توهم سوری اردوغان در کشاکش جنگ اوکراین

رامی الشاعر از تحلیلگران بنام سوری است که هفته قبل طی مصاحبه‌ای با رسانه‌های شمال سوریه گفت که «بعید است ترکیه به شمال سوریه حمله کند.» او با این حرف تهدید‌های اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، برای حمله به شمال سوریه را دست کم گرفت و تنها در حد طرحی برای بازگرداندن پناهجویان به مناطق اشغالی ارزیابی کرد و گفت: «این اقدامات به معنای عملیات نظامی نیست، بلکه یک طرح امنیتی نظامی است که ثبات در مرز‌ها و مناطق بازگشت آوارگان و حضور مخالفان سوری را افزایش می‌دهد.» حالا با ورود نیروی زمینی ارتش ترکیه به شمال سوریه و عبور یک ستون نظامی بزرگ آن از گذرگاه باب‌السلامه به سمت شمال سوریه معلوم شده که آن تحلیل منطبق بر واقعیت‌های موجود نیست و اردوغان قصد جدی برای اشغال شمال سوریه به عمق ۳۰ کیلومتر دارد.
قبل از هر چیز، باید توجه کنیم که آنچه اردوغان هفته قبل بیان کرد چیز تازه‌ای نبود و در واقع، تکرار سیاست قدیمی ترکیه برای مداخله نظامی در سوریه بود. ترکیه از زمان شروع جنگ داخلی سوریه و دولت باراک اوباما در امریکا خواستار ایجاد منطقه امنی در شمال سوریه برای اسکان پناهجویان شده بود و از عمق ۳۰ کیلومتری آن در خاک سوریه می‌گفت و نه تنها دولت اوباما بلکه دولت دونالد ترامپ و حالا جو بایدن از او حمایت نکردند و در آن سو، روسیه به عنوان حامی دولت سوریه نیز نظر خوشی به این طرح نداشت. به نظر می‌رسد که اردوغان شرایط فعلی ناشی از جنگ اوکراین را مناسب دیده تا هم این طرح را اجرا کند و هم اینکه بر کل خط مرزی شمال سوریه تمرکز کند. در واقع، او قبل از این و به خصوص در زمان دولت اوباما بیشتر بر ایجاد منطقه امن در شمال استان ادلب تأکید داشت، اما حالا که ترکیه این استان سوریه را در اشغال خود دارد، به خط منطقه تحت کنترل نیرو‌های کرد سوریه نظر دارد تا این که با اشغال شمال این منطقه، طول مرز شمالی سوریه را به اشغال خود درآورده باشد.
شکی نیست که اردوغان با اشغال شمال منطقه کردنشین سوریه قصد بازگرداندن پناهجویان سوری به این منطقه را دارد. این چیزی است که او بار‌ها عنوان کرده و جنگ اوکراین و تمرکز غرب و به‌خصوص امریکا به این جنگ فرصت طلایی او برای تحقق این هدف است. در واقع، مخالفت اردوغان با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو را باید در همین راستا ارزیابی کرد به این معنا که او سعی می‌کند با گروگان گرفتن عضویت در ناتو، امتیازی از امریکا بگیرد تا دستش برای اشغال کامل شمال سوریه باز باشد. از سوی دیگر، بازگرداندن پناهجویان بی‌شک یک تغییر اساسی در ترکیب جمعیتی این منطقه به همراه دارد و باعث می‌شود کرد‌های ساکن این منطقه مجبور به اخراج از خانه آبا و اجدادی خود شوند تا ترکیه پناهجویان عرب سوریه را جایگزین آن‌ها کند. ترکیه تنها از طریق جنگ و اشغالگری قادر به انجام این کار است و ارزیابی الشامر صرف یک خوش‌بینی بی‌جهت نبود، چرا که اجرای طرح اردوغان برای انتقال صد‌ها هزار پناهجوی عرب سوری به شمال منطقه کرد‌نشین و اسکان آن‌ها به جز از طریق جنگ، اشغال و بیرون راندن اهالی بومی از این منطقه ممکن نیست. طنز ماجرا اینجا است که غرب به بهانه اشغال مناطق شرقی اوکراین به دست ارتش روسیه، نظم جهانی را به هم ریخته، در حالی که روشن است روسیه قصد ایجاد تغییری در ترکیب جمعیتی این منطقه و بیرون راندن اهالی آن‌ها از خانه و کاشانه‌شان را ندارد، اما امریکا و متحدان اروپایی‌اش در برابر اشغالگری ترکیه دست‌کم تا اینجا سکوت کرده و حرکت ستون بزرگ نظامی ترکیه به این منطقه حاکی از این است که امریکا و متحدان غربی‌اش چراغ سبز لازم را به اردوغان نشان داده‌اند.