روزنامه آرمان امروز
1401/06/19
برجام و امنیت خاورمیانه
سیدحسین سجادیجوبایدن، رئیس جمهور آمریکا به مقام‌های دولتی تاکید کرده است که قصد دارد اطمینان حاصل کند که تا در صورت شکست تلاش‌ها برای احیای برجام، گزینه‌های دیگری برای مقابله با ایران در دسترس است. همچنین جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در این باره گفته است: به اندازه گذشته به دستیابی به توافق با ایران نزدیک نیستیم و احتمال توافق با ایران کم‌رنگ‌تر شد است. وی گفته است که صبر واشنگتن برای ادامه تلاش‌ها به منظور احیای برجام ابدی نخواهد بود. از طرفی دیگر جیمز دروسی، تحلیلگر مسائل بین الملل چندی پیش در تحلیلی به روند مذاکرات واکنش نشان داد و تصریح کرده بود که امنیت منطقه با و یا بدون برجام شکننده خواهد بود و توافق برجامی روابط قوی‌تر را در برخی زمینه‌ها در خاورمیانه را تضمین می‌کند و در عین حال چالش‌های جدیدی را در جاهای دیگر به راه می‌اندازد. «دروسی» در رزوهای اخیر با انتشار تحلیل دیگری در همین مورد با عنوان «امنیت چند جانبه در خاورمیانه چگونه خواهد بود؟» این مساله را پی گرفته است. در این مورد باید گفت: علارغم تردیدها در سرنوشت مذاکرات احیای برجام، باید دانست که چشم انداز امنیت و ثبات بیشتر در خاورمیانه با یا بدون توافق هسته‌ای همچنان مبهم است. شکی وجود ندارد که با احیای توافقی که ایالات متحده در سال 2018 از آن خارج شد، منطقه وضعیت بهتری را نسبت به فقدان آن خواهد داشت. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از این با خوش بینی گفته بود ممکن است تا چند روز دیگر به توافق برسیم. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده هم با تائید این مسئله اذعان داشته بود که ایالات متحده نیز نسبت به این مسئله «به صورتی محتاطانه خوشبین است». اگر چه در روزهای اخیر چنین حدی از خوش بینی در طرف غربی مذاکرات رنگ باخته، اما باید در نظر داشت که تأثیر چنین توافقی احتمالاً محدود است. با اطمینان می توان فرض کرد که جنگ پنهان و در سایه بین اسرائیل – مخالف سرسخت احیای توافق- و ایران، صرف نظر از هر گونه توافقی، ادامه خواهد یافت. این جنگ نه تنها در خاک و فضای سایبری ایران و اسرائیل، بلکه در سایر بخش‌های خاورمیانه از جمله سوریه، عراق، لبنان، غزه و احتمالاً یمن در جریان است. اکثر مقامات ارشد کنونی اسرائیل بر این پندارند که در حالی که توسعه برنامه اتمی ایران چالش‌های امنیتی بسیار جدی برای تل آویو ایجاد می‌کند، اسرائیل طیف وسیعی از گزینه‌ها را برای مقابله با چنین چالش‌هایی دارد. اسرائیل به عنوان تنها قدرت هسته‌ای خاورمیانه است، که هرگز به داشتن سلاح‌های هسته‌ای اعتراف نکرده، ولی معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را هم امضا نکرده است. همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس هم نگرانی هایی دارند و ادعا می کنند این توافق در بهترین حالت، پیشرفت ایران را به سمت تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای کند می کند؟ به تأثیر از سوی دیگر احیای توافق هسته ای، عدم اطمینان در مورد پایداری کاهش تنش ها در خاورمیانه بین اسرائیل، کشورهای خلیج فارس، مصر، ترکیه و ایران هم اضافه کرد . شکنندگی برخی از این روابط در پیشرفت کند تلاش ها برای تجدید روابط بین عربستان سعودی با ایران و ترکیه با مصر مشهود است. تفاوت‌ها و رقابت‌های بین بازیگران مختلف خاورمیانه، از جمله ترکیه، اسرائیل، ایران، امارات متحده عربی و قطر در کشورهایی مانند افغانستان، سوریه، یمن، لیبی و کردستان عراق هم به این مسئله دامن می زند. این شکنندگی در فقدان اعتمادی که تلاش‌های با میانجیگری روسیه برای دستیابی به نزدیکی میان ترکیه و بشار اسد را پیچیده می‌کند، مشهود است. این مسئله، در مورد چنین دست تلاش های روسیه در خلیج فارس هم بازتاب پیدا می کند -جایی که قطر و عربستان سعودی با تلاش امارات برای بازگرداندن اسد به جمع اعراب، 11 سال پس از تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب به دلیل جنگ داخلی، مخالفت می کنند. به این مسئله رقابت و منازعه میان بین ایران، ترکیه و اسرائیل را که بر سر کردهای عراق در گرفت و تنش های عراق و ترکیه به دلیل عملیات نظامی ترکیه در شمال عراق که شورشیان کرد ترکیه را هدف قرار می دهد را به آن اضافه کنید. حملات موشکی اخیر به یک میدان نفتی متعلق به امارات در شمال عراق، پیمانکاران آمریکایی را متقاعد کرد که این پروژه را برای بار دوم رها کنند. تاکنون هیچ کس مسئولیت این حملات را بر عهده نگرفته است. اکنون ما در خاورمیانه با این واقعیت روبرو هستیم که کاهش تنش‌های منطقه‌ای به نفع ایجاد وضعیتی پایدارتر، نه تنها تحت تأثیر عوامل اقتصادی مانند گذار اقتصادی در خلیج‌فارس و بحران اقتصادی در ترکیه، ایران و مصر است، بلکه به واسطه سویه های ژئوپلیتیک نیز هدایت میشود. چین و روسیه تصریح کرده‌اند که تنها در صورتی امکان مشارکت بیشتر در امنیت منطقه را خواهند داشت که بازیگران خاورمیانه مسئولیت بیشتری برای مدیریت درگیری‌های منطقه‌ای، کاهش تنش‌ها و دفاع خود بر عهده بگیرند. اگر تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ایران با شکست مواجه شود، رقابت هسته‌ای در خاورمیانه تسریع خواهد میشود. اما اگر ایران و آمریکا دوباره به این توافق پایبند باشند، این رقابت به‌طور صددرصدی خنثی خواهد شد اما این واقعیت که سرنوشت برنامه هسته‌ای ایران تغییر مسیر در چهارراه خاورمیانه است، ناقض رسیدگی به دیگر مسائل نبوده و این موضوع نیاز به تلاش‌ها هماهنگ منطقه‌ای و بین‌المللی و اقدامات اعتماد سازی با عنایت به امتیازاتی که در پی خواهد داشت تاکید می‌کند و این به نوبه خود مستلزم اراده سیاسی برای بازنگری مجدد آمریکا فارغ از منظر ملاحضات داخلی و خارجی است.
سایر اخبار این روزنامه
تبعات مرگ ملکه انگلستان
بازگشت پارازیت‌های مخرب در سکوت
با استخاره نمی‌توان زندگی مردم را پیش برد
دستاورد سازی با 4/3میلیارد دلار اختلاف آماری
«طالقانی» زنده است
عارضه اجتماعی افشاگری‌های سوخته سیاسی
فقط ۳ نفر از اسامی گزینه‌های«رهبری» آینده اطلاع دارند
«گفتار درمانی» رئیسی
برجام و امنیت خاورمیانه
مراسم اربعین و زائرین حرم حسینی (ع)
تفاوت های ساختاری بریتانیا و روسیه
