پنجره‌ای جدید برای روابط اقتصادی ایران و بلاروس

مهدی صفری
معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه

در شرایطی شاهد حضور آقای گلاوچنکو، نخست‌وزیر بلاروس در ایران هستیم که او در نشست خبری خود با دکتر مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری از مذاکراتش در تهران به عنوان یک پنجره فرصت که به روی دو کشور گشوده شده، یاد کرد. توجه به این نکته از آنجایی اهمیت بیشتری می‌یابد که نگاهی به روند روابط دو کشور ماجرا را روشن‌تر می‌کند. 


سیاست خارجی بلاروس پس از اوت 2020 و بروز تقابل در روابط این کشور با اتحادیه اروپا و امریکا بر سر انتخابات ریاست‌ جمهوری که منجر به انتخاب لوکاشنکو شد، تغییر کرد. برقراری بسته‌های تحریمی متعدد علیه مقامات و مؤسسات اقتصادی این کشور و همچنین نزدیکی با روسیه از جمله عواملی محسوب می‌شود که سبب شد تا مقامات این کشور برای رهایی از تحریم‌ها به افزایش ظرفیت‌های موجود و از جمله روابط با ایران به عنوان یکی از اولویت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نگاه کنند.
 پرواضح است که پیگیری توافقات و اسناد تفاهم‌نامه‌ها بویژه در عرصه اقتصادی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های ترانزیتی ایران در منطقه برای بلاروس راهگشا است و در چارچوب نقشه راه ترسیمی از سوی دکتر مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر بلاروس مزیتی غیرقابل انکار به شمار می‌آید. از سوی دیگر ایران هم در سایه فرصت پیش آمده می‌تواند از فناوری‌های صنعتی این کشور در حوزه‌های مختلف و بویژه در مواردی که تحریم‌ها مانع از رسیدن به مقصود می‌شود، بهره ببرد. در باب وضعیت اقتصادی بلاروس ذکر نکاتی لازم است؛ بلاروس کشوری عمدتاً سرمایه‌پذیر و کمتر سرمایه‌فرست است. سهم تجارت خارجی در اقتصاد این کشور زیاد است ولی بازارهای صادراتی آن متنوع نیست. 
حدود 70 درصد صادرات این کشور را انواع ماشین‌آلات کشاورزی، راهسازی، کامیون و اتوبوس و مابقی را محصولات کشاورزی، فرآورده‌های لبنی، مدارهای ریز الکترونیکی، ادوات اپتیکی و ... تشکیل می‌دهند. 
دولت این کشور به رغم در پیش گرفتن سیاست خصوصی‌سازی ناشی از توصیه نهادهای مالی و پولی بین‌المللی هنوز هم مالک 70 درصد شرکت‌های تولیدی کشور است که برخی از آنها از بهره‌وری پایین و کمبود سرمایه رنج می‌برند.  
مهم‌ترین محصولات کشاورزی بلاروس برخی از انواع غلات، سیب زمینی، سبزیجات، چغندر قند، کتان، شیر و انواع فرآورده‌های لبنی و گوشت گاو است. بلاروس در زمینه تولید شیر رتبه اول را داراست و سومین رتبه جهان در زمینه تولید شیر خشک بدون چربی، چهارمین رتبه تولید کره دنیا و همچنین پنجمین رتبه دنیا در زمینه تولید آب پنیر لبنی را در اختیار دارد.  
در حالی که اغلب صنایع بلاروس به دلیل زیرساخت‌های قدیمی و ساختار دولتی زیانده هستند، اما بخش کشاورزی آن کشور شکوفا بوده و حتی شرایط کرونا نیز بر صادرات محصولات کشاورزی آن کشور تأثیر منفی نداشته است. امکان استفاده از راهکارهای خاص نظیر تهاتر و استفاده از پول ملی در تبادلات تجاری، یکی دیگر از زمینه‌های تعمیق روابط دو کشور به شمار می‌آید؛ به طوری که هر واحد پول این کشور ارزش خوبی دارد و 2.52 روبل معادل یک دلار امریکا است. 
آنچه مسلم است همکاری بیشتر ایران و بلاروس و برقراری مراوده‌های بانکی و ترغیب بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری‌های سودآور در این کشور که اکنون به مثابه پلی میان شرق وغرب اروپا عمل می‌کند، زمینه‌ساز فرصت‌های مطلوبی برای تاجران و فعالان بخش خصوصی خواهد بود؛ طبیعتاً دولت در زمینه بسترسازی و حمایت‌های قانونی نقش لازم را ایفا می‌کند اما بخش دیگر قضیه مربوط به چگونگی حضور در تعاملات تجاری با تجار وسرمایه‌گذاران این کشور می‌شود که در این مسیر اتاق بازرگانی ایران وبلاروس نقش درخوری خواهد داشت.