روزنامه وطن امروز
1401/08/03
میراث‌دار بی‌ثباتی
گروه بین‌الملل: استعفای نخست‌وزیر 44 روزه انگلیس نوید این مساله را می‌دهد که این کشور وارد بدترین دوران سیاسی معاصر خود شده است؛ نبود یک رهبر مقتدر در رأس دولت که باعث بحران اقتصادی و سیاسی عظیمی در جزیره انگلیس شده است. بعد از برگزیت، انگلیس وارد دوران جدیدی شد. جانسون که خود را نخست‌وزیر برگزیده انگلیس می‌دانست استعفا داد و جای خود را به لیز تراس داد که 44 روز هم نتوانست دوام بیاورد و استعفا داد. نخست‌وزیر مستعفی انگلیس به دلیل سیاست‌های اقتصادی‌اش مورد غضب نمایندگان مجلس بویژه هم‌حزبی‌های خود قرار گرفت و استعفا را به قرار در منزل نخست‌وزیری ترجیح داد. بعد از وی رقابتی بین ۳ گزینه اصلی یعنی ریشی سوناک، موردانت و جانسون شکل گرفت که جانسون همان اول رقابت اعلام کرد قصد ندارد نخست‌وزیر شود. در رقابتی که بین ریشی سوناک و پنی موردانت صورت گرفت سوناک با توجه به کناره‌گیری موردانت گزینه اصلی نخست‌وزیری انگلیس شد تا به دفتر ریاست وزرای این کشور برود. پنی موردانت در حالی از رقابت برای نخست‌وزیری کنار رفت که بنا بر گزارش برخی رسانه‌ها از قبیل روزنامه ایندیپندنت، او نتوانسته به حد نصاب لازم برای نامزد شدن در رقابت برای نخست‌وزیری برسد. در حالی که بر اساس نظرسنجی‌های عمومی از همان ابتدا اقبالی به لیز تراس نبود، 180 هزار عضو حزب محافظه‌کار او را به عنوان نخست‌وزیر انگلیس انتخاب کردند. حالا هم برای جایگزین تراس دوباره همین روند قرار است تکرار شود. لیز تراس در دوران نخست‌وزیری خود فرازونشیب‌های زیادی را تجربه کرد. در همان روزهای ابتدایی نخست‌وزیری او ملکه این کشور در 96 سالگی مرد. نکته جالب اینکه تراس در دوران جوانی از مخالفان سرسخت خاندان سلطنتی بود و حتی در سخنرانی‌هایی گفته بود که این نظام سلطنتی باید برچیده شود. پس از آن هم که جنگ میان روسیه و اوکراین شدت گرفت و با توجه به بحران انرژی ناشی از تحریم روسیه، سطح حمایت مردمی از تجهیز نظامی و مالی اوکراین به وسیله دولت‌های اروپایی کاهش پیدا کرد و دولت انگلیس هم همچون سایر دولت‌های غربی برای اقناع مردم جهت ادامه حمایت‌ها از اوکراین دچار مشکل شده است. از طرف دیگر نرخ تورم 10 درصدی در این کشور و افزایش بی‌سابقه بهای قبوض انرژی سبب نارضایتی شدید شهروندان شد. با توجه به این مشکلات بعید به نظر می‌رسد هرکسی نخست‌وزیر جدید این کشور شود، کار ساده‌ای در پیش داشته باشد. لیز تراس، نخست‌وزیر انگلیس پس از تنها 44 روز مجبور به استعفا شد. این کوتاه‌ترین دوره نخست‌وزیری در تاریخ این کشور است. چند روز قبل روزنامه دیلی استار با اشاره به فشارها بر لیز تراس برای استعفا، تیتر زد: ما یک کاهو خریدیم، ببینیم این کاهو زودتر خراب میشود یا لیز تراس از قدرت کنار می‌رود که خب کاهو پیروز شد! سوناک میراث‌دار دوران اقتصادی سخت جانسون معروف به دلقک اروپا و لیز تراس، نخست‌وزیر 44 روزه این کشور است. ریشی سوناک 42 ساله که در رقابت انتخاباتی قبلی رقیب لیز تراس بود و از او شکست خورد، این بار اصلی‌ترین شانس برای نخست‌وزیری به شمار می‌رفت، هر چند که رسیدن به اجماع میان محافظه‌کاران امر دشواری به نظر می‌رسد و حزب کارگر هم بار دیگر خواستار برگزاری انتخابات سراسری شده است. طبق قوانین انگلیس، کسی می‌تواند خود را برای نخست‌وزیری این کشور نامزد کند که از حمایت حداقل ۱۰۰ عضو پارلمان برخوردار باشد. در خبرها آمده بود که روز یکشنبه، ریشی سوناک با بوریس جانسون دیدار دوجانبه‌ای ترتیب داده بود. این دیدار در شرایطی انجام شد که در رقابت قبلی سوناک با لیز تراس برای نخست‌وزیری، بسیاری از اعضای حزب محافظه‌کار او را «به خنجر زدن از پشت» به جانسون، محکوم کرده بودند. آنها معتقد بودند با استعفای سوناک از خزانه‌داری انگلیس در واکنش به رسوایی‌های متعدد دولت جانسون، سلسله استعفاها در دولت آغاز شد و کار را به جایی رساند که خود جانسون هم مجبور به استعفا شد. ریشی سوناک، وزیر سابق دارایی انگلیس، روز یکشنبه در پیامی توئیتری نامزدی خود را برای تصدی پست نخست‌وزیری آینده اعلام کرد و گفت، هدفش از این اقدام این است که بتواند اقتصاد کشور را احیا و حزب محافظه‌کار را متحد کند. مشکل اقتصادی و سیاست‌های نامشخص تراس دلیل اصلی کناره‌گیری وی از نخست‌وزیری بود. روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی نوشت که بیش از ۲ میلیون خانوار انگلیسی از پرداخت قبض برق خانه‌های خود عاجز هستند، این در حالی است که دولت انگلیس برنامه‌های حمایت از خانوارها را کاهش داده است. بر اساس گزارش سازمان‌های دولتی، تا پایان ماه جولای (مرداد) بیش از ۲ میلیون و 300 هزار خانوار انگلیسی از پرداخت قبض‌های برق خود عاجز بوده و بیش از یک میلیون و 800 هزار خانوار نیز از پرداخت قبض گاز خود ناتوان هستند، این در حالی است که هزینه‌های برق و گاز خانوارهای انگلیسی طی 3 ماه گذشته بیش از 25 درصد افزایش داشته و این میزان از پایان سال 2020 تاکنون دوسوم افزایش یافته است. «پیتر اسمیت» مدیر امور سیاسی و قانونی در موسسه ملی انرژی می‌گوید: «بیش از ۲ میلیون خانوار انگلیسی تاخیر در پرداخت قبض‌های برق داشته‌اند و این موضوع باعث نگرانی شدید است». وی اضافه کرد: هزینه قبض‌ها طی یک سال تقریبا ۲ برابر شده و ما هنوز همه پیامدهای افزایش‌های اخیر قیمت‌ها را لمس نکرده‌ایم. این در حالی است که «جرمی هانت» وزیر مالی انگلیس دوشنبه گذشته خبر داد برنامه‌های دولت این کشور برای کاهش بار قبض‌های برق و گاز بر دوش شهروندان انگلیسی کم میشود. وی اضافه کرد که این کاهش حمایت به دلیل بار سنگینی است که بر بودجه دولت داشته است. تراس که با شعار کاهش مالیات‌ها موفق شد در انتخابات درون حزبی نخست‌وزیری پیروز شود، قصد داشت در کوتاه‌مدت با افزایش استقراض و در میان‌مدت و بلندمدت افزایش درآمدها از طریق افزایش تولید ناخالص داخلی، اقتصاد انگلیس را متحول کند که پروژه اقتصادی او ناموفق بود و به دلیل اتهام گرایش‌های چپ‌گرایانه از سمتش استعفا داد. استعفای لیز تراس در حالی است که او در جلسه پرالتهاب (چهارشنبه گذشته) پارلمان این کشور با حملات تند حزب رقیب و درخواست برای استعفا مواجه شد و پاسخ داد: «من یک فرد جنگجو هستم و اهل کنار کشیدن نیستم». او در ادامه گفته بود: «بار دیگر بابت اشتباهات اقتصادی‌ای که رخ داده عذرخواهی می‌کنم اما بابت اشتباهات دیگران عذرخواهی نمی‌کنم. ما اقداماتی برای مقابله با شرایط سخت اقتصادی انجام داده‌ایم». در این راستا موسسه «یوگاو» (YouGov) نیز روز سه‌شنبه نتایج یک نظرسنجی را منتشر کرد که نشان می‌داد اکثریت اعضای حزب محافظه‌کار خواستار استعفای لیز تراس از رهبری این حزب و نخست‌وزیری انگلیس هستند. لیز تراس با وعده ایجاد تغییرات اساسی و تقویت بنیه اقتصادی انگلیس بر سر کار آمد و اعلام کرد با کاهش نرخ مالیات‌ها و افزایش نرخ رشد اقتصادی، یک دوران خوش پسابرگزیت را رقم خواهد زد اما سیاست‌های او در عمل کاملا شکست خورد، چراکه نخستین وزیر دارایی دولتش یعنی کواسی کوارتنگ (دوست و متحد سیاسی‌اش) از یک برنامه اقتصادی‌ای رونمایی کرد که هنوز بودجه آن تامین نشده بود. کواسی کوارتنگ در چارچوب همین برنامه، از کاهش مالیات‌ها به میزان ۴۵ میلیارد پوند (۴۸ میلیارد یورو) همچنین اعطای یارانه برای انرژی با هدف کمک به خانوارها خبر داد، اقدامی که باعث شد هزینه‌های استقراض دولت افزایش یابد، بانک مرکزی انگلیس (که سیاست‌های تراس با استراتژی آن برای مبارزه با تورم کاملا در تضاد بود) به طور اضطراری مداخله کند و صندوق بین‌المللی پول نیز این کشور را توبیخ کند. نتیجه اینکه، کواسی کوارتنگ از مقامش برکنار شد و تراس نیز سعی کرد با عقب‌نشینی از طرح «کاهش مالیات بر درآمد ثروتمندان»، همچنین انتصاب رقیب سیاسی پیشین خود یعنی جرمی هانت به جای کوارتنگ، بازارها را آرام کند. جرمی هانت نیز تقریبا همه سیاست‌های جنجال‌برانگیز کوارتنگ را لغو یا معکوس کرد تا از تبعات منفی آنها بکاهد اما این «برگشت به عقب» نیز نتوانست کمکی به اقتصاد آشفته این کشور کند و به این ترتیب پادشاهی بریتانیا همچنان با پیامدهای منفی این طرح از جمله تورم بی‌سابقه و افزایش نرخ وام مسکن دست به گریبان است. این سیاست‌ها بریتانیا را دچار بزرگ‌ترین بحران اقتصادی خود از زمان اجرای برگزیت کرد و محبوبیت سیاسی لیز تراس را نیز به طور بی‌سابقه‌ای کاهش داد به طوری که بر اساس نظرسنجی‌های موسسه YouGov محبوبیت او به «منفی۷۰» رسید. به این ترتیب تراس به نامحبوب‌ترین رهبر حزب محافظه‌کار در تاریخ انگلیس تبدیل شد و در مقابل، محبوبیت حزب اپوزیسیون یا همان چپ میانه «کارگر» افزایش یافت. افزایش محبوبیت «حزب کارگر» تا به آنجا بود که رهبر آن پس از استعفای خانم تراس، خواستار برگزاری انتخابات سراسری شد. تراس از منتقدان سرسخت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و جنگ او در اوکراین بود؛ به همین دلیل نیز یکی از نخستین واکنش‌ها به استعفای او را مسکو داشت. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد بریتانیا هرگز چنین رسوایی‌ای از یک رهبر ندیده است و افزود که تراس به دلیل «بی‌سوادی فاجعه‌بارش» در یادها خواهد ماند. کاهش نرخ مالیات بر درآمد دهک بالای جامعه از ۴۵ به ۴۰ درصد که بخشی از این طرح بود جنجالی شد و منتقدان لیز تراس، او را متهم به طرفداری از میلیاردرها در بحبوحه بحران مالی در این کشور کردند. عقب‌نشینی دولت تراس درحالی است که انگلیس بحران اقتصادی کم‌سابقه‌ای را تجربه می‌کند. بحران انرژی و جنگ اوکراین موجب شده از یک سو نرخ تورم در این قدرت اقتصادی اروپایی ۲ رقمی شود و از سوی دیگر بدهی‌های دولتی هم به بالاترین سطح خود طی سال‌های اخیر برسد. *** اسکاتلند خطاب به سوناک: استقلال می‌خواهیم! نیکولا استورجن، وزیر اول اسکاتلند ضمن تبریک به نخست‌وزیر جدید بریتانیا، تاکید کرد او منتخب مردم اسکاتلند نیست و اسکاتلندی‌ها خواهان جدایی از بریتانیا هستند. وزیر اول اسکاتلند انتخاب ریشی سوناک به عنوان نخستین نخست‌وزیر آسیایی بریتانیا را لحظه‌ای مهم خواند و به او تبریک گفت. به گزارش تسنیم، خانم استورجن در رشته توئیتی که منتشر کرده، سوناک را نخست‌وزیری غیر منتخب برای مردم اسکاتلند خوانده و خواستار برگزاری هر چه زودتر انتخابات عمومی و زمینه‌سازی برای استقلال اسکاتلند از بریتانیا شده است.
