راضیه زرگری|  «این تصویر به‌طور واضح در ذهنم حک شده و بسیار به آن فکر می‌کنم؛ کودکی 3-2 ساله در محوطه اردوگاه آوارگان سوری، زیر تیغ آفتاب سوزان بدون لباس راه می‌رفت. دمای هوا تقریبا به 53درجه سانتی‌گراد می‌رسید و شرایط واقعا ناراحت‌کننده‌ای بود، حتی تماشای آن صحنه برایم دردناک بود.» این روایت، یکی از عمیق‌ترین تصاویر ذهنی سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در میان خاطرات سه سال فعالیت بشردوستانه برای مردم آسیب‌دیده از جنگ در سوریه است. عدنان حزام، 43ساله و اصالتا یمنی است. او در گفت‌وگو با «شهروند» از شرایط اسفبار 7میلیون آواره سوری 11 سال بعد از بحران جنگ و مخاصمه در این کشور می‌گوید که برای بازگشت به زندگی به توجه و کمک نیاز دارند. او بر تلاش‌های نهضت بشردوستانه صلیب‌سرخ برای فراموش‌نشدن بحران سوریه در گذر زمان و لزوم شنیده‌شدن صدای سوریه در میانه بحران‌های بزرگ بشردوستانه دیگر در جای‌جای جهان تاکید می‌کند و امیدوار است رسانه‌ها صدای آوارگان سوری باشند. سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در پایان، سوالات روزنامه «شهروند» را حرفه‌ای توصیف می‌کند و می‌گوید در مدت کوتاهی که در ایران بوده، با رسانه‌های زیادی مصاحبه کرده، ولی رویکرد اغلب گفت‌وگوها رنگ‌وبوی سیاسی داشته؛ «سیاست مفهومی نیست که کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ بتواند صحبتی درباره‌اش کند و ما امیدواریم صدای مردم سوریه از منظر بشردوستانه در رسانه‌ها بلندتر شود. زیرا معتقدم که مردم ایران بحران سوریه را بهتر و عمیق‌تر از مردم دیگر کشورها می‌شناسند و درک می‌کنند. امیدواریم که به‌طور کلی افکار عمومی و رسانه‌ها در ایران و هر کشور دیگری بتواند به حل بحران در سوریه کمک کرده و این فعالیت‌ها به اقدامی موثر برای کمک به مردم سوریه بینجامد.

 لطفا خودتان را معرفی کنید و بگویید از چه زمانی در سوریه مشغول به فعالیت‌های بشردوستانه هستید؟
من تقریبا سه سال است در سوریه مشغول به کار شده‌ام؛ به عنوان سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در نمایندگی سوریه. اگر بخواهم درباره شرایط و موقعیت‌های بشردوستانه‌ای که در سوریه وجود دارد آمار و اطلاعاتی بدهم، باید از وضعیت اسفبار بشردوستانه در این کشور بگویم. حدود 14میلیون نفر از مردم سوریه  نیازمند کمک‌های بشردوستانه و از این میان 7میلیون نفر آواره هستند. این آوارگی به‌واسطه پیامدهای بیش از 11 سال بحران بشردوستانه و جنگ در این کشور است که در سال‌های اخیر بحران همه‌گیری کووید-19  هم به آن اضافه شد و در نتیجه این شرایط بحرانی را شاهد هستیم که در حال حاضر رقم خورده است. امروز ما در کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ تلاش می‌کنیم که تا حد امکان امکانات اولیه مردم نیازمند از جمله نیاز غذایی، آب آشامیدنی و نیازهای درمانی و سلامت آنها را تامین کنیم. البته کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ به‌عنوان یک سازمان بشردوستانه منابع محدودی در اختیار دارد، با این وجود، ما با همکاری جمعیت ملی هلال‌احمر سوریه همه تلاش خود را به کار بسته‌ایم تا آلام مردم سوریه را از این بحران کاهش دهیم.
 
درباره حمایت‌های کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ از مردم آواره و نیازمند سوریه می‌توانید کمی ریزتر و جزئی‌تر بگویید؟ اینکه آیا حمایت‌ها صرفا کوتاه‌مدت و برای رفع نیازهای اساسی و معیشتی مردم است یا اینکه حمایت‌ها به‌منظور توانمندسازی مردم و بازگشت به زندگی عادی با احیای مشاغل و منبع درآمد آنها صورت می‌گیرد؟ از میان آوارگان سوریه که تعدادشان کم نیست، چند درصدشان توانسته‌اند به شهرهای محل سکونت خود بازگردند؟ همچنین با توجه به اینکه اثرات روحی و روانی سال‌های جنگ و درگیری روی غیرنظامیان سوری به مراتب عمیق‌تر و طولانی‌مدت‌تر است، درباره حمایت‌های روان‌شناختی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ هم توضیحاتی بدهید؟

 نقش رسانه‌ها در یادآوری بحران سوریه به جامعه بین‌الملل چیست؟ در حالی که شاید در یک سال اخیر بحران بشردوستانه مردم افغانستان در بُعد بین‌المللی پررنگ‌تر در رسانه‌ها جلوه داده شده و بحران سوریه را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داده است.
توجه و علاقه‌مندی رسانه‌ها به بحران‌های بزرگ در جای‌جای جهان قابل درک است و جای تقدیر دارد. با این حال، در سه سال گذشته توجه رسانه‌ها به بحران سوریه کاهش پیدا کرده است. البته مسائل مختلفی هم در این زمان اتفاق افتاد، مثل همه‌گیری کرونا و موضوع مهم بحران افغانستان و اوکراین، طبیعتا ما این مسائل را هم درک می‌کنیم. با این حال، امیدواریم رسانه‌ها سوریه را فراموش نکنند و اهمیت آن را همچنان حفظ کنند و در اولویت‌های خود قرار دهند. البته این نکته را از این منظر نمی‌گوییم که به فعالیت‌های کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ توجه بیشتری شود، بلکه به خاطر مردم سوریه، این امیدواری را به توجه رسانه‌ها داریم. مردمی که همچنان نیازمند حمایت و توجه از سوی جامعه بین‌الملل هستند. سال‌ها بحران در سوریه مردم را با مشکلاتی مواجه کرده که زیربنایی است و حل آن به نگاه جامع و همه‌جانبه نیاز دارد. مثلا مشکلات در ارائه خدمات بهداشتی و آب‌رسانی. از سوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ امیدواریم که رسانه‌ها از منظر بشردوستانه به پوشش مشکلات سوریه بپردازند و نه از منظر سیاسی و علت این امیدواری کمک مضاعف به مردم سوریه است. خوشبختانه در ایران صدای مردم سوریه را می‌شود به گوش جهانیان رساند و امیدواریم از این طریق حمایت‌ها از مردم این کشور ادامه پیدا کند و کمک‌ها برای آنها مثمرثمر باشد.
 
به‌عنوان آخرین سوال از شما می‌خواهم ماندگارترین تصویری را که از رنج مردم بی‌پناه سوریه در ذهن‌تان ثبت شده است، برای ما تعریف کنید. تصویری که روی خودتان عمیقا تاثیر گذاشته است.
من در طول این سه سال خاطرات بسیار زیادی از مواجهه با درد مردم بی‌پناه در اردوگاه‌های آوارگان دارم و با آوارگان داخلی بسیاری هم ملاقات کردم، اما تاثیرگذارترین و غم‌انگیزترین تصویر به کودکان برمی‌گردد. به‌شکل واضح و روشن این تصویر در ذهنم حک‌شده و بسیار به آن فکر می‌کنم؛ کودکی 3-2 ساله زیر تیغ آفتاب سوزان بدون لباس راه می‌رفت. دمای هوا تقریبا 53درجه بود و شرایط واقعا ناراحت‌کننده‌ای بود، حتی تماشای آن صحنه برای من سخت بود. این همان تصویری است که ما می‌گوییم آنها غرامت جنگ را پرداخت می‌کنند. به همین دلیل است که ما همواره این عبارت را می‌گوییم که هزینه‌های مخاصمات را غیرنظامیان پرداخت می‌کنند. تصویر این کودک و دیگر کودکان بی‌گناه گواه این پرداخت هزینه‌هاست. کودکان هرگز مستحق چنین شرایطی نیستند، چه مردم آسیب‌دیده سوریه و چه مردم آسیب‌دیده یمن و افغانستان. بدون شک آنها باید در آسایش و آرامش زندگی کنند.
 البته شرایط مخاصمه هرگز در کنترل ما نیست. ما تصمیم‌گیرنده برای پایان جنگ نیستیم و تنها کاری که از دست‌مان برمی‌آید، تمرکز بر کاهش درد و رنج مردم در شرایط متاثر از درگیری‌هاست و همیشه بر این باور هستیم که تنها راه‌حل پایان و اتمام این شرایط، یک راه‌حل سیاسی است.