روزنامه خراسان
1401/08/01
نسخه امیرکبیر برای نخبگان، تثبیت جنجالی «شی» و رقابت کارگردان ها در اجرا
برنامه جامع امیرکبیر برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان
میرزا تقی خان همزمان با اختصاص 41 کیلوگرم طلا، معادل 3 درصد از کل بودجه کشور برای تسهیل پرورش نخبگان، به تأمین فضای آموزشی و پژوهشی آن ها در داخل کشور و همچنین، در نظر گرفتن امتیازات ویژه کسب و کار، مانند معافیت مالیاتی برای این افراد دست زد
جواد نوائیان رودسری – آغاز دوران صدارت امیرکبیر، با بحران‌های شدید مالی همراه بود. بی‌کفایتی دولتمردان عصر محمد شاه و رویکردهای گاهی نابخردانه حاجی میرزاآقاسی، صدراعظم صوفی مسلک شاه قاجار، باعث وارد آمدن آسیب‌های جدی به ساختارهای مالی و درآمدی حکومت شده بود. افزون بر این، فسادِ همه‌گیر دمار از روزگار دولت در می‌آورد و با هدررفت درآمدها و خالی شدن خزانه، ظاهراً دیگر مجالی برای توسعه زیرساخت‌ها و فکر کردن به تقویت آن ها وجود نداشت. آر.جی.واتسن در کتاب «تاریخ ایران از پیدایش تا سال 1858م» که آن را در 1866م در لندن منتشر کرد، صادقانه می‌نویسد: «شاید هیچ متخصص مالی، در هیچ زمانی، گرفتار وضع ناهنجاری نشده باشد که میرزا تقی‌خان گرفتار آن بود.» فرانت، کاردار سفارت انگلیس در گزارش‌های محرمانه به پالمرستون، وزیرخارجه وقت انگلیس، به تشریح این آشفتگی می‌پردازد و به عنوان نمونه به ماجرای گارد سلطنتی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «گارد خاصه سلطنتی که در زمان فتحعلی‌شاه از 600 سواره نظام زبده تشکیل شده بود، به تازگی عده آن ها را روی کاغذ، چهار هزار نفر نوشته‌اند و به حقیقت بیش از300نفر نبودند.» در چنین شرایطی، کسری بودجه بیداد می‌کرد و باید فکر عاجلی درباره آن می‌شد اما این وضع اسف‌بار باعث نشد که از توجه امیرکبیر به ایجاد و تقویت زیرساخت‌ها و توجه به منابع ملی، اعم از مادی و انسانی کشور غافل شود. او در حالی که خزانه مملکت تنها 300 هزار تومانِ طلا ذخیره داشت، دست به اقدامی شجاعانه زد که باید آن را نخستین تلاش برای حفظ نخبگان ایرانی در کشور، تقویت دانش و آگاهی آن ها و فراهم آوردن وسایل فعالیت شان در سرزمین مادری دانست. نخبگان باید در کشور بمانند هنوز چند صباحی از آغاز صدارت میرزا تقی‌خان نگذشته بود که فکر تأسیس دارالفنون را عملی کرد؛ در حالی که در کشورهای همسایه ایران، به استثنای روسیه تزاری، خبری از تأسیس چنین مرکز علمی و آموزشی نبود؛ عثمانی‌ها که ظاهراً در این زمینه، قبل از ایران فعال بودند، هنوز مدرسه‌ای به جامعیت دارالفنون که با استفاده از استادان اروپایی و دانش به روز تجهیز شده باشد، نداشتند. امیر معتقد بود که آموزش نخبگان علمی کشور، باید در داخل انجام شود؛ به دو دلیل، اول آن‌که در هزینه‌ها به شدت صرفه‌جویی میشود و دوم آن که قدرت نظارت بر فعالیت نخبگان و حمایت از آن ها را ضمن تحصیل و پس از آن، افزایش می‌دهد. این در حالی بود که تا پیش از آن، در موارد محدود، نخبگان ایرانی برای تحصیل به اروپا اعزام می‌شدند؛ این افراد گاهی به دلیل رغبت پیدا کردن به فرهنگ غربی و نیز، نبود حمایت از آن ها در کشور یا در اروپا می‌ماندند یا در صورت بازگشت، اگر به جرگه کارکنان سفارتخانه‌های خارجی نمی‌پیوستند، نقشی در تحولات و پیشرفت‌های کشور بازی نمی‌کردند. سرمایه گذاری 56 میلیاردی امیرکبیر، جان داوود را که از ارامنه ایران بود، برای استخدام معلم و استاد به اروپا فرستاد؛ این اقدام، البته بسیار هزینه‌بر بود. طبق مستنداتی که فریدون آدمیت در کتاب «امیرکبیر و ایران» ارائه می‌کند، میرزا تقی‌خان با وجود کسری جدی بودجه، مبلغی حدود هشت هزار و 600 تومانِ طلا را برای استخدام 9 استاد، در رشته‌های مختلف در نظر گرفت؛ مدت استخدام آن ها پنج سال بود. اگر بخواهیم برآوردی امروزی از اقدام امیرکبیر داشته باشیم، باید بگوییم که او نزدیک به 41 کیلوگرم طلا را فقط برای جذب استادان مورد نیاز جوانان نخبه ایرانی هزینه کرد (هر تومان طلا: 76/4 گرم) که اگر آن را با نرخ امروز (هر گرم طلا: یک میلیون و 362 هزار تومان) محاسبه کنیم، رقمی که امیر به این کار اختصاص داده بود، حدود 56 میلیارد تومان میشود؛ رقمی که در آن زمان، نزدیک به 3 درصد کل بودجه ایران بود؛ آن هم در دوران بحران شدید اقتصادی و ورشکستگی خزانه مملکتی. جالب این جاست که در دوران ما، یعنی در قرن 21، کشوری مانند ژاپن که در ردیف ممالک ثروتمند و دارای اقتصادی قوی به شمار می‌آید، به طور میانگین، حدود 5/3 درصد بودجه خود را به فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی اختصاص می‌دهد و این نشان می دهد که امیرکبیر در آن شرایط بغرنج، باز هم از استانداردهای لازم برای حمایت از نخبگان علمی کشور و تقویت جایگاه آنان در ایران غافل نبود. نظارت و حمایت همه جانبه تلاش میرزا تقی‌خان برای این حمایت همه‌جانبه، به تأمین منابع مالی لازم برای حمایت علمی از نخبگان محدود نمی‌شد. او دقت نظر خاصی در تعیین استادان و پشتیبانی از نخبگان، بعد از فارغ‌التحصیلی داشت. قراردادی که نمایندگان دولت امیرکبیر با مدرسان اروپایی امضا می‌کردند، قراردادی حساب شده و دارای جزئیات بسیار دقیق برای جلوگیری از اقدامات ضدملی این معلمان بود. طبق گزارش آدمیت، معلمان دارالفنون متعهد شده بودند که هرگاه شکایتی از امور دارند، «راست به راست و بدون واسطه دیگران، آن را با دولت» ایران در میان بگذارند و حق مراجعه به سفارتخانه‌های اروپایی در تهران را نخواهند داشت. ضمن آن که این معلمان، اتباع دولت‌های انگلیس، فرانسه و روسیه تزاری نبودند و به دستور امیر، از استادان اتریشی و آلمانی برای تدریس در دارالفنون استفاده می‌شد. این معلمان، مطابق قرارداد موظف بودند «خلاف عادات و قواعد مملکت ایران» کاری انجام ندهند؛ به دیگر سخن، حق نداشتند غیر از تدریس، به بحث دیگری اعم از عقیدتی و ... وارد شوند. از سوی دیگر، فارغ‌التحصیلان مدرسه دارالفنون، بعد از فراگیری دانش مد نظر، باید به خدمت دولت ایران در می‌آمدند؛ اما در همین حال، از امکانات مالی و رفاهی بسیار عالی برخوردار می‌شدند. آن ها در مناقصات دولتی، مثلاً در استخراج معادن، اولویت داشتند و می‌توانستند، از پنج سال معافیت مالیاتی برای رونق فعالیت اقتصادی خود بهره ببرند. با این حال، آن همه تلاش بی‌وقفه و آن همه برنامه‌های دقیق و حساب شده برای ارتقای جایگاه نخبگان و کمک به پرورش آن ها در راستای خدمت به میهن، با شهادت امیرکبیر ناتمام ماند و جانشینان او، عامدانه یا از روی جهالت، بر اصلاحات وی خط بطلان کشیدند. تثبیت «شی» بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین پس از حدود یک هفته به پایان رسید. «شی جین پینگ» همچنان بدون هیچ رقیبی برای سومین بار و به مدت 5 سال رئیس جمهور چین شد حزب حاکم کمونیست چین کنگره خود را در تالار بزرگ مردم با چندین اصلاحیه در قانون اساسی حزب به پایان رساند که موقعیت رئیس جمهور شی جین پینگ به عنوان رهبر چین و به اعتقاد پکن، جایگاه این کشور در جهان را تقویت می کند. رویترز نوشت: کنگره یک هفته‌ای با حضور ۲۳۰۰ نماینده که همگی از وفاداران سرسخت حزب بودند، برگزار شد. کنگره با تثبیت «موقعیت اصلی» خود در رهبری کشور، راه را برای سومین دوره ریاست جمهوری شی جین پینگ هموار کرد اما اعلام رسمی سومین دوره در جلسات سالانه قانون گذاری در ماه مارس خواهد بود. در سال ۲۰۱۸، شی محدودیت دو دوره ریاست جمهوری را لغو کرد که به او اجازه می دهد تا به طور نامحدود حکومت کند اما در طول کنگره حزب کمونیست چین چه اتفاقی افتاد؟ نمایندگان همچنین «گزارش کاری شی» را تأیید کردند که نوعی خطاب به وضعیت کشور است که شی در افتتاحیه کنگره حزب ارائه کرد. امروز نیز انتظار می‌رود که شی به‌عنوان دبیرکل بعدی، اندکی پس از پایان اولین جلسه کمیته مرکزی جدید، معرفی شود. اگر شی برای سومین بار به عنوان رهبر حزب کمونیست انتخاب شود، به قدرتمندترین رهبر این کشور پس از مائو تسه‌تونگ، بنیان‌گذار جمهوری خلق چین تبدیل خواهد شد. شی همچنین از اعضای حزبش خواست تا خود را برای چالش های ژئوپلیتیکی آتی آماده کنند. وی با اشاره به تلاش‌های خارجی به‌ویژه برای باج‌گیری، مهار و محاصره چین گفت: «در مواجهه با تغییرات شدید در چشم‌انداز بین‌المللی» منافع ملی خود را در اولویت قرار داده‌ایم. در مراسم اختتامیه کنگره، شی گفت: «جرئت مبارزه، جرئت پیروزی را داشته باشید.» از جمله تغییراتی که در قانون اساسی چین به وجود آمده می‌توان به «دو حکم» و «دو تضمین» اشاره کرد. بر اساس این دو حکم یا دو تثبیت، شی جین پینگ به عنوان رهبر «مرکزی» این حزب مشخص شده و ایده‌های او به عنوان اصول راهنمای توسعه آینده چین تثبیت میشود. دو تضمین هم وضعیت «محوری» شی جین پینگ در حزب کمونیست و قدرت مرکزی این حزب در چین را ضمانت می‌کند. متن این اصلاحیه بلافاصله منتشر نشد اما قبل از تصویب آن، گوینده استدلال پشت آن را خواند و بارها از شی و دستاوردهای او در راستای تقویت ارتش و اقتصاد و تقویت اقتدار حزب یاد کرد. شی، در سخنان پایانی مختصری، گفت که این تجدید نظر «شرایط روشنی را برای حمایت و تقویت رهبری کلی حزب تعیین می‌کند.» شی همچنین در بخشی از سخنان خود درباره دخالت نیروهای خارجی در امور داخلی چین و تایوان هشدار داد و افزود: «حل مسئله تایوان مربوط به خود مردم چین است و باید تنها توسط مردم چین حل شود. ما با بیشترین صداقت و تلاش‌ها به چشم‌انداز اتحاد مجدد مسالمت‌آمیز پایبند خواهیم بود اما هرگز متعهد به کنار گذاشتن استفاده از زور نخواهیم بود و این گزینه را برای انجام تمام اقدامات لازم محفوظ می‌دانیم.» رقابت کارگردان ها روی صندلی اجرا بعد از فریدون جیرانی، بهروز افخمی و مسعود ده‌نمکی که تجربه مجری‌گری داشته‌اند، کمال تبریزی نیز برنامه «طناز» را اجرا می‌کند مائده کاشیان یکی از تولیدات جدید نمایش خانگی، برنامه‌ای گفت‌وگومحور با نام «طناز» است که با اجرای کمال تبریزی، مرحله ضبط را می‌گذراند. تبریزی پس از سه سال دوری از فیلم سازی، به نمایش خانگی بازگشته تا یک برنامه گفت‌وگومحور بسازد و عرصه اجرا را نیز تجربه کند. پیش از تبریزی، کارگردانانی مانند بهروز افخمی، بیژن بیرنگ، فریدون جیرانی، محمدحسین لطیفی و مسعود ده‌نمکی نیز وارد حوزه اجرا شده بودند. به بهانه حضور کمال تبریزی در برنامه «طناز»، به کارگردان‌هایی پرداختیم که به عنوان مجری در تلویزیون یا نمایش خانگی دیده شدند. بهروز افخمی «هفت»، «نقد سینما» و «قبلِ انقلاب» برنامه‌هایی هستند که بهروز افخمی به واسطه آن‌ها، در زمینه اجرا تجربیاتی را به دست آورده است. او سال 94 در برنامه «هفت» جایگزین محمود گبرلو شد و اجرای این برنامه را برعهده گرفت. افخمی سال 97 نیز به شبکه پنج رفت تا به جای «هفت»، برنامه سینمایی دیگری به نام «نقد سینما» را اجرا کند. این کارگردان به دلیل تجربه و سابقه‌ای که در سینما دارد، بر مباحث سینمایی مسلط است. بیان صریح و بدون تعارف افخمی نیز باعث می‌شد او به موقع وارد بحث شود و بحث‌هایی چالشی در برنامه به راه بیفتد بنابراین توانست جای خود را در برنامه‌های سینمایی تثبیت کند. بیژن بیرنگ بیژن بیرنگ خالق سریال خاطره‌انگیز «خانه سبز»، سال 86 با برنامه «باز هم زندگی» به عنوان مجری، در شبکه چهار حضور پیدا کرد. هدف این برنامه به تهیه‌کنندگی و کارگردانی بیرنگ، پرداختن به مسائل مختلف اجتماعی و فرهنگی بود. بیژن بیرنگ در هر قسمت، میزبان یکی از چهره‌های اندیشمند و صاحب تجربه بود و با همان لحن گیرا و بیان خوب خود، با مهمانان برنامه گفت‌وگو می‌کرد. هرچند این برنامه از شبکه چهار که مخاطبان خاص‌تری دارد روی آنتن می‌رفت اما بیژن بیرنگ با بیانی بدون تکلف با مهمانان صحبت می‌کرد و مفاهیمی که قرار بود در هر برنامه مرتبط با سوژه خاص آن قسمت به مخاطب انتقال داده شود، به شیوه ساده بیان می‌کرد. کمال تبریزی کمال تبریزی پس از سال‌ها فعالیت در زمینه کارگردانی، وارد حوزه اجرا شده است. او در برنامه گفت‌وگومحور «طناز» که با حضور فیزیکی تماشاگران در استودیو تولید میشود، با چهره‌ها به گفت‌وگو می‌نشیند. فعلا جزئیاتی از محتوای برنامه اعلام نشده است، اما با توجه به این که «طناز» یک «رئالیتی تاک شو» معرفی شده، احتمالا مسیر گفت‌وگو و اتفاقاتی که در برنامه شاهد آن خواهیم بود، از پیش تعیین شده نخواهد بود. نمی‌توان کیفیت کار تبریزی را در جایگاه مجری پیش‌بینی کرد، اما از آن جایی که این کارگردان آثار کمدی پرمخاطبی تولید کرده و طنز را می‌شناسد، توقعات از «طناز» بالا ست. فریدون جیرانی فریدون جیرانی تا به حال با برنامه‌های سینمایی مانند «هفت» در تلویزیون و همچنین «35» و «کافه آپارات» در نمایش خانگی، به عنوان مجری در این دو مدیوم حضور پیدا کرده است. «هفت» که بعدها به یکی از برندهای تلویزیون تبدیل شد، سال 89 با اجرای فریدون جیرانی کار خود را آغاز کرد. این برنامه در آن زمان، رویکرد متفاوتی داشت و نقدهای جنجالی منتقدان و بحث‌های پر سروصدای مهمانان برنامه، باعث می‌شد «هفت» برنامه‌ای کاملا چالشی باشد و فریدون جیرانی نیز به خوبی از پس هدایت بحث یا گفت‌وگو با مهمانان برمی‌آمد. او درباره تاریخ سینما و تئاتر اطلاعات فراوانی و از سینماگران شناخت خوبی دارد، به همین دلیل گفت‌وگوهای او با بازیگران و فیلم سازان شنیدنی است. «35» در سال‌های 95 و 96 با حضور سینماگران مختلف تولید شد و برنامه «کافه آپارات» همچنان ساخته و منتشر میشود. محمدحسین لطیفی پس از فریدون جیرانی، محمود گبرلو و بهروز افخمی، سال 97 محمدحسین لطیفی در «هفت» روی صندلی مجری نشست. او پیشتر برنامه‌ای به نام «سینما اکران» را با هدف معرفی فیلم‌ها در شبکه پنج اجرا کرده بود، اما ساختار و جایگاه آن با «هفت» قابل مقایسه نبود، بنابراین لطیفی در برنامه شبکه سه بیشتر دیده شد. «هفت» در زمان لطیفی، تغییرات فراوانی کرده و ویژگی جریان‌سازی خود را از دست داده بود، بنابراین در چنین برنامه‌ای محمدحسین لطیفی نیز کار سختی برای اجرا در پیش نداشت و با چالش خاصی مواجه نبود. مسعود ده‌نمکی مسعود ده‌نمکی تجربه‌ای طولانی در زمینه اجرا ندارد. سال 97، شبکه چهار به مناسبت هفته دفاع مقدس ویژه برنامه «40 و هشت» را تولید کرد و اجرای آن را به مسعود ده‌نمکی سپرد تا او در مقام مجری و مصاحبه‌کننده، روبه‌روی فرماندهان و مسئولان دفاع مقدس بنشیند و با آنان گفت‌وگو کند. از آن جایی که مسعود ده‌نمکی جزو رزمندگان جنگ تحمیلی بود و در زمینه تاریخ دفاع مقدس نیز مطالعاتی داشت، گزینه مناسبی برای کارشناس – مجری «40 و هشت» بود، به این ترتیب هدف برنامه محقق شد. این برنامه مخاطب عام نداشت و ادامه پیدا نکرد، بنابراین چندان دیده نشد.
سایر اخبار این روزنامه
شیرینی پیروزی با کامبک چندصد برابر است
تعقیب مهاراجه، اژدها و همسایه ها برای الماس سیاه
تراژدی «روستا بازار»
دردسرهای باورنکردنی آشنا نبودن کودکان باسواد عاطفی
همسرم قصد داشت عکس عروسی مان را آتش بزند!
بهانه گیری غرب این بار با قطعنامه 2231
بازی با سلامت 73 درصد مردم!
هجوم دوباره ریزگردهای قره قوم به آسمان مشهد
نسخه امیرکبیر برای نخبگان، تثبیت جنجالی «شی» و رقابت کارگردان ها در اجرا
یوزها با قدرت به قطر می روند
پیام جدید آمریکا به ایران از زبان امیرعبداللهیان
تیر آخر بر پیکر فوتبال استان
لیزینگ خودرو در مسیر بازگشت
