جای اعتراض کجاست

نژادبهرام: به جامعه اجازه دهیم در مکانی امن و به‌دور از فضاسازی رسانه‌ای اعتراض کنند حقیقت‌پور: قبل از رسانه‌های خارجی صدای اعتراض مردم را بشنویم آرمان امروز، گروه جامعه- سياوش پورعلي: اعتراضات و پيگيري مطالبات يکي از نشانههاي جوامعي است که مبتني بر دموکراسي، ساختارهاي سياسي و اجتماعي خود هستند. جامعه ما نيز از اين دايره مستثني نبود حتي در قانون اساسي هم به اين موضوع تاکيد شده و حق تجمعاتي را که در چهارچوب قانون شکل ميگيرد براي همه گروههاي بهعنوان يک حق دانسته است. در اصل 27 قانون اساسي آمده است «تشکيل اجتماعات و راهپيماييها بدون حمل سلاح به شرط آن که مخل به مباني اسلام نباشد آزاد است.» 
با اين تعريف بايد به موضوع چند روز اخير و فوت مهسا اميني اشاره کنيم که به‌دليل ابعاد گسترده و همچنين حزن‌انگير بودن آن همه اقشار جامعه را به واکنش وادار کرد. در روزهاي گذشته برخي از شهروندان که به‌نوعي تحت تاثير اين خبر و حواشي آن قرار گرفته بودند به خيابان آمدند و سعي کردند صداي اعتراض‌شان را به گوش مسئولان برسانند و خواستار تغييراتي در نوع رفتار با شهروندان شدند. خبرگزاري فارس روز دوشنبه در گزارشي به بخشي از اين تجمعات پرداخت. در گزارش اين خبرگزاري به جريان‌هايي اشاره شده که در ميان ديگر معترضان به‌دنبال سوءاستفاده از فضاي به وجود آمده بودند. کمي از حاشيه‌هاي به وجود آمده که رسانه‌هاي خارجي بر روي آن مانور مي‌دهند دور شويم و به قانوني بپردازيم که همواره در لابه‌لاي بازي‌هاي سياسي به‌نوعي مقفول مانده است و توجهي به آن نمي‌شود.
در سال‌هاي اخير به‌دليل آنکه شاهد افزايش تجمعات کارگري و صنفي بوديم، باعث شد تا جاي خالي محلي براي اعتراضات مردمي به چشم بيايد. محلي که در آن شهروندان بتوانند در فضايي امن و به دور از حاشيه‌سازي‌هاي رسانه‌هاي خارجي و داخلي صداي اعتراض خودشان را به گوش مسئولان برسانند و با مطالبه‌گري خود به پويايي کشوري که همچنان به صندوق راي تاکيد دارد کمک کنند. بي‌شک در جامعه‌اي که شهروندانش نتوانند از راه «گفت‌وگو چهره به چهره» اعتراض و مطالبات خود را به مسئولان منتقل کنند و در ادامه با گسترش دامنه اعتراضات با شدت بيشتر و البته خشن‌تر روبه‌رو خواهيم شد. قطعا اين ناديده‌انگاري و برخوردهاي خشن باعث افزايش فاصله دولت و ملت خواهد شد. شوراي شهر پنجم تهران براي شهروندي‌تر کردن اعتراضات و خارج کردن مطالبه‌گري‌هاي اجتماعي از بازي‌هاي سياسي طرحي را در دستور کار قرار داد، تا مردم بتوانند در فضاي امن و به دور از خطراتي که مي‌تواند آنها را تهديد کند صداي‌شان را به گوش مسئولان برسانند. اعضاي شوراي شهر سابق معتقد بودند که اگر بتوانند اين طرح را به مرحله اجرا برسانند باعث کاهش فاصله بين مردم و دولت خواهد شد. شهروندان مي‌خواهند در فضايي آرام، اهداف جامعه مدني که همواره از نزديکي به ارکان سياست ضربه خورده را پيش‌ببرند. در ادامه با يکي از بانيان اين طرح گفت‌وگويي انجام داده‌ايم. نژادبهرام معتقد است اگر به شوراي پنجم اجازه اجرايي شدن اين طرح را مي‌دادند هيچ‌گاه شاهد تغيير مسير اعتراضات و مطالبه‌گري‌هاي اجتماعي نمي‌شديم.
«زهرا نژادبهرام»، عضو هيات رئيسه شوراي شهر پنج تهران در پاسخ به اين سوال که چه نيازي است که در شهري مانند تهران، مکان‌هايي براي اعتراضات صنفي و گروهي که در چهارچوب قانون اساسي شکل مي‌گيرد داشته باشيم، به خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «کشور ما به دلايل مختلف در حال مقابله‌هاي سياسي با برخي از کشورهاي غربي است و به همين دليل هر اجتماع، اعتصاب، اعتراض و ... مي‌تواند مسير اصلي خودش را تغيير دهد. بازي‌هاي رسانه‌اي و تغيير مسير اعتراضات و تجمعات همواره باعث شده نتوانيم در جهت درست جامعه مدني که همان شنيدن صداي طيف‌هاي مختلف مردم است، حرکت کنيم. برخي موضوعات مانند اعتراضات صنفي، اعتراضات بازنشستگان، اعتصابات کارگري و ... در همه کشورها وجود دارد و در اين جوامع مي‌بينيم که حتي تندترين انتقادات به راحتي در مکان‌هايي که تعيين شده است مطرح مي‌شود و هيچ مشکلي هم رخ نمي‌دهد. حادثه‌اي که منجرب شد دختر عزيزمان «مهسا اميني» را از دست دهيم باعث جريحه‌دار شدن احساسات مردم شد. جامعه مي‌خواهد اين اعتراض و عصبانيت خود را در قالب تجمع يا اعتراض نشان دهند ولي چون مکاني را براي آنها مشخص نکرده‌ايم متاسفانه شاهد سوءاستفاده از اين موضوع هستيم.»


او در همين موضوع و با اشاره به اصل 27 قانون اساسي ادامه مي‌دهد: «در قانون اساسي به صورت شفاف در اين زمينه صحبت شده است و ما هم با اتکا به اصل 27 قانون اساسي تصميم گرفتيم که براي اعتراضات کم جمعيت و محدود در سطح شهر چند مکان را مشخص کنيم که شهروندان بتوانند اعتراضي که دارند را در فضاي امن مطرح کنند. شوراي پنجم به‌دليل فشارهاي نهادهاي بالا دستي نتوانست اين طرح را اجرايي کند. حتي مکان‌هايي هم براي اين موضوع باتوجه به تحرکات شهروندان انتخاب کرده بوديم. اعتراضات و تجمعات شهروندي چيز عجيبي نيست و مسئولان هم بايد براي کاهش فاصله بين دولت و ملت اجازه تجمعات و اعتراضات شهروندان را بدهد و آنها را به رسميت بشناشد. حالا با نسل جواني روبه‌رو هستيم که مي‌خواهند آينده کشور را بسازند، پس نياز است که صداي آنها شنيده شود. اگر در فضايي امن اين اعتراضات به صورت شفاف و سازنده مطرح شود قطعا به پويايي جامعه مدني که تلاش مي‌کند خود را از بازي‌هاي سياسي کنار بکشد، کمک خواهد کرد.»
نژادبهرام در پاسخ به اين سوال که چه مناطقي در تهران براي شکل‌گيري اعتراضات مشخص شده بود اضافه مي‌کند: «در زمان شهرداري قاليباف خيابان «مردم» که در حاشيه خانه ملت قرار دارد، طي مراحلي به مجلس شوراي اسلامي واگذار شد. باتوجه به اينکه اين خيابان جزو فضاي شهري محسوب مي‌شد با آن مخالفت کرديم ولي ديگر کار از کار گذشته بود. براي اينکه اين خيابان از مردم گرفته نشود آمديم طرحي را داديم که اين خيابان به محلي براي تجمعات و اعتراضات شهروندان تبديل شود. البته قرار بود که چند نقطه ديگر را براي اين تجمعات انتخاب کنيم، مانند «پارک دانشجو» و «پارک لاله»، «ورزشگاه آزادي» و ... . همانطور که گفتم نهادهاي بالادستي اجازه اجرايي شدن اين طرح را ندادند. جامعه مدني بايد مبتني بر گفت‌وگو بين شهروندان و مسئولان تقويت شود. اين يک فرصت استثنايي است که ما مردمي داريم که به صحنه مي‌آيند و از چالش‌هاي به وجود آمده انتقاد مي‌کنند ولي متاسفانه از اين نيروهاي مردمي استقبال نمي‌کنيم. اگر جامعه را يک خانواده بدانيم و گفت‌وگويي بين والدين و فرزندان وجود نداشته باشد، خانواده انسجام خود را از دست خواهد داد و از يکديگر دور مي‌شوند.»
 
 شنيدن صداي معترضان به جامعه کمک ميکند
منصور حقيقت‌پور، فعال سياسي اصولگرا و نماينده ادوار مجلس شوراي اسلامي در پاسخ به اين سوال که چرا همواره نياز به اجرايي شدن اصل 27 قانون اساسي احساس مي‌شود، به‌خبرنگار «آرمان امروز» مي‌گويد: «ساختار اعتراضات در همه جاي دنيا در قالب‌هاي مختلف تعريف شده است و شهروندان مي‌دانند که چگونه و باتوجه به چه قوانيني مي‌توانند صداي اعتراض خودشان را به گوش مسئولان برسانند. شهروندان با طي کردن اين مراحل در محلي جمع مي‌شوند و سعي مي‌کنند با برنامه‌ريزي از مسئولان مطالبه‌گري کنند و پيام خود را منتقل ‌کنند. توجه داشته باشيد که در اين مکان‌ها پليس از معترضان مراقبت مي‌کند تا بتوانند در فضاي امن و به دور از خطراتي که ممکن است آنها را تهديد کند به مطالبه‌گري خود بپردازند. در چنين ساختاري همه چيز مشخص است. در ادامه اين مطالبه‌گري شعارهايي که سر مي‌دهند در راستاي اهدافشان است. بايد بگوييم که جاي خالي چنين فضاهايي در کشور ما به چشم مي‌خورد. فراموش نکنيد که در چنين فضاهايي نه پرچم کشور به آتش کشيده مي‌شود و نه شعارهاي سياسي - که نظام را مخاطب قرار مي‌دهد-شنيده مي‌شود.»
او در همين مورد ادامه مي‌دهد: «چون چنين ساختاري در جامعه ما وجود ندارد مي‌بينيم که نه‌تنها اعتراضات شهروندان به هدفي که بايد نخواهد رسيد بلکه با موج سواري رسانه‌هايي که از خارج کشور مديريت مي‌شود به‌راحتي مسير اعتراضات را تغيير مي‌دهند. ما بايد قبل از اين رسانه‌ها صداي اعتراض مردم‌مان را بشنويم. متاسفانه به‌دليل آنکه در کشور ما آموزش سياسي، اجتماعي، مطالبه‌گري و ... داده نمي‌شود مشاهده مي‌کنيم جوانان و دانشجويان همان حرف‌هايي را مي‌زنند که مقامات اسراييلي و شبکه‌هاي خارجي مرتب تکرار مي‌کنند. جوانان ايراني بايد در قالب ساختارهاي سياسي و اجتماعي مطالبه‌گري کنند و چون آموزشي به آنها نداده‌ايم و نتوانستيم در قالب گفت‌وگو با آنها صحبت کنيم و جوابشان را بدهيم. به همين دليل بين مسئولان و شهروندان فاصله افتاده است. نبايد اين اجازه به کشورهاي خارجي داده شود که از چنين فضايي برعليه خودمان استفاده کنند. ما بايد پذيراي شهروندان معترض باشيم نه اينکه آنها را از نظام دور کنيم. نياز است به شهروندان شيوه درست وطن‌پرسي را بياموزيم.»
اين فعال سياسي اصولگرا با تاکيد بر ايجاد ساختارهايي که جامعه بتواند صداي اعتراضش را به مسئولان برسانند، اضافه مي‌کند: «چنين اعتراضاتي که شاهد آن هستيم در شان و قواره ايران و ايراني نيست. اگر دانشجويي اعتراضي دارد به او تريبون بدهيم تا صحبت کند و در فضاي آرام بماند تا پاسخش هم بشنود. جامعه نياز به گفت‌وگو دارد در غير اين صورت شاهد افزايش شکاف ايجاد شده بين دولت و مردم خواهيم بود. اگر انتقادي بايد مطرح شود چه اشکالي دارد صداي شهروندان بلند شود؟»