روزنامه ایران

نرخ بنزین صادراتی ایران لیتری «70 سنت» است نه «30 سنت»

متوسط بهای هر لیتر بنزین در فوب خلیج فارس طی هفته‌های اخیر در حدود 80 سنت و در 7 ماه نخست 1401 نیز رقمی در حدود 55 سنت بوده است. برخی با استناد به این رقم مدعی شده‌اند که ایران در حال صادرات بنزین با قیمت 29 سنت برای هر لیتر است و این موضوع را «ارزان فروشی» بنزین در دولت سیزدهم عنوان کرده‌اند. اما بررسی‌های «ایران» نشان می‌دهد که در 7 ماه نخست امسال، ایران تنها یک محموله بنزین صادر کرده که به مراتب قیمت بالاتری داشته است. تنها محموله فروخته شده بنزین در سال‌جاری که از مسیر دریایی صادر شده، یک محموله 38 هزار تنی بوده که از بندر شهید رجایی به کشور امارات ارسال شده است. این محموله در فروردین ماه امسال صادر شده و بهای هر لیتر آن نیز در حدود 70 سنت بوده است. البته مشخص نیست که آیا مقصد نهایی این محموله صادراتی امارات بوده یا خیر. در کنار تنها محموله صادراتی بنزین امسال، چند محموله نیز به صورت زمینی به کشورهایی نظیر افغانستان، عراق و ارمنستان ارسال شده که البته فروش این محموله‌ها مربوط به دولت قبل و با نرخ‌های آن زمان بوده است. اگرچه پول حاصل از فروش این محموله‌ها در همان دولت اخذ و هزینه شده اما بنا بر تعهد وزارت نفت، این محموله‌ها در ماه‌های اخیر تحویل خریداران شده است.

​​​​​​​گروه اقتصادی/ متوسط بهای هر لیتر بنزین در فوب خلیج فارس طی هفته‌های اخیر در حدود 80 سنت و در 7 ماه نخست 1401 نیز رقمی در حدود 55 سنت بوده است. برخی با استناد به این رقم مدعی شده‌اند که ایران در حال صادرات بنزین با قیمت 29 سنت برای هر لیتر است و این موضوع را «ارزان فروشی» بنزین در دولت سیزدهم عنوان کرده‌اند. اما بررسی‌های «ایران» نشان می‌دهد که در 7 ماه نخست امسال، ایران تنها یک محموله بنزین صادر کرده که به مراتب قیمت بالاتری داشته است.
مشخصات محموله صادراتی بنزین در سال‌جاری


تنها محموله فروخته شده بنزین در سال‌جاری که از مسیر دریایی صادر شده، یک محموله 38 هزار تنی بوده که از بندر شهید رجایی به کشور امارات ارسال شده است. این محموله در فروردین ماه امسال صادر شده و بهای هر لیتر آن نیز در حدود 70 سنت بوده است. البته مشخص نیست که آیا مقصد نهایی این محموله صادراتی امارات بوده یا خیر.
تحویل بنزین فروخته شده در دولت قبل
در کنار تنها محموله صادراتی بنزین امسال، چند محموله نیز به صورت زمینی به کشورهایی نظیر افغانستان، عراق و ارمنستان ارسال شده که البته فروش این محموله‌ها مربوط به دولت قبل و با نرخ‌های آن زمان بوده است. اگرچه پول حاصل از فروش این محموله‌ها در همان دولت اخذ و هزینه شده اما بنا بر تعهد وزارت نفت، این محموله‌ها در ماه‌های اخیر تحویل خریداران شده است.
سال گذشته در چنین روزهایی، جلیل سالاری، معاون وزیر نفت با تأکید بر اینکه یکی از تخلفات صورت گرفته در دولت گذشته، پیش فروش نزدیک به ۲ میلیارد لیتر بنزین با قیمت ثابت بود، گفت: «این بنزین به قیمت ۳۵۰ دلار (در تن) پیش فروش شد. در حالی که قیمت بنزین به ۸۰۰ دلار رسیده و بنده از دستگاه‌های نظارتی تعجب می‌کنم چرا به این مسأله ورود نکردند و این یک تخلف بسیار بزرگ است که بار آن بر دوش دولت سیزدهم گذاشته شده است.»
البته دولت با مذاکراتی که با خریداران انجام داد، بخشی از این پیش فروش‌ها را لغو کرد اما بخشی را نیز تحویل داد که نرخ آن کمتر از نرخ‌های امسال بود، اما بررسی‌های شرکت ملی پالایش و پخش از نرخ فروش بنزین در دولت قبل نشان می‌دهد که در ایام کرونا بنزین با لیتری۵۰۰ تومان، یعنی یک سوم عرضه داخلی صادر می‌شد و علی‌رغم حجم بالای صادرات منابع ارزی اندکی به کشور وارد شد.
صادرات بنزین چرا متوقف شد؟
در ماه‌های اخیر میزان مصرف بنزین کشور به بالاترین رقم تاریخی خود رسید. به این ترتیب که در روزهای تابستان امسال روزانه بیش از 102 میلیون لیتر بنزین در کشور عرضه می‌شد و این میزان عرضه رقم قابل توجه و برابر با مصرف چند کشور همجوار و نیاز جمعیتی و تعداد خودروهای فعال ناوگان حمل و نقل ایران بود.
به طوری که علی‌اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در این رابطه می‌گوید: «افزایش مصرف بنزین موجب افزایش عرضه از جایگاه‌ها در مقیاس بسیار بزرگی شد که بالاترین رقم طی عرضه چندین ساله این فرآورده‌ نفتی بود. ما بالغ بر ۱۰۰ میلیون لیتر در روز توزیع این فرآورده‌های نفتی در مجاری عرضه مان داشتیم که آن را باید به صورت پایدار در یک مدت قابل توجه توسط نفتکش‌های جاده پیما به جایگاه‌های عرضه در اقصی نقاط کشور می‌رساندیم و این کار بسیار سختی بود.»
گفتنی است ایران بیش از 4200 جایگاه عرضه سوخت دارد که از این جایگاه‌ها حدود ۱۳۰۰ جایگاه منحصراً توزیع کننده بنزین هستند و ۲۸۵۰ جایگاه هم بنزین و هم نفت گاز عرضه می‌کنند. حدود ۵۰ جایگاه نیز عرضه نفت گاز را به صورت تک فرآورده انجام می‌دهند.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در خصوص یک علت توقف صادرات بنزین توضیح می‌دهد: «از اسفند ماه سال ۹۸ کشور درگیر ویروس کرونا شد و با اعمال محدودیت‌های تردد، مسافرت‌ها خیلی محدود شد و در نهایت مصرف بنزین افت کرد. اما امسال با گذشت دو سال و اندی از وضعیت کاهش تردد مردم به یکباره این تردد جاده‌ای و مسافرت‌های مردم زیاد شد. بخصوص در تابستان امسال که میزان تردد خیلی بیشتر از دوران قبل از سال ۹۸ شد.»
از این رو می‌توان عنوان کرد که علت اصلی توقف صادرات بنزین و حتی برداشت از ذخایر در برخی از روزهای سال‌جاری، افزایش تردد و حمل و نقل جاده‌ای بود. اما کارشناسان یک علت دیگر را نیز در این امر دخیل می‌دانند و آن علت، افزایش قاچاق بنزین در سال‌جاری است.
کاهش 3 میلیون لیتری تقاضا با کم کردن سهمیه ها
سال 1399 میزان صادرات بنزین در برخی از روزهای سال به 45 میلیون لیتر نیز رسید. به عبارتی نزدیک به نیمی از بنزین تولیدی کشور در برخی از روزهای همه‌گیری کرونا صادر می‌شد. این حجم بنزین بسیار قابل توجه بود و برخی منابع می‌گویند که در آن روزها بنزین به بیش از 9 کشور همسایه ارسال می‌شد. در همین حال ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در بهار 1399 اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود قاچاق سوخت بویژه بنزین به صفر رسیده باشد. یک دلیل آن بسته بودن برخی مرزهای کشور بود اما عامل دیگری که از این موضوع حمایت می‌کرد، کاهش قیمت‌ها در کشورهای همجوار و غیر اقتصادی شدن قاچاق سوخت بود. به طوری که حتی قاچاق نفت گاز (گازوئیل) نیز به حداقل رسید.
اما اکنون با افزایش فاصله قیمت بنزین در ایران و کشورهای همجوار این پیش‌بینی وجود دارد که بخش قابل توجهی از بنزین تولیدی کشور قاچاق می‌شود. یک مقام آگاه در وزارت نفت در این باره به «ایران» توضیح می‌دهد: «چند هفته است که میزان تقاضای داخلی بنزین اندکی کمتر از تولید شده و این فرصت فراهم شده که بخشی از تولیدات پالایشگاهی کشور را ذخیره کنیم. به عبارتی دیگر، ذخایری را که در ماه‌های اخیر برای تأمین پایدار تقاضا مصرف شد جایگزین کنیم. اما هنوز مصرف پیش از پیش‌بینی‌ها است. انتظار داشتیم که با عبور از فصل مسافرت‌ها میزان مصرف به کمتر از 90 میلیون لیتر در روز برسد. ولی از 98 میلیون لیتر کمتر نشد. درحالی که تولید بنزین در حدود 100 تا 102 میلیون لیتر است. از این رو احتمال می‌دهیم که میزان قابل توجهی از بنزین تولیدی کشور در حال قاچاق به کشورهای دیگر باشد.»
او که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش نداشت، ادامه می‌دهد: «گواه این موضوع، کاهش 3 میلیون لیتری تقاضای بنزین با اجرای طرح کاهش سهمیه سوختگیری روزانه بود. تأثیر اصلی این طرح روی بحث قاچاق سوخت بود. با این طرح تا اندازه‌ای جلوی قاچاق بنزین بویژه در جنوب شرقی کشور گرفته شد.»
این مقام آگاه با اشاره به فاصله حداقل 50 سنتی میان قیمت هر لیتر بنزین در ایران و کشورهای همسایه می‌گوید: «تا پیش از این سوخت محبوب قاچاقچیان نفت گاز بود اما حالا با توجه به فاصله قیمت بنزین در ایران و همسایگان، قاچاقچیان ریسک قاچاق بنزین را هم به جان خریده‌اند و بنزین کشور را به همسایگان از جمله پاکستان و افغانستان قاچاق می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «بنزین در افغانستان و پاکستان لیتری یک دلار و در کشورهای همسایه غربی مانند ترکیه 1.2 دلار است. در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز نرخ‌ها بین 34 تا 87 سنت است. برای مثال در عراق هر لیتر بنزین اکنون 51 سنت فروخته می‌شود. در امارات این رقم به 87 سنت می‌رسد. از این رو در قاچاق همان 3 میلیون لیتر بنزین، روزانه نزدیک به 2 میلیون دلار سود نصیب قاچاقچیان می‌شد و بدون شک هنوز هم بخشی از تقاضای بنزین مربوط به بحث قاچاق است. اما از آنجایی که رقم دقیقی از میزان قاچاق وجود ندارد، نمی‌توان عدد دقیقی را عنوان کرد.» گفتنی است عرضه بنزین در ایران اکنون با دو نرخ 1500 تومان یارانه‌ای و 3 هزار تومان آزاد انجام می‌شود. به عبارتی هر لیتر بنزین در ایران زیر 10 سنت است. در جهان فقط دو کشور ونزوئلا و لیبی بنزین ارزان‌تری نسبت به ایران دارند. بالاترین نرخ بنزین نیز مربوط به هنگ کنگ است که هر لیتر 2.95 دلار عرضه می‌شود.
راه افزایش مجدد صادرات بنزین
به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، صادرات بنزین زمانی افزایش خواهد یافت که مصرف داخل برابر یا بیشتر از تولید نباشد. سالاری به «ایران» توضیح می‌دهد: «یکی از عوامل مهم در توسعه صادرات، شرایط تراز تولید و مصرف داخلی است. به تبع با ثبات تولید در سال‌های اخیر و افزایش شدت مصرف، موجب تخصیص سهم بزرگتری از تولید برای نیازهای داخلی شده که این امر کاهش پتانسیل صادراتی را به دنبال داشته است. لذا اولین گام جهت توسعه بازارهای صادراتی، به‌کار‌گیری سیاست‌های کاهش مصرف داخلی جهت افزایش پتانسیل صادرات و در نتیجه توسعه سهم بازار صادراتی خواهد بود.» تابستان امسال با وجود اینکه تمامی پالایشگاه‌ها با ظرفیت کامل در سرویس قرار داشتند، اما مصرف بی‌اندازه سوخت موجب شد که برای تأمین بخشی از تقاضا از ذخایر استراتژیک بنزین استفاده شود. الان از همه ظرفیت‌های موجود، برای افزایش تولید و بالابردن ذخایر در نیمه دوم سال استفاده می‌شود. اما باید برای مدیریت این شرایط علاوه بر کنترل قاچاق، راهکارهایی را اجرایی کرد. از آنجایی که عواملی از جمله بالا بودن مصرف سوخت خودروهای تولید داخل، افزایش سفرها در تابستان، عدم توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی و قیمت پایین سوخت در ایران موجب شد عرضه بنزین در ماه‌های اخیر از تولید فراتر برود، راهکارهای کاهش تقاضای بنزین را نیز در این عوامل می‌توان جست‌و‌جو کرد. تحقق این امر می‌تواند به افزایش مجدد صادرات منجر شود.


نکته
​​​​​​​امسال به سبب افزایش تقاضای داخلی، تنها یک محموله 38 هزار تنی بنزین با نرخ 60 تا 70 سنت در لیتر صادر شد. همچنین برخی از محموله‌های فروخته شده بنزین در دولت قبل تحویل خریداران شد.
با کم کردن سهمیه سوختگیری روزانه بنزین در ماه‌های اخیر، 3 میلیون لیتر در روز از تقاضا کاسته شد که این میزان نشان دهنده کاهش قاچاق بود.
پیش‌بینی می‌شود که به سبب افزایش فاصله قیمت بنزین در داخل و خارج کشور، قاچاق بنزین امسال به بالاترین رقم در 10 سال گذشته رسیده است.
تولید بنزین در سال‌جاری در حدود 100 میلیون لیتر در روز است. مصرف در برخی از روز‌ها از 102 میلیون لیتر عبور کرد. اکنون مصرف به محدوده 98 میلیون لیتر در روز رسیده است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
جنجال نظرات مهدی نصیری (اعتماد) بزم پزشکان با الکل تقلبی (جوان)نجات دادم تا آسوده بخوابم (شهروند)سد طالبان بر مسیر «دوستی» (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
5 دستاورد دولت در حوزه سلامت مرکز فرماندهی تروریست‌ها هدف جدید پهپادهای سپاه دبل طارمی در روز بد تیم‌ملی نرخ بنزین صادراتی ایران لیتری «70 سنت» است نه «30 سنت» برداشت طلای سرخ تهیه زمین برای ساخت 3 میلیون خانه گام نخست برای مقابله جدی با ریزگردها طنین نُت رکود در بازار موسیقی راه‌اندازی 5 شهر نمونه کشاورزی در کشور رئیس بورس ابقا شد مصائب معمولی بودن