دلالان از بازار خودرو حذف می شوند؟

آرمان امروز: بورس کالا اين روزها شاهد معاملاتي است که تا چند سال قبل نشدني و دور از دسترس به نظر مي رسيد. خودرو کالايي است که در روزهاي اخير فروش آن در بورس روند افزايشي داشته و از خودروهاي شاسي بلند و مونتاژي نيمه لوکس به خودروهاي پرتيراژ کشيده شده است. بسياري از کارشناسان معتقد بودند که فروش خودرو در بورس کالا يک نوع بدعت است که در هيچ کشور ديگري سابقه ندارد و عرضه خودرو در بورس به دليل بازار خاص و انحصاري توليدکنندگان داخلي و محدود بودن توليد نسبت به تقاضا در چند سال اخير، موضوعيت ندارد. استدلال آنها اين گونه قابل درک تر مي شود که وقتي تعداد توليدکنندگان بزرگ خودرو در کشور به تعداد انگشتان يک دست نرسد و دو خودروساز اصلي سهم 80 درصدي در توليدخودروهاي سواري را داشته باشند، عرضه در بورس معنايي ندارد چرا که عرضه کنندگان به راحتي مي توانند با کم و زياد کردن عرضه و ايجاد رقابت بين مصرف کنندگان، هر چقدر هم که اين مصرف کنندگان از فيلترهاي بورس رد شوند و واقعي باشند، قيمت ها را مهندسي کنند. در عرضه اخير پژو 207 نيز به وضوح مي شد اين نکته را مشاهده کرد که در برابر عرضه 1000 دستگاه خودرو بيش از 5 هزار متقاضي واقعي در حال رقابت بودند و قيمت پژو 207 از قيمت پايه حدود 188 ميليوني تا 342 ميليون بالا رفت.
نگاهي به سوابق معاملاتي ديگر بورس کالا نيز نشان مي دهد عرضه برخي کالاها که توليدکنندگان بزرگ و به نوعي انحصاري توليد آن کالاها را در اختيار داشته اند، همواره متقاضيان از عرضه قطره چکاني يا قطع شدن عرضه شکوه کرده و قيمت ها در برخي مقاطع رشدهاي 50 و 60 درصدي را تجربه کرده است. اين تجارب در عرضه ورق هاي فولادي، مس و محصولات پتروشيمي و حتي سيمان قابل ارائه است. معضل ديگري که عرضه خودرو در بورس کالا مستعد آن است، ورود دلالان با کدهاي بورسي به خريد خودرو است. اين معضل تاکنون خود را نشان نداده اما بايد روند عرضه ادامه يابد تا مشخص شود مسئولان بورس کالا ساز و کار درستي براي جلوگيري از ورود دلالان به بورس انديشيده اند يا خير. کوتاه سخن اين که شايد خريداران خودرو از بورس اکنون از اين که خودرو را زيرقيمت بازار از بورس کالا خريداري مي کنند راضي باشند اما اين امر تضمين شده نيست که در ادامه نيز همين روند را شاهد باشيم و خودروسازان نيز مثل برخي توليدکنندگان ديگر از انحصار عرضه خود استفاده نکنند و با عرضه مستمر و بي اختلال خودرو اجازه تداوم شکاف قيمتي را ندهند.
 قرعه کشي خودرو رو به پايان است
طبق وعده‌هاي دولت مبني بر کنار گذاشتن قيمت‌گذاري دستوري و تاکيدات وزير اقتصاد براي حذف سايه قيمت‌گذاري از صنعت خودرو، آمار‌ها نشان مي‌دهد که روند عرضه و فروش خودرو در بورس کالا در حال افزايش است تا با حذف سياست قيمت گذاري دستوري، سود حاصل از توليد به خودروساز و سهامدار برسد. آمار‌هاي بورس کالا حاکي از آن است که از ابتداي عرضه نخستين خودرو در بورس تاکنون در مجموع 5 هزار و 236 دستگاه خودرو روي تابلو معاملات رفته است و در نهايت 4 هزار و 80 دستگاه از اين خودرو‌ها مورد معامله قرار گرفته است.  فروش اين تعداد خودرو در بورس کالا که قيمت کالا‌ها در آن بر اساس نظام عرضه و تقاضا کشف مي‌شود، يک رويداد مهم را به بخش‌هاي مختلف اقتصادي از جمله فعالان صنعت خودرو و بازار سرمايه مخابره مي‌کند که تصميم دولت براي کنار گذاشتن قيمت‌گذاري دستوري به عنوان بازيگر اصلي در زيان دهي سود شرکت‌هاي توليدي، کاملاً جدي و برنامه‌ريزي شده است. خودرو در ادامه جريان واقعي سازي قيمت زنجيره فولاد، سيمان، شيشه و ساير محصولات با اتکا به سازوکار عرضه و تقاضا در بورس قرار گرفته و حتي تاير خودرو نيز براي احياي اين صنعت و سودآوري واحد‌هاي توليدي در صف ورود گسترده به بورس کالا قرار دارد. طي روز‌هاي گذشته نيز به دليل فراگيري بيشتر محصول خودرو در ميان عموم مردم، استقبال قابل توجهي از عرضه پژو 207 توليدي ايران خودرو در بورس کالا صورت گرفت به طوري که در برابر عرضه 1000 دستگاه، تقاضايي معادل پنج هزار و 900 دستگاه به ثبت رسيد که به گفته کارشناسان استمرار عرضه‌ها و اطمينان خريداران از برنامه عرضه منظم در بورس کالا قطعاً مي‌تواند در مدت زمان کوتاهي به تعادل بازار خودرو کمک کند. روز سه شنبه پژو 207 با ميانگين قيمتي 342 ميليون و 842 هزار تومان کشف شد که با احتساب ماليات و هزينه‌هاي جانبي قيمت تمام شده 207 در بورس به 391 ميليون تومان رسيد؛ اما اين محصول در بازار آزاد حدود 440 ميليون تومان قيمت دارد و اينجا مشخص مي‌شود که چرا شفافيت و حذف رانت به سود مصرف‌کننده واقعي است. همه مردم بايد بدانند که در سازوکار بازار سرمايه، خبري از شانس و قرعه‌کشي نيست؛ بلکه رقابت و شفافيت در اين بازار حرف اول را مي‌زند و معاملات 207 نيز 60 دقيقه ميان خريداران به طور انجاميد. شيوه معاملات نيز به اين شکل است که همه خريداران با علم و آگاهي کامل نسبت به ساير قيمت‌ها، اقدام به رقابت مي‌کنند که همين رقابت به معناي برداشتن گامي بزرگ در جهت حذف رانت از بازار خودرو به شمار مي‌رود. به گفته مسوولان سازمان بورس و اوراق بهادار، عرضه پژو 207 آغاز ورود ساير خودرو‌هاي عمومي و پرتيراژ در بورس کالا است و به اين ترتيب متقاضيان خودرو نيز مي‌توانند به جاي امتحان کردن شانس خود در سيستم قرعه‌کشي در سازوکاري قانونمند و شفاف يعني بازار سرمايه به خريد خودرو روي بياورند. در پايان اينکه همان طور که از تابلوي معاملات بازار سهام و گروه خودرويي‌ها برمي‌آيد، سهامداران نيز به اهميت موضوع ورود خودرو به بورس کالا و رسيدن سود حاصل از توليد به خودروسازان واقف شده‌اند و با ادامه اين روند مي‌توانند به رشد سودآوري اين صنعت اميدوار باشند.