روزنامه ابتکار
1401/06/07
شهاب زمانی شرایط فعلی برجام و حکایت شمشیر داموکلس
حکایت اساطیری «شمشیر داموکلس»، از حکایت‌های یونان باستان است که بیانگر آن است که هر فرد یا کشوری در طول حیات یا تاریخ خود، در شرایط تهدید همیشگی و بزرگی قرار خواهد گرفت که اگر رقبای او به هر دلیل ممکن، از آن بهره‌مند شوند، راه را بر او تنگ کرده و احتمال هر رخداد ناخواسته ای وجود خواهد داشت، مگر اینکه درایت و تدبیر درستی داشته باشد؛ حکایتی که بی ارتباط با شرایط فعلی برجام نیست.ایالات متحده، عاقبت به نظرات ایران در خصوص پیشنهاد اتحادیه اروپا برای احیای برجام پاسخ داد، تا امیدها برای احیای برجام، به واقعیت نزدیک تر شود. هرچند فضای دیپلماتیک بین ایران و آمریکا، همواره متشنج و پر کشمکش بوده، با این حال انتظار می رود هر دو کشور، به سمت مصالحه ای پیش روند که می‌تواند آینده بهتری را برای روابط فی مابین و همچنین شرایط منطقه ای و جهانی رقم زند.
ایران و ایالات متحده پس از ۱۶ ماه مذاکره غیر مستقیم، در حالی به احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نزدیک می شوند، که هر دو کشور، از فضای متشنج و ناپایدار کنونی، ناخور‌سند و درصدد تغییر آنند، زیرا توافق برجام در برزخ کنونی خود، همچون شمشیر داموکلس می‌تواند هر لحظه پیامدهای ناخواسته ای را برای طرفین داشته باشد.
تهاجم روسیه به اوکراین و تبعات ناشی از بحران انرژی در جهان و بخصوص اروپا از یک سو و افزایش سطح غنی سازی اورانیوم در ایران که با کاهش نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز همراه شده، غرب و به ویژه ایالات متحده را در برزخ هرگونه تصمیم غیر مترقبه ایران قرار داده است، این مسئله با بحران های منطقه خاورمیانه، که به گفته کارشناسان بین المللی، ایران بخش مهمی از حل معادله آنهاست، در نرمش دولت آمریکا موثر واقع شده است.
شاید اگر دونالد ترامپ در ۲۰۱۸، به توصیه برخی متحدین منطقه ای آمریکا، با خوشحالی و غرور از برجام خارج نمی شد و برخلاف تعهدات بین المللی، تحریم های گسترده ای را بر ایران تحمیل نمی نمود، امروز ایالات متحده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با غنی سازی ۶۰ درصدی اورانیوم در ایران و گردش سانتریفیوژهای پیشرفته تر مواجه نمی‌شدند.
هرچند خروج آمریکا از برجام، ایران را در معرض تحریم های گسترده اقتصادی قرار داده و مبادلات و تجارت خارجی آن را نسبت به گذشته، به میزان قابل توجه ای کاهش داده است، با این حال کارشناسان و مقامات سیاسی غرب، آن را «اشتباهی بزرگ» از سوی دولت دونالد ترامپ قلمداد نموده اند؛ تصمیمی که باعث شوکی بزرگ به جامعه جهانی گردید، و علاوه بر اینکه کشورهای منطقه را در برزخ یک درگیری نظامی بزرگ نگه داشته است، کابوس درگیر شدن در آن را نیز با هر حادثه ممکن، تقویت می کند.
بدون شک، توافق برجام در وضعیت فعلی همچون شمشیر داموکلس، هر دو کشور ایران و ایالات متحده را در حوزه های مختلف، در شرایط ویژه ای قرار داده است که نیازمند تصمیماتی درست و در عین حال شجاعانه از سوی آنهاست، تا بتوانند دغدغه های مختلف خود را پاسخگو و در جستجوی راه حلی میانه برای احیای برجام باشند.
اروپا نیز به دلایل مختلف، سخت به احیای برجام نیازمند است تا نه تنها از بحران انرژی موجود گذر کند، بلکه از نزدیکی بیشتر ایران به روسیه و چین ممانعت نمایند، زیرا ارتباطات و مبادلات مختلف ایران و غرب در حوزه های مختلف اقتصادی، فرهنگی، فنی، آموزشی، اجتماعی و غیره وجه مشترک و نزدیکی آنها در دوره معاصر بوده و جامعه ایرانی همواره نزدیکی بیشتری به غرب داشته و دارد، لذا کاهش تنش ها و مصالحه پیش رو، می تواند فضا را در جهت احیای روابط متعادل و سودمند آنها در آینده، مهیا سازد.
در آن سو، اسرائیل به عنوان یک مداخله گر فعال و مخرب، همواره در برابر جمهوری اسلامی ایران موضعی مخالف داشته و تلاش دارد از هرگونه توافق و مصالحه ای بین ایران و غرب ممانعت نمایند. مقامات رژیم صهیونیستی، خواهان گسترش روابط تهران و پایتخت‌های منطقه نیست، با این حال، این یک سیاست منفعلانه از سوی آنها نسبت به ایران محسوب میشود که نه تنها کمکی به امنیت آنها نمی کند، بلکه همواره کابوس یک درگیری منطقه ای با ایران و متحدانش را، فعال نگه خواهد داشت.
این استراتژی اسرائیل، در جهت ادامه منازعه، بین کشورهای مسلمان منطقه است، تا نه تنها پس از هفت دهه، مسئله فلسطین و آوارگان آن، تداوم داشته باشد بلکه از هرگونه همگرایی آنها در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی ممانعت نماید، همگرایی که می تواند راه حل مسئله فلسطین را منصفانه تر پایان دهد.
با این حال، فرصت پیش آمده برای ایران، آمریکا و جامعه جهانی، جهت توافقی متوازن و منصفانه، می تواند هر لحظه، با توهمات و تصمیمات مخالفان برجام منتفی و تلاش های صورت گرفته را بی اثر نماید، مگر اینکه تهران و واشنگتن، علاوه بر مدنظر گرفتن موارد اختلافی، بیشتر بر منافع خود از «احیای برجام» تمرکز نمایند.
توجه به فضای متشنج منطقه و جهان و سیاست های بازیگران مختلف، بیانگر آن است که هر چه مذاکرات مربوط به توافق هسته ای طولانی‌تر شود، شانس «احیای توافق برجام» کمتر و احتمال بیشتری وجود دارد که مخالفان داخلی در هر دو کشور و همچنین کشورهای مخالف آن، «اراده سیاسی» برای دستیابی به توافق در هر دو کشور را تضعیف نمایند؛ مخصوصا قدرت های منطقه ای و جهانی که، وجود کشمکش بین ایران و آمریکا را در مسیر منافع خود تعریف می کنند.
سایر اخبار این روزنامه
« ابتکار» از پیش‌بینی‌ها درخصوص وضعیت بازار مسکن پس از احیای برجام گزارش می‌دهد
لحظه شماری برای ریزش قیمت مسکن
« ابتکار» تازه‌ترین تحولات توافق هسته‌ای را بررسی می‌کند
ماراتن پاسخ های دوجانبه
« ابتکار» اظهارات سخنگوی دولت درمورد تغییرات کابینه را بررسی می‌کند
آب پاکی دولت روی دست منتقدان
وزیر بهداشت اعلام کرد
آمادگی ایران برای صادرات واکسن کرونا به آفریقا
شهاب زمانی
شرایط فعلی برجام و حکایت شمشیر داموکلس
اتحاد ایران و روسیه با غلات، پهپاد و ماهواره
