وزن کشی ادبیات فارسی در نمایشگاه کتاب بارسلون

در ماه‌های گذشته روزنامه خراسان در قالب سلسله گزارش‌هایی به بررسی دلایل کمتر دیده شدن آثار نویسندگان و شاعران ایرانی در عرصه جهانی پرداخته است. بی‌تردید، نمایشگاه‌های بین‌المللی در مسیر معرفی ادبیات فارسی و آثار شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان به جهانیان، نقش بسزایی دارد. نمایشگاه کتاب بارسلون ازجمله نمایشگاه‌های مطرح و شناخته‌ شده‌ای است که امسال از تاریخ هفتم تا دهم اکتبر (15 تا 18 مهر) برگزار شد. افشین شحنه تبار، مدیر انتشارات «شمع و مه» که نزدیک به 25 سال درزمینه ترجمه کتاب‌های ادبی و فرهنگی کشورمان به زبان‌های مختلف فعالیت می‌کند ازجمله ناشرانی است که به‌ صورت مستقل در این نمایشگاه حضورداشته است. برای بررسی میزان استقبال و آشنایی مردم اسپانیا با ادبیات فارسی و دلایل کمتر دیده شدن آثار ادبی ایران در سطح جهان با او گفت‌وگو کرده‌ایم. دیوار کوتاه ادبیات فارسی و کم‌کاری دولت‌ها مدیر انتشارات شمع و مه، درباره میزان آشنایی مردم اسپانیا با ادبیات فارسی و چگونگی استقبال از آثار نویسندگان و شاعران ایرانی در این نمایشگاه که کمتر از یک ماه پیش برگزار شده ،می‌گوید: نمایشگاه بارسلون، دومین نمایشگاه معتبر و مرجع ادبیات در اسپانیاست و مهم‌ترین علت حضور انتشارات شمع و مه در این نمایشگاه، انتشار کامل شاهنامه فردوسی به زبان اسپانیایی بود. متأسفانه با وجود ظرفیت‌های فراوان آثار ادبی فارسی به دلیل کوتاهی‌هایی که توسط دولت‌ها، مترجمان و ناشران انجام ‌شده است مردم اسپانیا آشنایی بسیار ناچیزی با ادبیات و به ‌خصوص ادبیات معاصر ما دارند اما درباره شاهنامه شرایط کمی بهتر است.   شحنه تبار می‌افزاید: به دلیل پوشش خبری مناسبی که در سفر دو ماه پیش ما به مکزیکوسیتی انجام شد به ‌محض حضورمان در نمایشگاه بارسلون، شاهد استقبال خوبی از کتاب‌های ترجمه‌ شده فارسی به اسپانیایی بودیم. ما با هدف آشنایی هر چه بیشتر مردم اسپانیا با ادبیات فارسی، 230 عنوان کتاب را ترجمه کردیم و در این نمایشگاه در معرض دید عموم قراردادیم. وام‌گیری پرفروش های خارجی از  شاهنامه شحنه تبار خاطرنشان می‌کند: برای معرفی شاهنامه به اروپایی‌ها از 10 سال پیش، کار را شروع کرده‌ایم. نیت این است که اروپایی‌ها بدانند که نویسندگان بزرگ دنیا تا چه حد از شاهنامه در خلق آثارشان وام گرفته‌اند، برای مثال علاوه بر ترجمه شاهنامه درباره آثاری از جمله هری پاتر، ارباب حلقه‌ها، آیرون من و... که تأثیراتی را از این اثر فاخر فردوسی گرفته‌اند مباحثی مطرح کردیم تا مردم دیگر کشورها به این نکته توجه داشته باشند مباحثی که امروز در قالب داستان و فیلم‌های پرفروش در دنیا ارائه می‌شود بیش از هزار سال پیش در ادبیات فارسی ما وجود داشته است. خوشبختانه این کتاب، جای خودش را به ‌خوبی در کشورهای هدف، بازکرده و تیراژ اول آن با سرعت چشمگیری تمام‌ شده است. هم اکنون تیراژ بعدی را با مقداری اصلاحات در دستور کار قرار داده‌ایم. بزرگ‌ترین مشکلات ترجمه آثار ادبی  وی تصریح می‌کند: اولین و بزرگ‌ترین مشکلی که ادبیات ایران، برای جهانی ‌شدن دارد، نبود مترجمان مسلط به ادبیات فارسی و کشور مقصد است. همچنین به دلیل این که زبان فارسی، ریشه مشترک با دیگر زبان‌ها ندارد و به قول اروپایی‌ها این زبان یک ‌زبان بن‌بست است کار، سخت‌تر می‌شود. شحنه تبار می‌گوید: اگرچه در دانشگاه‌ها رشته مترجمی زبان ‌داریم اما هیچ‌گاه دانشگاه‌ها مترجمانی که توانایی ترجمه آثار ادبی داستانی را داشته باشند پرورش نمی‌دهند زیرا دانش آموختگان این رشته، به ‌اندازه کافی به ادبیات فارسی تسلط ندارند تا بتوانند به شکل درست آثار را ترجمه کنند؛ به همین دلیل تا امروز، آثار نویسندگان ایرانی در خارج از کشور زیاد دیده نشده و برای رسیدن به این مهم، نیاز به همت ملی داریم . این مترجم ادبی خاطرنشان می‌کند: امروز در اسپانیا دوستداران زبان فارسی با آثار مولانا، سعدی و حافظ به‌ صورت پراکنده آشنایی دارند ولی متأسفانه بسیاری از این آثار به دلیل ترجمه‌های نامناسب با اصل اثر تفاوت‌های زیادی دارد.