نمایش روزنامه‌نگاری

گروه فرهنگ و هنر: سینمای ژورنالیسم یا سینمای روزنامه‌نگاری و خبرنگاری، تاریخچه دور و درازی دارد. «همشهری کین» ساخته اورسن ولز به عنوان یکی از فیلم‌های مطرح تاریخ سینما -که در 9 رشته کاندیدای دریافت اسکار شد- شاید مطرح‌ترین فیلم در میان فیلم‌هایی باشد که با محوریت یک خبرنگار تولید شده‌اند. درباره شخصیت واقعی خبرنگاری که اورسن ولز از او برای ساخت فیلم الهام گرفته است، گزینه‌های متعددی مطرح می‌شدند. اورسن ولز هرگز خاستگاه اصلی شخصیت چارلز فاستر کین را تأیید نکرد. گفته شده بود شخصیت چارلز کین ترکیبی از چند شخص است و از زندگی «ویلیام راندولف هرست» بیش از همه استفاده شده ‌است. بعضی از اتفاقات و جزئیات واقعی نیستند. ولز و منکویچ داستان‌هایی از چند غول دیگر خبرنگاری مانند جوزف پولیتزر، آلفرد هارمسورث و هربرت اسووپ را در هم آمیخته‌اند. «واقعی بودن» حلقه وصل سینما و خبرنگاری است. وقتی به فیلم‌های دیگری که درباره خبرنگاران یا با محوریت تلاش‌های آنان ساخته شده است نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که بیشتر آنها از ماجراهای خبرنگاری الهام گرفته‌اند. در«همه مردان رئیس‌جمهور» فیلمی به کارگردانی آلن جی کاپولا، رابرت ردفورد و داستین هافمن در نقش خبرنگاران نشریه واشنگتن‌پست به یک رسوایی دامن می‌زنند. آنها در رسوایی واترگیت و برکناری نیکسون، رئیس‌جمهوری آمریکا، نقش داشتند و به همین جهت سوژه مناسبی برای ساخت یک فیلم بودند. «حرفه: خبرنگار»، «نفوذی»، «پست»، «شبگرد»، «شبکه»، «یک قاتل سریالی» و... از جمله فیلم‌هایی هستند که به آثاری مهم در تاریخ سینمای مربوط به خبرنگاران تبدیل شده‌اند. «افشاگر» محصول 2015 برنده بهترین فیلم و فیلمنامه غیراقتباسی اسکار از آن فیلم‌هایی است که نقش روزنامه‌نگاری تحقیقی را برای برملا کردن فسادی بزرگ به تصویر می‌کشد. ورود به ساخت آثاری در حوزه خبرنگاری در سینمای ما، به تولید کارهای موفق و ماندگاری منجر نشده است. در سریال‌سازی نیز وضعیت مشابه است؛ با اینکه مسائل فراوانی وجود دارد که سوژه قرار دادن آنها می‌تواند به تولید قصه‌های جذاب بدل شود. این روزها از قاب شبکه سوم تلویزیون سریال «بی‌نشان» روی آنتن رفته با همین موضوع و محوریت ژورنالیسم که به این بهانه با عوامل آن به گفت‌و‌گو پرداختیم.  راما قویدل، کارگردان این سریال با اشاره به مراحل اولیه تولید «بی‌نشان» به «وطن‌امروز» می‌گوید: نویسندگان اصلی این سریال خانم ایرایی و آقای حمزه بودند. من بعد از اتمام نگارش اولیه به گروه اضافه شدم. حدود 5 ماه و اندی پروسه تولید طول کشید و حدود 4 ماه هم پیش‌تولید داشت و تجربه خیلی خوب، درجه یک و لذت‌بخشی برای من بود. خوشحالم از اینکه در این کار همراه گروه بودم و توانستم با تیم «بی‌نشان» همکاری داشته باشم.  وی در پاسخ به سوالی درباره بازیگران سریال و حضور برخی چهر‌ها که بیشتر چهره‌های سینمایی هستند تا تلویزیونی بیان داشت: من این نگاه به انتخاب هنرپیشه‌های یک کار را خیلی قبول ندارم. برای من تطبیق شخصیت، فیزیک و توانایی بازیگر با نقش بیشتر اهمیت دارد تا اینکه سابقه بازیگر بیشتر در کدام مدیوم و حتی کدام نقش‌ها بوده است. کما اینکه بارها و بارها در کارهای جدی از بازیگران کمدی استفاده کردم و نتایج خوبی گرفتم. اینجا نیز تطابق شخصیت و نقش برای من ارجح بود و به سوابق توجه چندانی نداشتم. قویدل تصریح کرد: خیلی قصه اینچنینی نداشتیم که روزنامه نگاری در یک تریلر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به دنبال گرفتن حق مردم باشد و خودش را موظف می‌داند که جامعه را در برابر این ظلمی که به مردم می‌شود، بیدار کند. فکر نمی‌کنم ما به ازای دیگری در این موضوع در بین سریال‌ها داشته باشیم و این سریال در نوع خودش، نخستین نمونه در این حوزه است. شخصیت اصلی سریال یک روزنامه‌نگار متعهد است که از بچه‌های جبهه و جنگ است. این روزنامه‌نگار آدم حقیقت‌جو و آزاداندیشی است و در شرایطی قرار گرفته است که احساس می‌کند وظیفه اجتماعی‌‌ای بر دوشش است که باید آن را انجام دهد و اگر این رسالت خود را ادا نکند، مسؤولیت خود را ناتمام می‌داند. یعنی روزنامه‌نگار بودن او، مکمل انسان بودن اوست. عده‌ای این نقد را وارد کردند که قصه و فیلمنامه مطابق زندگی حقیقی روزنامه‌نگاران نیست و باید بگویم در حالت کلی سعی کرده‌ایم یک روزنامه‌نگار درستکار را به تصویر بکشیم؛ فارغ از اینکه چقدر به واقعیت نزدیک یا از آن دور است.  بهار نوحیان یکی از بازیگران سریال نیز درباره همکاری با این مجموعه به «وطن‌امروز» گفت: من پیش از این چندین کار با راما قویدل داشتم، او جزو کارگردانانی است که خیلی دقیق و باسواد است و هر بار که مرا دعوت کرده است من هم استقبال کرده‌ام چون در کنارش آموخته‌ام. اگر چه خودم نقش کوتاهی داشتم و ما خیلی جزئیات زندگی شخصی کاراکتری را که بازی می‌کنیم نمی‌بینیم اما سریال ملودرام جذابی دارد که قصه‌اش پیش‌برنده است و مخاطب می‌تواند این مجموعه معمایی را با علاقه دنبال کند. درباره نقش خودم می‌توانم بگویم که بیشتر مکمل نقشی بود که نیوشا ضیغمی در این سریال بازی می‌کرد. به نوعی دوست اوست و صمیمیتی با او دارد که ما در داستان دلسوزی‌ها و رفاقت و محبتش به او را می‌بینیم.  نوحیان در مقایسه با قصه این سریال و سریال‌های نوستالژیک تلویزیون گفت: ما این روزها چندان شاهد ساخت سریال‌های خوب گذشته نیستیم با این حال این سریال می‌تواند مخاطب را درگیر کند بویژه مخاطبی که این سال‌ها نسبت به دهه‌های گذشته شاید کمتر می‌تواند فیلم و سریال‌های خوب و جذاب و قصه‌های پرکشش ببیند.