای اگر اتفاق می‌افتد خردمندانه و با احترام به قوانین طبیعت صورت بگیرد، تصریح می‌کند: «مسئله آمایش سرزمین در این زمینه کمک خواهد کرد، اما تنها در حد یک برنامه نوشته شده روی طاقچه باقی مانده‌است. متأسفانه با بی‌توجهی به مسئله آمایش سرزمین، توسعه ناپایدار را تجربه می‌کنیم که آوار آن بر سرمان خراب خواهد شد.»
او در پایان می‌گوید: «متأسفانه از امکانات موجود استفاده نکردیم و اصلی‌ترین دلیل آن غفلت و کم‌توجهی مسئولان نسبت به این مسئله است. همچنین دولت‌ها پس از سرکار آمدن به صورت مقطعی عمل کرده‌اند و تنها چهار سال یا هشت سال مدیریت خود را مدنظر قرار دادند. آن‌ها بدون فکر به آینده پس از اتمام دولت خود مشکلات را ناتمام باقی گذاشته‌اند و دود این مسئله به چشم همه ما فرو خواهد رفت.» سیستم قدیمی آبیاری در کشاورزی را تمام کنید
در همین رابطه اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست درباره خسارات ناشی از گرمایش زمین به «جوان» می‌گوید: «اولین خطری که پیش می‌آید کم‌آبی و بی‌آبی است و از آنجایی که ما در یک منطقه گرم و خشک زندگی می‌کنیم و منابع آبی به قدر کافی نداریم، خسارات بیشتری نسبت به سایر کشورها خواهیم دید.»
او با بیان اینکه به آینده فکر نکرده‌ایم و نسبت به معضل گرمایش زمین آمادگی نداریم، اظهار می‌دارد: «متأسفانه نوع پوشش گیاهی و جانوری در کشور ما مناسب با روز‌های سخت گرمایی پیش‌بینی نشده‌است، بنابراین باید به دنبال گونه جانو‌ران و گیاهانی باشیم که با افزایش دما سازگار باشند و مشکلاتمان را دوچندان نکنند.»
این کارشناس محیط‌زیست به سوءمدیریت‌ها و هدر دادن منابع آبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «چشمه‌های آب را از بین برده‌ایم، دریاچه ارومیه و دریاچه پریشان را خشکانده‌ایم و اطراف آن‌ها نیز گیاهان آب‌بر کاشته‌ایم! در صورتی که ما باید به سمت کاشت گیاهانی برویم که آب کمتری استفاده می‌کنند. از طرفی باید از سیستم سنتی در آبیاری کشاورزی دست بکشیم و به سمت سیستم‌های آبیاری نوین حرکت کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «در بسیاری از کشور‌های پیشرفته، زمین‌های کشاورزی دایره شکل هستند و محوری در وسط زمین ایجاد شده تا به شکل دایره‌وار و قطره‌ای زمین را آبیاری کند، اما ما هنوز از سیستم آبیاری کرتی که در زمان کوروش استفاده می‌شد، استفاده می‌کنیم و آب زیادی را هدر می‌دهیم!» ایجاد اشتغال متناسب با مناطق گرم و خشک و بیابانی
کهرم اظهار می‌دارد: «برای مبارزه با گرمایش جهانی باید روش‌های آبیاری را تصحیح کنیم. این کار در کشور‌های اروپایی انجام شده‌است و اگر ما این کار را نکنیم، باخته‌ایم.»
او با بیان اینکه سیستم مصرف آبی فعلی در کشور معیوب است، می‌گوید: «می‌توانیم کسب و کار‌هایی را مناسب با مناطق گرم و خشک و بیابانی کشور تعریف کنیم تا علاوه بر حفظ منابع آبی کشور اقدامات مؤثری در جهت سازگاری با گرمایش زمین نیز انجام شود، اما این کار‌ها ملزم به بستن کمر همت مسئولان و عزم جدی آن‌ها در این زمینه است، زیرا که تغییر سیستم‌های آبیاری یا کاشت گیاهان سازگار با گرما یک‌مرتبه انجام نمی‌شود.»
اغلب کشورها تعهدی به توقف روند گرمای زمین ندارند، در حالی که کشور‌های ثروتمند، مهم‌ترین تولیدکنندگان گاز‌های کربنی بعد از انقلاب صنعتی بوده‌اند، اکنون با تصمیمات برای اعمال محدودیت‌های اقلیمی، راهی را که خود پیموده‌اند برای کشور‌های دیگر می‌بندند. ما باید به فکر خودمان باشیم
امین محمودی، کارشناس کشاورزی و منابع آبی با اشاره به این موضوع به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «به نظر می‌رسد مسئله مقابله با گرمایش زمین یک نسخه دیکته‌شده از طرف سازمان‌های بین‌المللی برای کشور‌های در حال توسعه یا اصطلاحاً جهان سوم است، زیرا که اکثر کشور‌های ثروتمند دغدغه‌ای برای کاهش روند گرمایش زمین ندارند، ولی به هرحال ما باید خودمان را برای این مسئله آماده کنیم، یعنی بدانیم که گرمایش زمین اتفاق می‌افتد و آسیب‌های زیادی هم به دنبال دارد، بنابراین باید آمادگی با آن را داشته باشیم تا آسیب کمتری ببینیم.»
او ادامه می‌دهد: «صنایع به انرژی نیاز دارند و طبیعتاً با راه‌اندازی و توسعه این صنایع در کشورها، انرژی بیشتری استفاده میشود، به همین دلیل اغلب کشور‌های جهان تعهدی به اقدامات مورد نیاز برای توقف روند سریع گرمایش زمین ندارند.»
به گفته این کارشناس منابع آبی قرار بود تا سال ۲۰۳۰ کشور‌های ثروتمند و پیشرفته به سایر کشورها کمک مالی کنند و اقداماتی برای کند شدن روند گرمایش زمین انجام شود، اما این کار انجام نشد. الزام به کاشت گونه‌های شورزی با توجه به اقلیم کشور
محمودی در خصوص اینکه چه اقداماتی برای آمادگی مقابله با گرمایش می‌توانیم انجام دهیم، اظهار می‌دارد: «کشاورزی یکی از اصلی‌ترین منابعی است که از گرمایش جلوگیری می‌کند، بنابراین با کشت پوشش گیاهی، خصوصاً در مناطق کویری گام مؤثری برداشته‌ایم، زیرا این کار سبب میشود آب زیادی به دل سفره‌های زیرزمینی برود و در نتیجه هر چقدر آب کمتری تبخیر شود، ذخایر منابع آبی بیشتر شده و خسارات ناشی از گرمایش زمین نیز کاهش می‌یابد.»
این کارشناس کشاورزی با اشاره به اینکه آب دریا به وفور در دسترس است و خاک‌های شور در مناطق کویری و گرم و خشک نیز وجود دارد، بنابراین استفاده از گونه‌های شورزی با توجه به اقلیم کشورمان ضروری است، اظهار می‌دارد: «یکی از گیاهان شورزی سازگار با شرایط اقلیم کشورمان، گیاه سالیکورنیا است که می‌تواند در حوزه دارویی و صنعتی، بازار مناسبی در داخل و خارج کشور داشته‌باشد. همچنین گونه‌های گیاهی شورزی دیگری نیز هستند که علاوه بر مقابله با گرمایش می‌تواند به عنوان خوراک دام استفاده شود.»
محمودی با بیان اینکه باید به سمت کشت گیاهان و پرورش حیواناتی برویم تا مناطق کویری و گرم و خشک کشور خالی از سکنه نشود، می‌گوید: «کشورمان ظرفیت‌های بزرگ کویری برای پرورش شتر دارد که می‌توان از آن استفاده کرد. از آنجایی که شتر حیوان مقاومی است و می‌تواند گرما و کم‌آبی را تحمل و از گیاهان بیابانی نیز تغذیه کند، بهتر است اقداماتی برای پرورش گسترده این حیوان صورت گیرد، زیرا که این حیوان، گوشت، شیر و سایر محصولات پردرآمدی دارد. از طرفی تولید ماهی تیلاپیا در این مناطق می‌تواند اشتغالزایی گسترده‌ای ایجاد کند و بسیار سودآور است.»
سایر اخبار این روزنامه
پیشرفت تصاعدی و غیرقابل بازگشت هسته‌ای
صیاد با جهاد تبیین بر دل‌ها می‌نشست
شایعه است، اما نقدش می‌کنیم!
از هم‌نویسی قدیم تا هم‌میهن جدید!
نجات ایران از گرمایش زمین در تحول کشاورزی است
فرار به جلوی اصلاح‌طلبان در حمایت از زنان مقابل خشونت
کاهش نیمی از ساخت و ساز‌های غیرمجاز در حریم پایتخت
رئیس ستاد ارتش رژیم صهیونیستی: از قدم‌زدن در خیابان‌های تل‌آویو هم می‌ترسیم
راهی که آوینی به روی ما گشود
هنر انقلاب در معرض نقد مردم قرار دارد
۵ میلیون تقاضا برای خرید ۱۱ هزار خودرو!
کیمیاگری با کلمات در روایت رستاخیز بی‌تکرار یک قرن
ایران چیزی از حریفان خود کم ندارد
تل‌آویو در محاصره راهبرد هزار زخم از درون
تل‌آویو در محاصره راهبرد هزار زخم از درون
می‌گفت درجه‌های روی شانه‌ام نماد قدرت نیست نشان مسئولیت است
کمک یک میلیارد تومانی رهبر انقلاب برای آزادی زندانیان نیازمند
